De onderwijsuitdaging (3): ‘Leerkrachten moeten de stad beter kennen’

Donderdag 1 september gaan tienduizenden Brusselse kinderen weer naar school. Vijf ervaringsdeskundigen geven hun mening: wat is de grootste uitdaging voor het Brusselse Nederlandstalige onderwijs in het komende schooljaar? ‘Goede leerkrachten vinden die goesting hebben om in Brussel les te geven’, zegt onderwijskundige Nadine Engels van de VUB. Alle Brusselse lerarenopleidingen krijgen voortaan een lesmodule 'urban education', en hun studenten moeten verplicht stage lopen in Brussel.

Leraren in Brussel zijn minder ervaren dan in de rest van Vlaanderen en haken ook sneller af, meldde de Onderwijsinspectie vorig jaar. Hoe kunnen we ze gemotiveerd houden? Door ze beter voor te bereiden, hoopt professor Nadine Engels, onderwijskundige en hoofd van de lerarenopleiding aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB).

“In Vlaanderen verlaat ongeveer 20 procent van de jonge leerkrachten het onderwijs in de eerste vijf jaar van hun loopbaan. Uit de laatste cijfers die ik onder ogen kreeg, blijkt dat dat in Brussel meer dan het dubbele is. Leraren vallen uit, nieuwe leraren moeten altijd opnieuw expertise opbouwen, terwijl het net de kinderen in Brussel zijn die het meeste nood hebben aan het beste onderwijs.”

Bijna nooit uit Brussel zelf
90 procent van de leerkrachten in het Brusselse Nederlandstalige onderwijs wonen ook niet in Brussel, meldde Vlaams minister van Onderwijs Crevits (CD&V) recent nog in het Vlaams Parlement.

“Dat moet ook anders”, zegt Engels. “De studenten van buiten Brussel in de lerarenopleiding moeten soms erg wennen aan de grootstedelijke context. Bijvoorbeeld de taalsituatie alleen al. Meer leerlingen uit Brussel zelf moeten doorstromen naar het hoger onderwijs en dus ook de lerarenopleiding, maar momenteel zijn er heel wat scholen waar dat bijna niet gebeurt.”

Met een hervorming dit schooljaar van de lerarenopleiding voor alle leerkrachten willen de Erasmushogeschool en de VUB toekomstige leerkrachten in elk geval zo veel mogelijk ondersteuning bieden.

“Lesgeven in Brussel is behoorlijk pittig. Geregeld krijgen onze studenten in hun stages al te maken met conflictsituaties. Voor biologiedocenten bijvoorbeeld zijn leerlingen die bepaalde lessen niet willen bijwonen bijna standaard geworden. Als stagiairs die verhalen tijdens intervisiemomenten kwijt kunnen aan hun medestudenten, helpt dat heel wat. Ze merken daar dat ze niet de enige zijn die zoiets meemaken.”

Voortaan trekken kandidaat-leerkrachten in de eerste week van de vernieuwde opleiding de stad in. “In samenwerking met lokale scholen starten de studenten met een module ‘urban education’. Iedere student mag twee buurten in de stad kiezen, bij voorkeur liefst zo verschillend mogelijke buurten. Daar worden ze onder meer rondgeleid door de leerlingen van de lokale school, en moeten ze een aantal opdrachten uitvoeren.”

Geen 'rustige' stages
Qua stages beginnen de studenten voortaan met een stage waarin ze bijna één-op-één met leerlingen samenwerken. “Deze ‘tutoring’ moeten ze verplicht in een school in het Brussels Gewest uitvoeren. De studenten geven geen bijlessen, maar krijgen van de leerkrachten ‘moeilijke’ teksten uit de lessen, die onze studenten dan samen met de leerlingen bekijken om ze begrijpelijker te maken.”

Geleidelijk zal daarna de moeilijkheidsgraad worden opgevoerd, eerst als assistent van de leerkracht, en dan pas helemaal alleen zelf voor de klas. “Onze studenten verplichten al hun stages in Brussel te doen, is onmogelijk. Maar we willen vermijden dat ze al hun stages in rustige plattelandsdorpjes – als zoiets nog bestaat in Vlaanderen – doen en daarna werk vinden in een Brusselse school, waar veel jobs openstaan. Om dan vervolgens een enorme cultuurshock mee te maken en het onderwijs vrij snel te verlaten. We willen ze ook de enorme diversiteit en het potentieel van de Brusselse leerlingenpopulatie laten ontdekken.”

“De lerarenopleidingen gaan vaker en meer communiceren met de scholen, om de kloof tussen theorie en praktijk zo klein mogelijk te houden. In 12 Nederlandstalige scholen zullen studenten samen met de leerkrachten ook aan actie-onderzoek doen. Als de school met een probleem geconfronteerd wordt, bedenken de teams een remedie. Daarvoor worden ze ondersteund door experts, en die gaan ze daarna uitproberen. Zo voelen de Brusselse leerkrachten zich hopelijk ook beter ondersteund.”