Thielemans: 'Grote fout voetgangerszone is signalisatie'

Een goed idee, maar hij had het anders gedaan. Ook oud-burgemeester Freddy Thielemans (PS) zit wat in de knoop met de voetgangerszone in ‘zijn’ Brussel. Thielemans is dan wel al meer dan twee jaar weg uit zijn bureau op het Stadhuis, maar af en toe sluipt er een beetje heimwee in het gesprek. “De mensen zien mij nog altijd als een burgervader.”

In december 2013 nam Freddy Thielemans afscheid van de burgemeesterssjerp van Brussel. Tijdens dit interview hebben we het met hem over zijn huidige functie als voorzitter van Brussels Expo en over de toekomst van de Heizelvlakte, maar ook over de voetgangerszone, terreur, de politie en zijn opvolger, partijgenoot en huidig burgemeester van Brussel-Stad, Yvan Mayeur (PS). “Wij verschillen in stijl, maar mijn voorganger François-Xavier de Donnéa (MR) en ik verschilden ook in stijl.”

We hebben de laatste weken veel kritiek gehoord op de voetgangerszone. Is de invoering en de uitwerking goed aangepakt?

Thielemans: De grote fout die er gemaakt is, is dat de wegsignalisatie in gebreke blijft. In alle grote steden ter wereld heb je wegwijzers. Mensen willen wel nog naar Brussel-Stad komen, maar ze weten niet meer hoe en daar lijden de winkeluitbaters en de horeca onder. Mensen die de weg kennen, hebben geen problemen, maar iemand die Brussel niet kent zit met de handen in het haar.
Ook de communicatie naar de bewoners kan beter. Ik had elke maand een vergadering met de inwoners, maar ik verneem toch van de mensen dat er nu veel minder wisselwerking is met de bewoners.
Ik ben een voorstander van een autovrije zone. Ook het oorspronkelijke idee om een deel van de centrale lanen verkeersvrij te maken stoort mij niet, maar een voetgangerszone van Fontainas tot De Brouckère is te lang.

Hoe zou u de zone dan indelen?
Thielemans:: Ik zou een autoluw De Brouckèreplein maken waarbij auto’s en taxi’s nog aan de hotels geraken. Daar heeft Mayeur nu op gereageerd door die straat wel opnieuw open te stellen. Ik zou ook eerder plekken zoals de Sint-Gorikswijk, waar nu nog gereden mag worden, autovrij maken.

Bestaat bij de voetgangerszone niet het gevaar dat het centrum te toeristisch wordt?
Thielemans: Dat is onvermijdelijk. De Eiffeltoren in Parijs en Trafalgar Square in Londen zijn ook toeristisch. Ik denk gewoon dat het centrum van een hoofdstad met een geschiedenis altijd toeristisch zal zijn. Wie naar de Sagrada Familia in Barcelona gaat, komt ook quasi alleen toeristen tegen.

Speelt zijn temperament Mayeur geen parten? Het verschil in stijl tussen u en hem is wel zeer opvallend.
Thielemans: Daar moet u over oordelen (lacht), de stijl van mij en die van mijn voorganger, François-Xavier de Donnéa (MR), verschilt ook van elkaar.

Zou hij zich niet wat meer doordacht moeten opstellen?
Thielemans: Ik ben als burgemeester gestopt en beloofde niet meer terug te komen. Ik hou me daar ook aan. Iedereen weet dat mijn voorkeur als kandidaat om mij op te volgen naar Philippe Close uitging. Hij heeft dat geweigerd en dus was de enige resterende kandidaat Yvan Mayeur.
Ik blijf wel een burgervader voor veel mensen en zij spreken me ook aan over veel zaken. Ik hoor dus veel klachten door de band die ik nog steeds heb met de bevolking, maar ik zal niet meer tussenkomen.

Met de politie hebt u altijd een goed contact gehad. Mayeur heeft echter een zwaar conflict met de politie. Hoe komt dat?
Thielemans: Dat moet u aan hem vragen.

