BRONKS: ‘Beste ouders, laat de kinderen zélf oordelen’

BRONKS bezet zondag de Varkensmarkt met C’est Party! Het artistieke leidersduo Marij De Nys en Veerle Kerckhoven blikt vooruit op het nieuwe seizoen, en terug op hun eerste twee seizoenen.

We hebben nog nooit zoveel gedaan als dit seizoen, en ook nog nooit zoveel bezoekers gehad,” zeggen Kerckhoven en De Nys, en ze staven dat met cijfers. Als je eigen producties, receptieve werking, kunsteducatie en publiekswerking, sociaal artistieke en zaalverhuur optelt, komt BRONKS - Theater voor jong publiek - voor 2016 aan 1.342 activiteiten die 78.492 bezoekers of deelnemers trokken. Dat is een stijging met bijna een kwart ten opzichte van 2015, dat ook een recordjaar was.

Het eerste wat jullie als opvolgers van Oda Van Neygen te doen stond, was nochtans afrekenen met de beruchte kaasschaaf waarmee de cultuursubsidies verminderden.
VEERLE KERCKHOVEN: Dat had onmiddellijk veel invloed op ons programma. Omdat we ons festival moesten schrappen en omdat we onze nieuwe piste om meer met kleine gezelschappen zonder structuur samen te werken moesten verlaten. Door de subsidiekortingen werden meteen vijf, zes voorstellingen van die kleine gezelschappen geschrapt en zaten we plots met een gat in het programma én een communicatieprobleem naar de scholen en de toeschouwers die al geboekt hadden.

En toen volgde ook nog de terreur.
MARIJ DE NYS: Er is op wereldschaal veel gebeurd, waar ook Brussel het slachtoffer van werd. Dat heeft de zaken op scherp gezet, maar we wisten natuurlijk al langer dat we in een stad wonen waar veel aan de hand is. Het viel vooral op hoe snel alles zich hersteld heeft.

Hebben jullie de groei vooral te danken aan de sterke verankering in deze stad?
KERCKHOVEN: De groei zit vooral bij het meertalige Brusselse publiek. Omdat we het Export/Import Festival in 2015 nog hadden moeten schrappen, stonden voor de editie van dit seizoen 44 voorstellingen op het programma, waar een massa volk van alle taalgroepen en leeftijden op afgekomen is. En dat publiek is blijven terugkomen.
Wat je wel voelt, is dat de drempel om van buitenaf naar Brussel te komen nog groter geworden is. Voor het uitdragen van het Brusselse verhaal naar Vlaanderen hebben de gebeurtenissen zeker niet geholpen.

Misschien is het een idee om dat te counteren met een productie die daarover gaat?
DE NYS: Daarvoor liggen een paar ideeën op tafel. We hebben in het verleden al typisch Brusselse, meertalige projecten gedaan met Brusselse jongeren op de scène, maar het was altijd heel moeilijk om daarmee in Vlaanderen te toeren. Dat lijkt nu toch te veranderen. Mede door de vluchtelingencrisis voelje dat er ook in de centrumsteden meer aandacht is voor grootstedelijke onderwerpen.

Net voor dit seizoen was er nog een parlementair debatje over het beperkte aantal Vlaamse scholen - zestien - dat BRONKS in 2015 bezocht.
DE NYS: Dat was in de marge van onze positieve bezoekerscijfers. Het probleem is dat de vraag van Brusselse scholen al zo groot is dat we er niet volledig aan kunnen voldoen, waardoor het voor ons minder een prioriteit wordt om hier ook Vlaamse scholen te krijgen die in hun gemeente dikwijls al over een goed cultureel centrum beschikken, waar onze voorstellingen ook spelen. Als we er de middelen voor hadden, zouden we die beweging van Vlaanderen naar Brussel graag uitbreiden.

Wat is jullie op artistiek vlak bijgebleven van afgelopen seizoen?
DE NYS: De man, de vrouw en de beer was een succes en zal volgend seizoen weer toeren. Utopera van Haider Al Timimi en Kloppend Hert was heel mooi. En natuurlijk was er ook Show van Carly Wijs, waarin Gytha Parmentier zich weer duizend procent gesmeten heeft en de jonge Brusselaar Dries Notelteirs een ontdekking was.

