© Bart Dewaele

Workshop tegen IS-manipulatie: ‘Ze komen nu via je Playstation’

Kris Hendrickx
© BRUZZ
13/03/2017

Hoe vermijd je dat jongeren radicaliseren? De terreurspeurder, de imam en de weduwnaar van de aanslagen die we de voorbije weken spraken, wisten alledrie: met meer kritische zin. Vzw Foyer brengt dat idee nu in de praktijk, met workshops die de IS-propaganda doorprikken. “Sommige jongeren laten zich helemaal opeten door het internet.”

Een verduisterd zolderkamertje bij Foyer, vlakbij het kanaal in Molenbeek. Een 15-tal jongeren en drie moeders tekenen present voor de eerste workshop ‘Hoe reëel is het virtuele?’ Het volgende anderhalf uur gaat de vooral Franstalige groep onderduiken in de wereld van mediamanipulatie.

De sessie start met een soort quiz. De jongeren krijgen een reeks fotoduo’s voorgeschoteld, waarvan er telkens één gemanipuleerd is. We herkennen een aantal voorbeelden: Hillary Clinton die uit het presidentiële gezelschap weggegomd werd door een Joods-orthodoxe krant, terwijl ze de executie van Bin Laden volgt. De wonderbaarlijke vermenigvuldiging van Noord-Koreaanse hoovercrafts ook, alweer met dank aan Fotoshop.

Echt van vals onderscheiden blijkt een helse klus. Geen enkel jongerengroepje haalt meer dan 15 op 18, één duo blijft steken op amper de helft juiste antwoorden. “Pfff, het zit soms echt in details”, zucht Ilias (16).

In een tweede deel mogen de jongeren dan zelf manipuleren. Ze krijgen een filmpje van een wandelend groepje jongeren, maar kunnen zelf aan de slag met muziek, achtergrondkleur en locatie. Een dreigend deuntje, een rode achtergrond en een donkere voetgangerstunnel. Meer is niet nodig om van de vriendengroep een jeugdbende te maken. Of zo voelt het toch.

Meester-klungelaars
De hoofdmoot van de sessie is echter een montage van allerlei IS-propaganda, doorspekt met fragmenten die de boodschap van de terreurgroep net onderuit halen. We zien trotse jongetjes van 10 met een kalasjnikov, gevolgd door de mededeling dat ze ondertussen gestorven zijn. Propagandabeelden van strak geregisseerde militaire trainingen door IS, gevolgd door de bekende scène waarin IS-strijders als meester-klungelaars ten strijde trekken tegen Peshmerga’s.

De montage vormt het vertrekpunt voor een groepsdiscussie, geleid door docent Bachir. Centraal staat de rol van de computer en internet in het leven van de jongeren.

“Internet is in jullie leven gekomen, zonder dat het ooit echt gereguleerd is” begint Bachir. “Jullie spelen online met mensen die je niet kent, maar die je na verloop van tijd vertrouwt. Ronselaars spelen daarop in. Vroeger via Facebook, nu steeds meer via de Playstation. Na weken van onschuldige chats bij het spelen wil zo’n ronselaar je dan persoonlijk ontmoeten. Van het een komt het ander. Ook dat is manipulatie.”

Terwijl de jongeren geband luisteren, tonen de moeders zich licht wanhopig door het relaas van Bachir. “Ik ben vaak al blij dat mijn kinderen voor de computer zitten en niet buiten rondhangen”, zegt een moeder. “Hoe kan ik mijn zoon beschermen? Er is overal wifi.”

Profilers van IS
Bachir houdt een pleidooi voor sterk gereguleerd computer- en internetgebruik. “Jongeren moeten bijvoorbeeld geen telefoon op hun kamer hebben ’s avonds. Er bestaat zoiets als een gewone wekker.”

Hoeveel computertijd normaal is? “20 à 30 minuten per dag alleen voor een computerscherm is het maximum voor een 13-jarige”, poneert Bachir. De jongeren proesten het uit. “Maar allez meneer. En je kan de computer toch niet de schuld van alles geven?”

De lesgever gaat onverstoorbaar door: “Besef goed hoe kwetsbaar je als adolescent bent. Het is het moment waarop je je plaats zoekt in de wereld. En plots is daar iemand die je een plaats aanbiedt. Ronselaars zijn heel goed in het herkennen van zoekende tieners, IS heeft daar echte profilers voor.”

De jongeren zelf tonen zich na afloop best wel onder de indruk van de workshop. “Ik heb het gevoel dat ik vanaf nu anders naar foto’s ga kijken”, zegt de 14-jarige Chaimae. “Totnogtoe dacht ik ongeveer dat alles wat waar leek het ook was.”

Docent Bachir is na zijn testsessie alvast klaar voor nieuwe groepen. “We kunnen deze workshop elke dag organiseren als de vraag er is.”

Bovenal hoopt de lesgever dat dit soort aanpak ook zijn weg naar het gewone onderwijs vindt. “We mogen jongeren niet als imbecielen behandelen maar moeten ze leren kijken en leren nadenken. Alleen zo maak je er intelligente en verantwoordelijke mensen van. Met een eenmalige workshop alleen zullen we daar niet raken.”

© Judith Vanistendael

Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.

Lees meer over: Sint-Jans-Molenbeek, Samenleving

Iets gezien in de stad? Meld het aan onze redactie

Site by wieni