Lenen wordt moeilijker

Lenen voor een huis of appartement dreigt binnenkort stukken moeilijker te worden. De Nationale Bank van België (NBB) vraagt de leencapaciteit te beperken tot 80 procent van de waarde van het pand. De Brusselaars die net een fiscale hervorming doorgevoerd hebben om kopen aantrekkelijker te maken, voelen zich gepakt.

Even terug in de tijd. Met de zesde staatshervorming werden de gewesten bevoegd voor de woonbonus, een belastingkorting voor de eerste woning gedurende de looptijd van de hypothecaire lening. De Brusselse regering heeft ervoor gekozen om de woonbonus af te schaffen en te vervangen door een hoger abattement, waardoor kopers geen registratierechten van 12,5 procent op de eerste 175.000 euro betalen. Dat is een korting van 21.875 euro. Om daarvan te genieten, mag de prijs van het pand maximaal 500.000 euro bedragen.

De Brusselse regering is ervan overtuigd dat de nieuwe regeling het lagere en middeninkomens mogelijk maakt om in de stad te blijven en eigenaar te worden. Het Brussels Gewest hoopt op die manier middenklassers - lees: belastingbetalers - in het gewest te houden. Maar dat was zonder de NBB gerekend.

Tot nog toe kunnen kopers zonder eigen spaarpotje of zonder hulp van familie het volledige bedrag lenen, meer zelfs, ze kunnen boven op de aankoopprijs voor de woning nog lenen voor renovatiewerken. Zo kent het Woningfonds leningen toe tot 110 procent van de waarde van het pand. Maar daar zou binnenkort een einde kunnen aan komen.

De NBB vraagt aan de federale regering de leencapaciteit te beperken tot 80 procent van de waarde van het huis of appartement. De achterliggende idee is de schrik voor een vastgoedbubbel met huiseigenaren die hun lening niet meer kunnen afbetalen en een financiële crisis veroorzaken zoals we in 2008 meegemaakt hebben met de Amerikanen. Dat klinkt zeer redelijk, maar de Brusselaars vrezen nu dat de maatregel het jonge Brusselaars nog moeilijker zal maken en het effect van de Brusselse fiscale hervorming - afschaffen woonbonus, hoger abatttement - zal tenietdoen. Parlementslid Julien Uyttendaele (PS) haalde in een vraag aan minister van Financiën Guy Vanhengel (Open VLD) snoeihard uit naar de banken. “Ik heb destijds geleerd dat de banken spaargeld ophaalden om het nadien ter beschikking te stellen van bedrijven, gezinnen en de overheid,” zei hij. “De banken doen dat al niet meer voor ondernemingen, en nu beginnen gezinnen dezelfde problemen te ondervinden.”

Banken vergelijken
Guy Vanhengel erkende in het parlement dat een dergelijke maatregel de fiscale politiek van het Brussels Gewest kan tegenwerken, maar hij onderstreepte dat het een maatregel is die de NBB nodig acht en alleen door de federale regering wordt bekrachtigd. De maatregel treedt eind mei in werking en Vanhengel vraagt zich af hoe de banken zullen reageren. “Banken die de aanbevelingen van de NBB niet volgen, moeten grotere reserves aanleggen. Die reserves hebben een prijs en die prijs wordt verhaald op de klant.” Maar Vanhengel heeft ook een advies aan toekomstige kopers: “Banken zijn concurrenten die zich moeten positioneren tegenover de vragen van de markt. Mensen op zoek naar een lening kunnen de tarieven van 39 banken vergelijken.” En Vanhengel voegde er nog aan toe: “Er wordt veel te weinig uitgelegd dat de relatie van een ontlener en een bank een relatie van leverancier tot een klant is. Zelfs na alles wat we hebben meegemaakt met de banken genieten ze nog altijd een zekere autoriteit alsof hun tarieven niet onderhandelbaar zouden zijn. Daarom ook maak ik zoveel mogelijk publiciteit voor de onafhankelijke Immotheker die volgens mij zeer goed werkt.”

Vanhengel geeft toe dat dat antwoord de terechte bezorgdheden niet wegneemt. De commissie Financiën buigt zich binnenkort over de vraag hoe Brussel een woning kopen fiscaal aantrekkelijk kan houden.