Bevolkingstrends (1): alle gemeenten in een oogopslag

Evere heeft de voorbije tien jaar een unieke mini-explosie van Indiërs gekend. De Roemenen rukken op in de westelijke gemeenten. En in Sint-Gillis valt het dan weer op dat Marokkanen wegtrekken, en Fransen en Polen maar wat graag hun plaats innemen. BRUZZ stelt voor: de demografische evoluties van de voorbije tien jaar in één grafiek per gemeente.

Tussen 2005 en 2015 zijn veel Brusselse gemeenten een ware metamorfose ondergaan. BRUZZ belicht een aantal opvallende trends uit de meest recente “Zoom op de Gemeenten”, een reeks gezamenlijke studies van het Brussels Instituut van Statistiek en Analyse (BISA) en het Observatorium voor Gezondheid en Welzijn van Brussel-Hoofdstad.

In dit eerste deel van onze reeks vind je voor elk van de 19 Brusselse gemeenten een grafiek die de evolutie van de top-10 buitenlandse nationaliteiten visualiseert.

Belangrijke kanttekening: sommigen grafieken zijn niet met elkaar te vergelijken omdat de schaal ervan verschilt. Voor onder meer Sint-Joost-ten-Node is het aantal bewoners uitgedrukt in honderdtallen, voor Molenbeek in duizendtallen. Dat komt de leesbaarheid van de grafieken ten goede: de kleine bevolking van Sint-Joost beschrijven in duizendtallen zou immers een veel vlakkere grafiek opleveren, terwijl het constante komen en gaan van bevolkingsgroepen er net erg dynamisch is.

Tweede opmerking: wanneer het gaat over Fransen, Roemenen, Marokkanen, enzovoorts, dan betreft het mensen met een buitenlandse nationaliteit, dus zonder Belgische identiteitskaart. Een Brusselaar met Marokkaanse roots maar Belgische identiteitskaart valt niet in het vakje “Marokkaans.” Dat de Marokkaanse bevolking her en der afneemt, is er dus ook aan te wijten dat sommigen naturaliseren en de nieuwere generaties eigenlijk Belgisch zijn. Een gewaarschuwde lezer is er twee waard.

Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Fransen blijven groeien als de grootste buitenlandse bevolkingsgroep van het hele Gewest. Marokkanen, op plaats twee, willen vaker dan Europeanen Belg worden, dat is één van de verklaringen voor hun dalende lijn. De Roemenen, op plaats drie, groeien nog iets sneller dan de Fransen, en worden nipt op de hielen gezeten door Italianen, Spanjaarden en Polen.

Anderlecht
In Anderlecht, Koekelberg, Ganshoren, Jette én Sint-Agatha-Berchem zijn de Roemenen vandaag de grootste groep niet-Belgen. Ook de toename van andere Europese nationaliteiten onderstreept een Gewestelijke trend van de voorbije tien jaar.

Oudergem
Ook Oudergem trekt heel wat Europese nieuwkomers aan, zij het meer gegoed dan elders: de gemeente ontsnapt aan de algemene toename van armoede in heel Brussel. De opvallende aanwezigheid van Japanners is te verklaren door de Japanse school in Oudergem, de enige van België.

Sint-Agatha-Berchem
De toename van Marokkaanse inwijkelingen in Sint-Agatha-Berchem is verbonden met hun wegtrekken uit gemeenten als Sint-Joost-ten-Node en Schaarbeek: eens ze het zich kunnen veroorloven, gaan ze vaak op zoek naar meer voordelige huurprijzen en betere levenskwaliteit elders. Ook hier zijn Roemenen en Polen aan een steile klim bezig.

Brussel-Stad
In de gemeenten Etterbeek, Brussel-Stad, Vorst, Elsene, Ukkel, Watermaal-Bosvoorde, Sint-Lambrechts-Woluwe en Sint-Pieters-Woluwe zijn Fransen de grootste buitenlandse bevolkingsgroep, en ze blijven groeien.

Etterbeek
Brussel trekt veel Franse studenten aan: de Franstalige geneeskundige opleiding vereist bijvoorbeeld geen ingangsexamen, al wordt dat binnenkort aangepast om de enorme instroom ietwat tegen te houden. Jongerenwerkloosheid in Italië blijft bij de hoogste in Europa: veel van hen verkassen naar onze contreien.

