Annemie Maes: ‘Ik maak vrienden en vijanden’

Na acht jaar in het Brussels parlement staat Annemie Maes (Groen) nog steeds versteld van de taboes die er heersen. Zo komt er tot haar grote ergernis geen parlementaire zitting om over de besluiten van de federale commissie ‘Terroristische aanslagen’ te debatteren: “De PS vindt Syriëstrijders nog altijd een Vlaams probleem.”

De dag van afspraak is de heisa rond graaiende politici in intercommunales wat gaan liggen. Brussel is, heel opvallend, gespaard gebleven van schandalen. “Het geluk van Brussel is dat er minder geld omgaat dan in Vlaanderen,” zegt Maes nuchter. Dat typeert haar: vrij en vrank.

Ook in Brussel staat politieke vernieuwing nu heel nadrukkelijk op de agenda. De PS, de grootste meerderheidspartij, heeft een hele reeks voorstellen geformuleerd.
Annemie Maes: Ik vrees dat dit een paniekreactie is van een partij die in de vuurlinie zit. Het resultaat van paniekvoetbal is doorgaans zeer mager. Ik zie dat de PS nu een decumul voorstelt (geen burgemeesters of schepenen meer in het parlement, red.). In de vorige legislatuur hebben wij, Groen en Ecolo, daar al voorstellen voor ingediend. De PS heeft er alles aan gedaan om dat te dwarsbomen. En nu komen ze er zelf mee af: hoe geloofwaardig is die partij nog? Je mag erop rekenen dat wij ons voorstel opnieuw van onder het stof zullen halen om de PS aan haar belofte te herinneren (lacht).

Is een zitje in het Brussels parlement wel een voltijdse baan? Niet alle parlementsleden lijken bijzonder actief.
Annemie Maes: Ik kom alleszins tijd tekort. Maar er zijn inderdaad collega’s van wie ik het stemgeluid niet ken. Vaak zijn dat burgemeesters of schepenen. Je hebt er natuurlijk wel die erg begaan zijn met hun baan als parlementslid, zoals Bernard Clerfayt van DéFi, de burgemeester van Schaarbeek. Hij komt vaak tussenbeide, soms zelfs tegen de meerderheid in. Maar dat is een uitzondering.

Die combinatie gewestelijke en gemeentelijke mandaten levert soms ronduit schizofrene toestanden op. Neem nu Pascal Smet, die als minister van Mobiliteit regelmatig ten strijde trekt tegen de Stad Brussel, terwijl hij daar zelf in de meerderheid zit, en zijn partij een schepen, Ans Persoons, levert. Dat is echt als ‘Dr Jekyll and Mr Hyde’.
Als ik hem hoor fulmineren tegen de Stad Brussel, denk ik: ‘Je zit tegen jezelf over jezelf te praten’. Wat voert de SP.A uit in dat schepencollege?

U bent sinds kort ook gemeenschapssenator. Nog niet ingedommeld?
Annemie Maes: Toch niet. Niet zo lang geleden hebben we met verschillende partijen, meerderheid en oppositie, samengewerkt aan een resolutie over de plastic-vervuiling van de Noordzee. Groen is nog steeds van mening dat de Senaat afgeschaft moet worden, maar zolang ik er zitting in heb, wil ik nuttig werk verrichten. Anderen, zoals de N-VA-senatoren, zitten er alleen maar om de boel van binnenuit af te breken. Wat me in de Senaat echt opvalt, is het beeld dat sommigen van Brussel hebben. Dat is soms zo negatief dat mijn mond ervan openvalt.

Kunt u daar niet af en toe in komen? U klaagt zelf over heel veel zaken die in Brussel mislopen.
Annemie Maes: Ik heb geen probleem met kritiek op Brussel. Maar Vlaanderen moet ook in eigen boezem kijken. Toen ik vragen stelde over de verbreding van de Ring of de besparingen bij De Lijn, was het kot te klein. Je kan je de drek niet voorstellen die ik van N-VA’ster Annick De Ridder over mij heen heb gekregen. Soms deel ik de Vlaamse kritiek op Brussel volmondig. Als het over afvalrecyclage gaat, zeg ik tegen PS-staatssecretaris Fadila Laanan: ‘Kijk hoe ze dat in Vlaanderen doen.’ Maar daartegenover staat dat Vlaanderen wel iets kan opsteken van Brussel als het over openbaar vervoer gaat. De MIVB staat op sommige vlakken veel verder dan De Lijn.