Hoe pakte u dit aan?
Thielemans: Ik heb dat soort problemen nooit gekend. Ik liet de politie vooral haar gang gaan. De politie heeft de vrijheid om op een situatie te reageren zoals zij zelf willen. Het is echter ook de vrijheid van Mayeur om daarop te antwoorden zoals hij dat wenst te doen.

De eenmaking van de politiezones ligt weer op tafel. Wat denkt u hiervan?
Thielemans: Dat is een slecht idee. Als je de beslissingen van de politiediensten op lokaal vlak gaat wegnemen, krijg je dezelfde problemen die Parijs nu heeft. Daar heeft de burgemeester in theorie nog iets te zeggen, maar in werkelijkheid is het de prefect van de politie die de beslissingen neemt. Dat zorgt voor een democratisch deficit, want het is wel de burgemeester die de mensen aanspreken.

Momenteel zijn er zes politiezones in Brussel, is dat niet wat vis noch vlees? Districten kunnen hier een oplossing zijn.
Thielemans: Die zes politiezones zijn volgens mij een voorbode van een Brussel met zes gemeenten, maar of dat een goede zaak is of niet laat ik in het midden. Opnieuw districten invoeren is terugkeren in de tijd.
Het is gevaarlijk wanneer je geen beslissingen meer laat nemen op lokaal niveau, want dan creëer je een te grote afstand tussen de overheid en de bevolking. Het gevolg zal zijn dat mensen zich achtergelaten voelen. Het zal voor hen aanvoelen alsof de politiek niet langer om hen bekommerd is en zo bekom je de mentaliteit van ‘Ze zijn tegen ons’.

Even over de aanslagen. Er is veel kritiek geweest op het beleid van Philippe Moureaux (PS) in Molenbeek. Hoe pakte u dit aan tijdens uw regeerperiode?
Thielemans: We zijn met de jongeren in de verschillende scholen in debat gegaan en we hebben hen de kans geboden om te praten. Je moet naar hen luisteren, maar je moet daarvoor hun wensen niet allemaal inwilligen. Vooral in het Atheneum Léon Lepage in de Rijkeklarenstraat was dit nodig, vanwege de hoge migrantenconcentratie.
We hebben hier gewerkt rond thema’s als integratie, gelijkheid en de toekomst van de leerlingen. Met effect, onze jongeren hebben niet op dezelfde manier gereageerd na de aanslagen als sommige leeftijdsgenoten in het Molenbeekse getto.

Volgens u is er een getto in Molenbeek?
Thielemans: Ja. Wanneer je van de markt in Molenbeek richting Leopold II-laan stapt, zit je in een zeer ongemengd milieu met eenzelfde cultuur. We moeten ons hier net voor hoeden, want een monoculturele wijk in een diverse stad is zeer gevaarlijk.

Vindt u de kritiek op het beleid van Moureaux dan terecht?
Thielemans: Ik kan er niet tegen wanneer men nooit voor eigen deur kuist, maar ondertussen wel kritiek uit op een ander. Als de Fransen zeer kritisch zijn, moeten ze zelf eens gaan kijken in hun voorsteden want sommige daar zijn ook echte getto’s. Ze moeten ook erkennen dat veel geradicaliseerden van Franse origine zijn.

Is de Anneessenswijk dan ook geen getto? Een van de terroristen in Parijs ging hier naar school.
Thielemans: De scholen in Anneessens hebben goed gereageerd. De Stad heeft ook contact gezocht met de scholen en verschillende jongeren hebben initiatieven genomen om hun frustraties te uiten. Dat heeft de druk van de ketel gehaald.
Het valt wel op dat de terroristen Brussel als uitvalsbasis kozen, ook voor de aanslagen in Parijs.

