Jan degadt 2 BRUZZ 1522
© Bart Dewaele

‘Een hoofdstedelijke politie moet federaal zijn’

Danny Vileyn
© BRUZZ
11/05/2016

Net zoals de Antwerpse douane aan de federale regering rapporteert, moet ook de hoofdstedelijke politie waarvoor professor Jan Degadt pleit ressorteren onder de minister van Binnenlandse Zaken en niet onder de Brusselse minister-president. Het is maar een van de voorzichtige pistes waarvoor Degadt pleit.

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is het resultaat van talloze compromissen waarbij nooit echte winnaars of verliezers waren en als het van Jan Degadt afhangt moet dat in de toekomst ook zo blijven. Jan Degadt kent Brussel als zijn broekzak, hij is een van de medeoprichters van BRIO, het Brussels Onderzoeks-, Documentatie-, en Informatiecentrum, hij was een geëngageerd lid van talrijke verenigingen en ook was hij kmo-adviseur van wijlen Jos Chabert (CVP) toen die Economie als bevoegdheid had.

U hebt een vlot leesbaar, overzichtelijk en bijna encyclopedisch boek over Brussel geschreven. Toch bestaat er al een hele bibliotheek met Brussel-boeken. Heel opvallend: het boek bevat informatie over elf andere hoofdsteden.
Degadt: Er is inderdaad een grote bibliotheek vol geschreven over Brussel, van zeer interessante auteurs met bovendien velerlei invalshoeken. Die boeken gaan over Brussel als multiculturele stad, als stad als kruispunt van culturen, als grootstad en dies meer.
Ik wou een boek over Brussel als hoofdstad. Ik vind het hoofdstedelijke een interessante invalshoek omdat er geen hoofdstad is zonder hinterland. Bovendien is Brussel een meervoudige hoofdstad: hoofdstad van België, van de Vlaamse en de Franse Gemeenschap, hoofdstad van Europa ook.

Die voorkeur voor het meervoudige heeft te maken met mijn verleden. Ik ben de voorbije decennia op heel uiteenlopende manieren met Brussel bezig geweest, niet alleen als academicus, ik ben ook bij het beleid betrokken geweest en actief in verschillende verenigingen. Ik ben nu een jonge emeritus met opdracht. Ik heb gezegd: ik moet het nu doen. Vijf jaar geleden had ik er de tijd niet voor, en over vijf jaar zal ik waarschijnlijk met totaal andere zaken bezig zijn.

Na de terroristische aanslagen van 22 maart hebben de Vlamingen opnieuw gepleit voor de eenmaking van de politiezones, gevolgd door een voorspelbare afwijzing van Franstalige kant. Toch beweegt er ook iets langs Franstalige kant. Het jonge Elsense gemeenteraadslid Assita Kanko (MR) bijvoorbeeld verweet de Brussels beleidsvoerders een maand na de aanslagen politieke blindheid.
Degadt: Een van de redenen waarom er organisatorisch een en ander verkeerd gelopen is in Brussel, is de fusie van gemeenten van de jaren 1970 die aan Brussel voorbijgegaan is. In Vlaanderen en Wallonië zijn er wel fusies geweest. Dat betekent niet alleen een vermindering van het aantal politieke mandaten, het houdt ook grotere politiekorpsen in.
In de tweede plaats heeft Brussel met de politiehervorming van tien jaar geleden opnieuw de boot gemist om dat recht te trekken, de negentien gemeenten zijn blijven bestaan. Die fusie van gemeenten in de jaren 1970 werd dan opgevangen door een agglomeratie, een bijkomende structuur.

Later is er het gewest gekomen, maar er bleven restanten van de agglomeratie over. Bij iedere nieuwe hervorming in heel het land kreeg Brussel er een niveau bij. Conclusie: Antwerpen, Gent, Charleroi en Luik hebben één politiezone, Brussel heeft er zes gehouden.

Langs Franstalige kant gaan er stemmen op om terug te gaan naar negentien politiekorpsen en er een regionale politie aan toe te voegen. Wat is uw mening daarover?
Degadt: In Brussel moet men rekening houden met de hoofdstedelijke realiteit, daar ben ik het volmondig mee eens. We hebben een lokale politie, en die is zeer nodig, een echte wijkagent kan van onschatbare waarde zijn, die van de zes politiezones en een federale politie zoals we die ook kennen in de andere steden van het land.

Een hoofdstad heeft echter ook een concentratie van spionnen voor buitenlandse bedrijven, een concentratie van diplomaten en buitenlandse verslaggevers. Dat is het hoofdstedelijk veiligheidsbeleid, dat in handen moet zijn van de federale regering. Daarom pleit ik voor een hoofdstedelijke politie, geen regionale.