Ondertussen zitten Wijs, Parmentier en Roman Van Houtven alweer in Zuid-Afrika met het succesvolle Wij/Zij, dat geïnspireerd was op de gijzeling in 2004 in Beslan. Wat heeft dat succes jullie bijgebracht?
DE NYS: Het besef dat een voorstelling die we omwille van het onderwerp zelfs in Vlaanderen eerst amper aan de straatstenen kwijtraakten, nu wereldwijd - dat woord mogen we echt wel gebruiken - een discussie op gang kan brengen over wat kindertheater kan zijn. Kan je een verhaal over terrorisme, in dit geval de gijzeling in Beslan, aan negenjarige kinderen vertellen? Zelfs in Groot-Brittannië was dat geen evidentie. Het was een bewuste keuze om met die voorstelling naar het Fringe Festival te gaan, waar ze dan door The Guardian is opgepikt. Sindsdien zijn er aanvragen geweest vanuit China, Australië en de Verenigde Staten, en soms duren de nagesprekken langer dan de voorstelling zelf. Zo leer je veel bij over wat in andere landen jeugdtheater is en hoe ze daar omgaan met kinderen.
KERCKHOVEN: Nog heel vaak zie je dat volwassenen te veel in de plaats van de kinderen oordelen. Niet alleen over zogenaamd moeilijke onderwerpen, maar ook over taal. Sommige leerkrachten denken dan dat een talige voorstelling met veel Nederlandstalige tekst te moeilijk zal zijn voor bepaalde van hun anderstalige kinderen. Maar als je dat dan aan die kinderen zelf vraagt, zeggen die doodleuk dat ze het gewoon zijn om te luisteren naar volwassenen die ze maar half begrijpen.

Mogen we al weten wat de toekomst brengt voor BRONKS?
KERCKHOVEN: Het Export/Import Festival wordt een biënnale, maar voor volgend seizoen hebben we al een nieuw project in de plaats. Omdat ons meertalige publiek groeit, hebben we met onze Franstalige tegenhanger La Montagne Magique het minifestival Ménage à deux uitgedokterd. Directrice Cali Kroonen zal drie à vier Nederlandstalige gezelschappen kiezen en wij vier Franstalige Belgische voorstellingen. We zullen artiesten en publieken mengen. We mengen ook onze teams van de communicatie, de ticketing, de techniek… zodat het echt een ménage à deux wordt en we leren van de totaal verschillende manieren waarop we de zaken soms aanpakken.
KERCKHOVEN: Omdat Wij/Zij ook een succes was in Frankrijk, heeft het Franse steunpunt Onda (Office National de diffusion artistique) beslist om het overlegmoment voor alle Franse programmatoren van jeugdtheater (Rida) heel uitzonderlijk in Brussel te organiseren tijdens Ménage à deux. Vroeger was het Franse circuit erg gesloten, maar nu zijn ze er zo wild van België en Brussel dat ze komen kijken hoe wij het doen.
DE NYS: Op Ménage à deux zal Show sowieso in het Frans spelen, en presenteren we INUK, een coproductie met Orka en De Grote Post. We kijken ook uit naar Geef mijn hand terug van Jan De Brabander en Joris Van den Brande, dat we op Export/Import nog als work in progress toonden. Jan is onze vormgever, vader van twee kinderen, en lijdt aan de ziekte van Parkinson. Hij voelde de noodzaak om daar iets over te vertellen aan een jong publiek en heeft met Joris een echt pareltje gemaakt over wat het is om ongeneeslijk ziek te zijn en toch naar een toekomst te blijven kijken. Die kleinschalige avant-première was zo mooi dat we er nu in september groter mee willen uitpakken.
KERCKHOVEN: Daarnaast gaat Compagnie Barbarie bij ons in première, doen we een coproductie met Tristero dat Niets van Janne Teller zal ensceneren en hernemen we Ola Pola Potloodgat van Pascale Platel en Randi De Vlieghe tijdens het komende Theaterfestival. Festivaldirecteur Kathleen Treier heeft ons dat gevraagd, omdat het vijftien jaar geleden is dat we voor die voorstelling de Theaterfestivalprijs kregen. Dat de prijs naar een kleutervoorstelling ging, gaf nogal wat discussie, maar heeft het jeugdtheater wel een ferme boost gegeven.

> C'EST PARTY! BRONKS, 4/6, 13.30u tot 18u, een gratis evenement met toonmomenten van de ateliers, ludieke interactieve installaties, een liveverzoekprogramma, een petanque-baan, info over het volgende seizoen, en goedkope tickets in voorverkoop.

> WIJ/ZIJ BRONKS toert met Wij/Zij tot in Zuid-Afrika en de Verenigde Staten, maar wil met het nieuwe festival Ménage à deux ook de taalgrens over.