Thommis Leon, godfather van de Zuidfoor

Brusselaar Thommis Leon is op zijn 86ste zowat de godfather van de Belgische foorkramers. In de caravan waarin hij nog steeds woont vertelt hij als een jong veulen over zijn geliefde Zuidfoor, die zaterdag start. "Je komt hier de hele wereld tegen."

Thommis en Yvette zijn al heel hun leven lang woonwagenbewoners. Ook al staat hun woonwagen al sinds 1989 op een groot terrein in Neder-Over-Heembeek - “gekocht van een andere forain die in Amerika Brusselse wafels ging verkopen” -, nooit hebben ze er aan gedacht om hun woonwagen vaarwel te zeggen en een huis te bouwen. “Er staat hier wel iets wat op een huis lijkt vanachter, maar dat zijn eigenlijk de geraamtes van drie woonwagens die ik aan mekaar heb gelast en waar ik een gevel heb aangeplakt”, vertelt Thommis.

Thommis Leon: laat die naam vallen in het kermismilieu en de figuurlijke belletjes slaan aan het rinkelen. Nonkel van Patrick De Corte, de voorzitter van het Comité van Foorkramers en uitbater van het gelijknamige frietkot. Telefoneert wekelijks nog met de 105-jarige Rosa Bouglione van het legendarische Franse circusgeslacht. Maakt nog steeds eigenhandig woonwagens, orgels en miniatuurmodellen voor foorkramers. En wanneer we nog eens naar Parijs gaan mogen we zeker niet vergeten de groeten te doen aan Jean-Paul Favand, de foorgoeroe en bezieler van het Musée des Arts Forains.

Van 'bitte schön' naar 'please mister'
Thommis en zijn vrouw Yvette komen allebei uit een familie die al 5 generaties lang haast uitsluitend foorkramers voortbrengt. De vader van Thommis was de zevende zoon van zijn gezin en dus petekind van Koning Boudewijn, vertelt Thommis glunderend. Hijzelf was ook al foorkramer tijdens de Tweede Wereldoorlog. “Tijdens de bezetting was het altijd van bitte schön wanneer we de centjes kwamen ophalen op de paardenmolen. Na de bevrijding werd dat please mister”, herinnert Thommis zich.

Yvette komt dan weer uit een gezin van maar liefst 14 kinderen. “Toen we elkaar leerden kennen – op de foor évidemment – sprak hij geen woord Frans en ik geen woord Nederlands. Maar we waren meteen een goed team. Hij is een harde werker, dat sprak mij aan.”

Samen trok het koppel het hele land door. In België ging het naar alle grote steden, maar ze deden ook lang Frankrijk en Luxemburg aan. “Een schietkraam, een spookhuis, een fotomachine, een draaimolen... Alles deden we samen. Dat moest ook, anders zou hij met een andere gonzesse van de foor zijn gaan lopen”, buldert Yvette.

'Tradities worden in ere gehouden'
Maar de Zuidfoor, die blijft toch een speciaal plaatsje in hun hart behouden. “Al sinds de jaren '60 stonden we daar. Brussel is een unieke plek, ook voor foorkramers. Je komt er mensen van over de hele wereld tegen. De toeristen, die vind je moeilijker op andere kermissen.” Maar ook de plaatselijke handelaars en de andere forains zijn hem dierbaar. “Die puur Vlaamse foorkramers, dat zijn toch ook paljassen”, schudt Thommis van het lachen.

Ze hebben het foorleven wel zien veranderen, beamen ze allebei. “Alles is moderner natuurlijk. Maar dat kan je niet tegenhouden. Wat ik wel belangrijk vind is dat de tradities in ere worden gehouden. De meeste foorkramers wonen wel nog voornamelijk in hun woonwagens net achter hun attracties.”

Churros-kraam voor de dochter
Na de obligate ronde vergeelde foto's - “zie je die jaretelles? Nu lopen ze allemaal rond met strings!” - neemt Thommis ons nog mee naar zijn atelier achteraan op het terrein. In wat een houten spinnenweb van materiaal is werkt hij hier nog elke dag aan zijn grote passie. Met uiterste zorg vervaardigt hij miniatuurwoonwagens, orgels en andere hebbedingen die de ambacht en het vakmanschap van het foorleven belichamen.

“Niet dat ik het leven van de foor zo mis hoor. We zijn al gestopt met op de foor te staan in '92. Maar ik ben wel steeds blijven dingen maken. Niet enkel miniaturen”, wijst hij naar een knalgeel Churros-kraam verder op het terrein. “Die heb ik gemaakt voor mijn dochter. Zij staat nog steeds vaak hier wat verder op de markt en op allerlei evenementen. Samen met mijn andere dochter zal zij dit terrein en alles wat er op staat erven. Aan hen om dan een huis er op te zetten, wij blijven nog even in onze woonwagen zitten.”