Evere
Evere heeft de voorbije tien jaar een unieke mini-explosie van Indiërs gekend. Het zijn voor de grote meerderheid hoogopgeleide ICT'ers die er werken in de vele informaticabedrijven.

Vorst
De gemeente Vorst onderstreept een aanzienlijke evolutie: immigratie in Brussel is vandaag hoofdzakelijk Europees. Gaat de Marokkaanse bevolking er heel lichtjes op achteruit, dan zitten Fransen, Portugezen, Polen, Spanjaarden en ook nog Roemenen erg in de lift.

Ganshoren
Ook in Ganshoren zijn Roemenen op tien jaar tijd de grootste bevolkingsgroep geworden. De Marokkaanse nieuwkomers hebben er vaak een passage in de zogenaamde arme sikkel - de arme gemeenten rond het centrum - op zitten.

Elsene
De gemeente met het grootst aantal Fransen heeft als enige van het Gewest ook een schepen van Europese Zaken. De Franstalige universiteit ULB, waar veel jonge Fransen ingeschreven zijn, ligt gedeeltelijk in Elsene. Brussel heet wel eens een voorstad van Parijs: de hogesnelheidstrein Thalys is er dan op 1.22 uur, veel Franse Brusselaars leggen het traject meermaals af.

Jette
In Roemeense scholen wordt vaak het Frans als tweede of derde taal onderwezen. Er zijn ook Franstalige universiteiten in het land. Dat verklaart deels de toestroom van Roemenen naar Brussel.

Koekelberg
2007 is een schakeljaar voor de Roemeense migratie richting Brussel: dat jaar treedt het land toe tot de EU en haar vrij verkeer van personen en goederen. Oost-Europese immigratie was overigens één van de redenen van de Brexit in 2016, waarbij het Verenigd Koninkrijk bij referendum de EU de rug toekeerde.

Sint-Jans-Molenbeek
De voorbije tien jaar is de Marokkaanse bevolking van een aantal gemeenten, zoals Sint-Joost, Molenbeek en Sint-Gillis, gestaag afgenomen. Dat betekent niet dat ze allemaal met de noorderzon vertrokken zijn, wel integendeel: meer dan Europese nieuwkomers hebben Marokkanen gebruik gemaakt van de snel-Belgwet uit 2000. Ook al omdat EU-burgers er minder baat bij hebben zich te naturaliseren.

Sint-Gillis
Ook de demografische evolutie van Sint-Gillis over de voorbije tien jaar bevestigt het: de 510 miljoen inwoners van de EU worden worden steeds mobieler.

Sint-Joost-ten-Node
Sint-Joost-ten-Node is één van de Brusselse gemeenten met het meeste beloop: nieuwkomers blijven er doorgaans niet lang rondhangen. Volgens demografen gaan de Marokkanen en Turken in het noordwesten van Brussel op zoek naar betere levenskwaliteit. Arme gemeenten als een sociale lift, het is ook de rode draad door het boek 'Arrival City' van Doug Saunders.

Schaarbeek
Mogelijk zijn Bulgaren binnen afzienbare tijd de grootste groep niet-Belgen van Schaarbeek. Bulgarije heeft de laagste lonen van heel de EU (383 euro gemiddeld netto maandloon), het is een mogelijke verklaring voor de volksverhuizing. De Bulgaren van Schaarbeek zoeken er de nabijheid van de talrijke Turken waarmee ze verwant zijn.

Ukkel
Ukkel kwam als Belgische gemeente het vaakst voor in de zogenaamde Panama Papers van het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ), een groot lek over offshoreconstructies in het gelijknamige belastingparadijs. Met name een aantal vermogende Franse belastingvluchtelingen voerden de lijst aan.

Watermaal-Bosvoorde
Watermaal-Bosvoorde is de oudste gemeente van het Gewest, met een gemiddelde leeftijd van 42 jaar in 2015. Bovendien stagneert de bevolkingsgroei van de gemeente, wat bijzonder opmerkelijk is gezien de demografische boom in het hele Gewest.

Sint-Lambrechts-Woluwe
Meer dan een derde van de bevolking heeft de buitenlandse nationaliteit, en meer dan drie kwart onder hen is afkomstig uit het Europa van de 28. Mensen uit een land van het Europa van de 15 zijn binnen de buitenlandse bevolking in Sint-Lambrechts-Woluwe duidelijk meer vertegenwoordigd dan in het hele gewest, in tegenstelling tot bijvoorbeeld Noord-Afrikanen.

Sint-Pieters-Woluwe