Ghelamco

Wat vindt u van de manier waarop een kleine gemeente als Grimbergen plat op de buik moet voor het grote geld van Ghelamco?
Annemie Maes: Vind jij het normaal dat de Vlaamse regering de verantwoordelijkheid doorschuift naar Grimbergen? Ik vind het erg dat Grimbergen heeft moeten zwichten, maar uiteindelijk heeft Vlaanderen een verpletterende verantwoordelijkheid. Ik vermoed dat er een koehandel is geweest tussen Vlaanderen en Brussel: Vlaanderen wil de Ring verbreden, Brussel wil een stadion. En dus staan ze elkaars passieprojecten oogluikend toe en laten ze elkaar met rust. Al zullen er binnen de Vlaamse regering wel mensen zijn die dat stadion liever niet zien komen, zeker binnen de N-VA.

Uw collega’s van Groen in Grimbergen zijn intussen wel door de modder moeten gaan, omdat ze nu toch voor de afschaffing van de buurtweg gestemd hebben.
Annemie Maes: Ze konden niet anders. Er dreigde een schadeclaim van miljoenen euro’s als Grimbergen die buurtweg niet zou afschaffen. Aan de andere kant mag je niet vergeten dat Grimbergen wel een negatief advies heeft uitgebracht. Het klopt niet dat Grimbergen de rode loper heeft uitgerold voor Ghelamco.

Brussels burgemeester Yvan Mayeur heeft al meermaals herhaald dat de oppositiepartijen niet moeten komen klagen: Ecolo en Groen zaten zelf in de regering toen die in 2013, op conclaaf in Oostende, voor parking C heeft gekozen. Voelt u zich aangesproken?
Annemie Maes: Ik heb nooit inkijk gehad in de afspraken die in Oostende zijn gemaakt. Waren die bindend? Als ik het vraag aan Bruno De Lille (destijds staatssecretaris, red.) is dat allerminst duidelijk. Het ging toen om de grote lijnen, niet om de concrete invulling. De echte beslissing is pas genomen toen Open VLD-minister Guy Vanhengel met MR-schepen Alain Courtois, Ghelamco en de Koninklijke Belgische Voetbalbond rond de tafel is gaan zitten. En nu heel het land ziet hoe dat project ineenzakt, wil Mayeur de zwartepiet snel doorspelen naar een ander.

Syriëstrijders

Sinds de aanslagen in Brussel wordt het debat over veiligheid vernauwd tot een discussie over terrorisme, en dan gaat het meestal nog eens over de tegenstelling tussen PS (in Brussel) en de N-VA (federaal).
Annemie Maes: We hebben een heel zwakke minister-president die zijn veiligheidsbevoegdheden niet au sérieux neemt. Het zijn in zijn ogen toch vooral het federale niveau en de gemeenten die dat moeten doen. Ik vroeg hem niet zo lang geleden om de illegale wapenhandel in Brussel in kaart te brengen. Ik heb nooit een degelijk antwoord gekregen. Een verwijzing naar de federale regering, een zijdelingse ontkenning van het probleem, en de kous was af.

Brussel blijft worstelen met taboes. PS-parlementsleden blijven doodleuk herhalen dat het probleem van de Syriëstrijders is geïmporteerd uit Antwerpen. ‘Dat is een Vlaams probleem,’ klinkt het. Sharia4Belgium is hier de boel komen verzieken, meer is er blijkbaar niet aan de hand. Nog een voorbeeld: CDH-parlements-lid Joëlle Milquet, voorzitter van de commissie Binnenlandse Zaken, stelde voor om het resultaat van de federale onderzoekcommissie naar de aanslagen van 22 maart ook in het Brussels parlement te bespreken. Dat is een goed idee, maar het kot was weer eens te klein: ‘We gaan daar onze tijd toch niet insteken?’ klonk het bij de meerderheidspartijen. SP.A-parlementslid Fouad Ahidar herinnerde Milquet eraan dat ze geen federaal minister van Binnenlandse Zaken meer was. Conclusie? Er was een terroristische aanslag in Brussel, federaal is er een speciale commissie over samengeroepen, maar in het Brussels Parlement mogen wij er zelfs niet over spreken. Na acht jaar parlementair werk sta ik echt versteld.