Thielemans: Dat komt door de open grenzen. De mensen kunnen rondreizen zonder zich te moeten identificeren. Daarom denkt men nu opnieuw na om de binnengrenzen in Europa te sluiten. Dat is zeer gevaarlijk want als we kijken naar de Verenigde Staten, zien we geen binnengrenzen maar wel goed bewaakte buitengrenzen.

Het is vergelijkbaar met wat er nu in Europa zou moeten gebeuren. De binnengrenzen moeten openblijven, maar de buitengrenzen moeten zeer sterk bewaakt worden en dat door alle landen van de Europese Unie.
Sinds de aanhouding van Abdeslam weten we dat de jihadi’s in de aanloop naar 22 maart opnieuw aanslagen in Parijs wilden plegen en niet in Brussel. Wegens tijdsgebrek hebben ze de aanslagen in Brussel gepleegd.

De controle in Brussel is dus niet lakser dan elders?
Thielemans: Ik kan enkel spreken voor de politiediensten van de Stad Brussel en daar is de controle niet lakser dan elders. Wij namen als een van de eerste zones allochtonen in dienst. Wij hebben hiervan gebruik gemaakt om contacten te leggen.

Bent u als voorzitter van Brussels Expo de burgemeester van de Heizel?
Thielemans: Nee, dat zie je verkeerd. De Heizel behoort tot de Stad Brussel en die heeft maar één burgemeester. Ik doe mijn huidige functie graag en ze gebruiken mij vooral voor de buitenlandse betrekkingen omdat ik meertalig ben.

In de plannen van Neo zijn een congrescentrum en woningen opgenomen. Wat houdt dat in voor de Stad, want we hebben al een Square op de Kunstberg?
Thielemans: Dit moet een congrescentrum worden voor zo’n 5.000 personen en met een zaal in de buurt waar je zo’n 12.000 personen kan ontvangen. Met Paleis 12 hebben we zo’n zaal en ze ligt op wandelafstand.
Een van de grote vragen blijft natuurlijk het Koning Boudewijnstadion. Gaat dat weg of blijft het? Het liefst van al zien we het stadion verdwijnen. We plannen ook woningen in Neo en het is niet aangenaam om woningen te mengen met een stadion. Kijk maar naar de Sint-Guidowijk in Anderlecht.

Weet u wanneer de beslissing zal vallen over het behoud van het stadion?
Thielemans: Die beslissing hangt af van de wil van RSC Anderlecht, de Belgische voetbalbond én van de bouwheer. We moeten zo snel mogelijk beslissen, omdat de timing van de bouw van het Eurostadion op Parking C heel strak is. Ze is misschien wel te strak.
Een bijkomend probleem is dat we op Vlaams grondgebied bouwen. Het zal politiek wel wat kosten en mocht de N-VA haar wil doordrukken en het land splitsen, dan zijn we nadien het stadion kwijt.

Wat met het winkelcentrum dat ook is opgenomen in het Neo-project? Zal dit compatibel zijn met Uplace?
Thielemans: De winkelzone in Neo zal niet hetzelfde zijn als het winkelcentrum aan het kanaal (Docks Bruxsel, red.). Wij willen dat het lijkt alsof de winkels allemaal op zichzelf staan en dat het niet op een klassiek winkelcentrum lijkt.
Ik vrees wel dat we te veel winkelcentra zullen hebben met de komst van Uplace. In Machelen moet bovendien ook de hele mobiliteit hervormd worden. Je hebt nu bitter weinig vervoersmiddelen om tot aan de Uplace-site te geraken, al zijn ze nu wel een op- en afrit aan het bouwen.

Vreest u niet dat wanneer hier een winkelcentrum komt, dat het stadscentrum zal leeggezorgen worden?
Thielemans: Ik denk en ik vrees dat het centrum al redelijk leeggezogen is. De klachten die ik hoor van mensen bevestigen dat. De huidige situatie van de Stad heeft te maken met onder andere de aanslagen in Parijs en Brussel, maar ook met de voetgangerszone. Toeristen blijven weg uit Brussel en de horeca ziet af.