Afrikanen uit ex-kolonies vaak werkloos ondanks hoog diploma

Zes op de tien personen met roots in Congo, Rwanda of Burundi in ons land hebben een diploma van hoger onderwijs. Toch worden ze vier keer meer met werkloosheid geconfronteerd dan de gemiddelde Belg met een blanke huidskleur. Opvallend is ook dat bijna alle ondervraagden zeer kritisch zijn voor het gebrek aan kennis over hun herkomstland bij de blanke Belgische landgenoten.

Het onderzoek werd besteld door de Koning Boudewijnstichting en werd uitgevoerd door drie Belgische universiteiten bij een representatieve steekproef van de 110.000 Belgen van Congolese, Rwandese of Burundese afkomst.

De (voor het merendeel Afrikaanse) enquêteurs van de Franstalige universiteiten van Luik (ULg) en Louvain-la-Neuve (UCL) en de Vrije Universiteit Brussel (VUB) ondervroegen face-to-face in de drie gewesten van ons land 805 mensen die wortels hebben in de drie voormalige Belgische kolonies en een controlegroep van anderen uit Franstalig sub-Sahara Afrika.

De resultaten kunnen vergeleken worden met een onderzoek van twee jaar geleden bij twee andere grote groepen niet-Europese immigranten in ons land, de Turken en de Marokkanen. Toch heeft van alle ondervraagden slechts 56 procent de Belgische nationaliteit – veel minder dan bij Marokkaanse (91 procent) en Turkse (93 procent) Belgen. De immigratie uit Congo, Rwanda en Burundi is recenter, en is niet het gevolg van bilaterale "gastarbeider"-akkoorden uit het verleden.

Gedoctoreerde magazijnier
Ander verschil met Turken en Marokkanen: de mensen uit Midden-Afrika zijn doorgaans veel hoger opgeleid. Meer dan 60 procent heeft een diploma hoger onderwijs, maar dat vertaalt zich niet in een navenante tewerkstelling. Integendeel, ze worden "gedeclasseerd" zoals de onderzoekers het noemen, ze worden tewerkgesteld in een statuut dat ver beneden hun opleidingsgraad ligt.

Zo komen de Afrikaanse vrouwen zeer vaak terecht in schoonmaakploegen of als verpleegkundigen. En hun mannen, ook al hebben ze gedoctoreerd, moeten aan de slag als magazijnier of verkoper. Een en ander blijft niet zonder gevolgen: 80 procent van de ondervraagde Afrikanen uit onze vroegere kolonies zegt slachtoffer te zijn van discriminatie.

Dat begint meestal op school en gaat voort op het werk, bij het zoeken naar huisvesting, bij contacten met Belgische instellingen, enzovoort. Enig lichtpuntje in het onderzoek is dat de tweede generatie van Midden-Afrikaanse Belgen zich minder "beschouwd voelt als vreemdeling" en zich "meer thuis voelt" in België. (Lees verder onder de afbeelding)

"Deze jongeren met Afrikaanse roots hebben dankzij hun hoge opleidingsniveau en hun dubbele identiteit veel menselijke en sociaaleconomische troeven in deze geglobaliseerde wereld", stellen de onderzoekers. Anderzijds waarschuwen diezelfde onderzoekers in hun besluiten ook voor gewelduitbarstingen, wanneer medeburgers structureel gemarginaliseerd worden.

'Te weinig kennis over koloniaal verleden'
Naast het hoge percentage van Midden-Afrikanen die zich gediscrimineerd weten (80 procent), viel het de onderzoekers ook op dat de respondenten zeer kritisch zijn voor het gebrek aan kennis over hun herkomstland bij de blanke Belgische landgenoten. In de enquête zegden 91 procent van de ondervraagden dat ze vinden dat de koloniale geschiedenis op school moet worden onderwezen en meer dan 7 personen op de 10 oordelen dat het koloniale verleden een taboe-onderwerp is in België.

Het onderzoek toont voorts aan dat het vertrouwen van mensen met Afrikaanse roots in de Belgische instellingen licht hoger is dan het nationale gemiddelde, maar wel lager ligt dan bij de Turkse en Marokkaanse Belgen die voorwerp uitmaakten van een gelijkaardig onderzoek twee jaar geleden.

Meer geïnteresseerd in politiek dan gemiddelde Belg
De Belgen uit Congo, Burundi en Rwanda zijn erg geïnteresseerd in de politiek in hun land van herkomst, wijst het onderzoek nog uit. Wat de Belgische federale en Europese politiek betreft, tonen ze meer interesse dan het gemiddelde van de Belgische bevolking.

Meer dan 80 procent van de mensen met roots in Midden-Afrika vindt dat democratie de beste regeringsvorm is en 70 procent spreekt zich uit voor de gelijkheid van mannen en vrouwen. Driekwart staat negatief tegenover homoseksualiteit en ethische kwesties als euthanasie en abortus. 95 procent van hen is aanhanger van een religie.