Hetzelfde scenario als bij het boek ‘Entretien à Molenbeek’ van Groen-schepen Annalisa Gadaleta. Ze doet enkele klare uitspraken over migratie en aan Franstalige zijde schiet iedereen in een kramp.
Annemie Maes: En wie denk je dat daar de grote aanstokers van zijn geweest? De PS. Jamal Ikazban heeft zich als een hyena op haar gestort. Ik ken Annalisa al jaren. Ze heeft zelf migratieroots, dus ze weet hoe kwetsbaar migranten zijn. Je kan zeggen dat ze sommige passages in het boek anders had kunnen verwoorden, maar ik vind het een echte schande hoe ze als racist gebrandmerkt werd.

De grote schuldige voor de toestand waarin de Molenbeekse PS verkeert, is Philippe Moureaux, gedurende twintig jaar burgemeester in Molenbeek. Ik ben ooit nog in de politieraad van de zone-West uitgescholden door Moureaux: ik stelde als kersvers lid van de politieraad een vraag over rellen in Anderlecht, waarbij jongeren uit Molenbeek betrokken waren. ‘Je refuse de répondre à ce genre de questions. Vous avez un discours d’extrême-droite’, zei hij, terwijl ik niet eens fel had uitgehaald. De reactie van de PS’ers op Gadaleta is net dezelfde als die van Moureaux destijds: heel hard blaffen om duidelijk te maken dat migratie hun domein is en dat de rest ervan moet wegblijven.

Ook Sarah Turine van Ecolo reageerde ongemeen hard, ze blies zelfs de bruggen tussen beide groene partijen op.
Annemie Maes: Zij heeft zich laten opjagen door de PTB. Als je off the record met de mensen van Ecolo spreekt, zeggen ze een voor een dat ze het jammer vinden hoe dit is gelopen. Het gaat eigenlijk om niet meer dan een meningsverschil. Op tal van vlakken werken Ecolo en Groen heel nauw samen.

Dierenwelzijn

Vorige week bent u erin geslaagd om een resolutie te laten goedkeuren door de meerderheid: die over het verbod op productie van foie gras. Maar er wordt in Brussel helemaal geen foie gras geproduceerd. Begrijpt u dat mensen de wenkbrauwen fronsen?
Annemie Maes: Wat niet is, kan nog komen. Al onze buurlanden hebben die productie al verboden. Wij vonden dat dit voorstel een groot symbolisch belang heeft. Politiek draait soms om symboliek. Bovendien kunnen onze collega’s in het Vlaams parlement hiermee de Vlaamse regering aanmanen om dezelfde wetgeving in te voeren. En daar wordt er wél foie gras geproduceerd.

Zijn er wat dierenwelzijn aangaat geen dringender problemen die moeten worden aangepakt? Het onverdoofd slachten bijvoorbeeld, dat bij elk Offerfeest voor heisa blijft zorgen. Ook Groen blijft daarmee worstelen.
Annemie Maes: Ik kan niet ontkennen dat er binnen Groen twee tendensen zijn: de ene groep vindt godsdienstige rituelen belangrijker, een andere stroming plaatst dierenwelzijn hoger. Ik behoor tot die laatste categorie. Ik heb veel respect voor rituelen, maar een dier is een levend wezen. Het kan zijn dat sommigen binnen Groen het daar niet mee eens zijn, maar dan is dat maar zo. Er zijn verschillende strekkingen binnen Groen. Ik hou mijn mond niet. Waardoor ik vrienden en vijanden maak, binnen en buiten de partij. Ik trek me daar niet zoveel van aan. Met het ouder worden leer je dat allemaal wat te relativeren.