Maddens: ‘Dit toont hoe onoverzichtelijk Brusselse regeringsvorming is’

“Stel je eens voor dat de Vlaamse en de Franstalige component van de Brusselse regering automatisch een afspiegeling waren van respectievelijk de Vlaamse regering en de regering van de Franse Gemeenschap,” suggereert politicoloog Bart Maddens (KU Leuven). “Maar zo simpel is het niet.”

In een ver verleden moest ik de cursus Staatsrecht van André Alen blokken. De syllabus bevatte een uitgebreid artikel van Paul Van Orshoven over de toen nog kersverse Brusselse instellingen. Maar daarboven stond: ‘Lees aandachtig deze tekst.’ Dat is codetaal voor: ‘Hierover worden op het examen geen vragen gesteld.’ Hoe veeleisend André Alen ook was, de ongelofelijke complexiteit van de Brusselse instellingen wou hij zijn studenten toch besparen.”

“Ik heb de tekst blijkbaar niet aandachtig genoeg gelezen. Want toen ik daar vorige week een vraag over kreeg, stond het mij toch niet zo helder voor de geest hoe het nu zat met een constructieve motie van wantrouwen in het Brussels parlement. Kan elke taalgroep in het Brussels parlement apart een constructieve motie van wantrouwen indienen tegen de eigen regeringsleden? Ik heb het moeten opzoeken, en dat blijkt inderdaad zo te zijn.”

“Dat is bij nader inzien ook logisch. Je hebt in Brussel immers twee verschillende coalities, gebaseerd op twee meerderheden, één in de Nederlandse en één in de Franse taalgroep. Dit is een helder, quasi-confederaal model, lijkt het wel. Alleen is het in werkelijkheid veel complexer. De vorming van de twee coalities is op een grillige manier met elkaar verweven. In 2014 was het voor de Franstalige regeringspartijen volstrekt ondenkbaar dat de N-VA zou toetreden tot de Brusselse regering. Omgekeerd waren de Vlamingen allesbehalve gelukkig met de regeringsdeelname van Défi, toen nog FDF. Alleen zijn de Vlamingen toen verbazend snel bijgedraaid. Resultaat: de N-VA zit niet in de Brusselse regering, Défi wel.”

“Vandaag kan de coalitiewissel langs Franstalige kant gevolgen hebben voor het Vlaamse deel van de regering. Ecolo zou eisen dat ook Groen aan boord gehesen wordt van de regering, zegt men. Maar dan moet een andere partij worden gedumpt, omdat er maar drie Vlaamse portefeuilles beschikbaar zijn. Gek eigenlijk hoe men daarbij als vanzelfsprekend in de richting van Pascal Smet keek. Waarom zou uitgerekend de SP.A plaats moeten ruimen? Omdat dat parallel zou lopen met de verwijdering van de PS? Maar die symmetrie is er toch nooit geweest? De Vlaamse excellenties maken zich nu sterk dat ze gewoon op post blijven, wat Ecolo ook eist. Goed zo. Maar zullen ze dat vol kunnen houden?”

“Dit alles illustreert nog maar eens wat voor een onoverzichtelijk kluwen de Brusselse regeringsvorming is. Wordt er nu één regering gevormd, of zijn het er eigenlijk twee? Het is allemaal heel ambigu. Maar stel je eens voor dat de Vlaamse en de Franstalige component van de Brusselse regering automatisch een afspiegeling waren van respectievelijk de Vlaamse regering en de regering van de Franse Gemeenschap. Zou dat de leesbaarheid van de instellingen niet ten goede komen? Zou dat de band tussen Vlaanderen en Brussel niet versterken?”

“Helaas, het is niet zo simpel. Er is geen garantie dat de Vlaamse regering ook een meerderheid heeft in de Nederlandse taalgroep van het Brussels parlement. Bovendien hoor ik de Brusselse politici meteen moord en brand roepen bij de suggestie dat ze niet langer autonoom hun eigen coalitie zouden kunnen vormen. Daarom een ander voorstel: schaf de complexe tweedeling in de Brusselse regering gewoon af en laat de federale overheid beslissen over de grote beleidslijnen voor het Brussels Gewest. Maar nu klinkt het protestkoor pas echt oorverdovend luid. Ik zwijg al.”