Ik ben niet tegen een regionale politie met de minister-president als hoofd, maar die moet dan de zes politiezones vervangen. De eindverantwoordelijkheid voor de politie ligt in Vlaanderen toch ook niet bij minister-president Geert Bourgeois (N-VA) en in Wallonië niet bij minister Paul Magnette (PS)?

Wat is het probleem met de negentien gemeenten?
Degadt: Mijn probleem met de gemeenten is niet dat ze met negentien zijn, maar dat ze zeer ongelijk in grootte zijn. Je hebt enerzijds de Stad Brussel en anderzijds Sint-Joost en Koekelberg die zelfs met een nationale bril kleine gemeenten zijn. Maar ook de zes politiezones zijn ongelijk.

Zes grote gemeenten zouden natuurlijk wel kunnen samenspannen tegen het gewest. Met de parochiale reflex van veel plaatselijke mandatarissen lijkt dat niet onwaarschijnlijk.
Degadt: Die discussies vind je elders ook, ook in Vlaanderen worden de provincies uitgehold. Spanningsvelden zijn er altijd.

Waarom is het zo moeilijk om in Brussel veranderingen door te voeren?
Degadt: Al die structuren zijn het resultaat van ontelbare compromissen, ze zijn er altijd gekomen zonder winnaars en verliezers. Dat is ons politiek systeem, of je dat goed vindt of niet.
Ter verdediging van ons Brussels model: we werken nog altijd samen met mensen die heel anders denken. Als we met onze traditie willen besturen tegen de Vlamingen, tegen de Franstaligen, tegen de vrijzinnigen, tegen de vakbonden of de tegen de werkgevers, dan komen we er niet.

En dat systeem kan nog een tijdje meegaan?
Degadt: Een systeem zonder echte winnaars of verliezers veronderstelt dat iedereen bereid is om mee te gaan in het systeem. Het veronderstelt ook dat iedereen de verantwoordelijkheid op zich neemt voor de bevoegdheden die de zijne zijn en bij gemengde bevoegdheden bereid is met de andere samen te werken.

Het is misschien een ouderwets woord, maar ik wil toch herinneren aan het begrip van wijlen Wilfried Martens: coöperatief federalisme. Wijlen Jean-Luc Dehaene had het dan weer over federale loyauteit. In een dergelijk systeem mag iedereen op zijn strepen staan, maar als men u aanspreekt op uw bevoegdheden kan u niet zeggen: met die wil ik niet samenwerken omdat die van de foute partij is of omdat ik die niet kan luchten.

In mijn boek leg ik dat principe uit aan de hand van de arbeidsbemiddeling, het is zeer ingewikkeld maar als iedereen, alle politieke niveaus samenwerken met vakbonden en werkgevers, dan kan je wel iets verhelpen aan de hoge Brusselse jeugdwerkloosheid, want er zijn vacatures in de Rand. Maar als je de Vlaamse werkgevers of de Franstalige vakbonden niet mee hebt, kan je het vergeten. Maar ik blijf in het systeem geloven.

Na de aanslagen in Parijs en Brussel gaat het slecht in de horeca. Een advies van de professor Economie?
Degadt: Het probleem is dat de terroristische aanslagen en de voetgangerszone elkaar doorkruisen. Ik wil het nu niet hebben over de aanpak van de voetgangerszone, maar ik stel vast dat de handelaars zich na de aanslagen hebben gekeerd tegen de plaatselijke politici. Dat is onterecht: niet de plaatselijke politici maar de terroristen zijn verantwoordelijk voor de slabakkende handel.

Brussel heeft behoefte aan een imagocampagne, al was het maar om de vaak onterechte negatieve berichten in de buitenlandse media tegen te gaan. Maar de campagne mag de binnenlandse toeristische markt niet over het hoofd zien, veel toeristen in Brussel komen uit Vlaanderen of Wallonië. Zo’n imagocampagne moet niet alleen door de Stad Brussel of het gewest opgezet worden, het reputatiemanagement is een zaak van heel het land. Ook de federale regering en de gemeenschappen.

Heel het land heeft er baat bij dat het goed gaat met Brussel. De Brusselse economie beperkt zich niet tot de gemeentes, maar is een metropolitane economie. Dat weten alle betrokkenen, maar hier is die wetenschap zeer ter zake.Danny Vileyn

Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.

Lees meer over: Samenleving

Iets gezien in de stad? Meld het aan onze redactie

Site by wieni