Zweet het eens uit: Isabelle Maistriaux bloot over gelijkheid

Vijf weken laat journalist Jean-Marie Binst zijn gasten aan het woord vanuit de sauna. Een ruimte waarin iedereen zich letterlijk bloot geeft aan de andere. Holebirechtenactiviste Isabelle Maistriaux geeft zich als tweede in de rij bloot in de sauna voor een gesprek over gelijkheid.

De overheid voorziet in gelijke kansen voor diverse bevolkingsgroepen, zo ervaart Isabelle Maistriaux bij haar werk op het sociaal secretariaat PersoPoint van de FOD Beleid en Ondersteuning. Zeker voor de vrouw. Toch moet ze in de omgang vaak slikken door een tekort aan savoir vivre, als ze nog maar eens moet ‘uitleggen’ dat ze met een andere dame het bed deelt.

Ze is vicevoorzitter van de Belgian Business Association (BBA), een in Brussel genesteld holebinetwerk van professionals. “Bedrijven hinken nog sterk achterop op de overheidsdiensten als het om erkenning van holebirechten gaat,” stelt ze onomwonden. “Op de werkvloer zou iedereen het charter voor respect en gelijke kansen moeten waarmaken, bepleiten we vanuit BBA. Zo ver staat de bedrijfscultuur nog niet.”

In de houtgestookte sauna maken we het warm voor Maistriaux en vuren we de eerste vraag af: de BBA laat zich niet vertegenwoordigen door hetero’s. Kunnen hetero’s geen geloofwaardige ambassadeurs zijn van de strijd voor evenwaardigheid?

“Een interessante reflex," zegt Maistriaux. "Ik beken dat de BBA een erg gesloten club is sinds het ontstaan ruim tien jaar terug. Dat komt door de verbondenheid die we onder elkaar voelen. Vergeet niet dat een hetero nooit gediscrimineerd wordt om zijn of haar seksuele oriëntatie. Daardoor wordt het moeilijk om zich in te leven in onze strijd, maar dat betekent niet dat we ons nooit zullen openstellen voor alle zakenlui.”

“Ik zie dat mensen pas evolueren in gedrag en denken, nadat de wetgeving is veranderd en als er nieuwe grenzen duidelijk zijn voor de maatschappij. Het vrouwenstemrecht in 1948, zoals dat eerst voor oorlogsweduwen werd ingevoerd, is daar een voorbeeld van. Pas decennia later werd dat recht een evidentie. Eén lichtpuntje zie ik wel in de geschiedenis: de versnellende evolutie. Daar haalt de jongste generatie alle voordeel uit. Er wordt al gesproken van het tijdperk voor 2003 (homohuwelijk) en 2006 (adoptiewet) en het tijdperk nadien. Vandaag haalt een huwelijk tussen holebi’s de krant niet meer. Er zijn diverse snelheden van mentaliteitsevolutie in Europa.”

Maistriaux veegt even haar voorhoofd droog. Welke zaken zijn nog niet verworven, wil ik weten. “Velen leven nog in een archaïstisch systeem, gestoeld op hun oude opvoeding en overtuiging, al zal niemand bekennen dat daar vooroordelen aan kleven. Ik maak het zelfs mee bij mijn overheidsdienst. Na een meeting met mensen van buitenaf, wordt hen snel achteraf toegefluisterd – weliswaar naïef goedbedoeld - dat ik met een vrouw samenleef. Alsof dat ter zake doet in een kennismaking. Ik vind dat ergerlijk.”

Op zo’n gedrag, dat niet strafbaar is, heeft niemand vat, opper ik in de hitte. Maistriaux: “Maar dat gedrag moet worden bijgestuurd. Een eerste stap is het engagement benoemen. Vanuit onze netwerking bij de BBA hebben we een charter opgesteld. Samen met het charter van de federale overheid leggen we dat aan bedrijven en hun HR-dienst voor. We vragen hen evenwaardig respect voor beide geslachten, holebi’s en transgenders te onderschrijven. Zelfs een van nature macho-overheidsdienst als Defensie had daar geen moeite mee. Maar wat zien we? In heel wat grote bedrijven blijft discriminatie aanwezig.”

“We zagen bij de creatie van Trainbow, (activiteiten voor holebi’s bij het spoor, gegroeid vanuit het personeel, red.) dat HR Rail en Infrabel meewerkten, maar dat de NMBS expliciet weigerde. De NMBS taxeert dergelijk antidiscriminatiecharter als niet noodzakelijk en negeert dus dat er werknemers bij de spoorwegen met mensen van hetzelfde geslacht samenleven. Komaan zeg. Dat verschil mag toch erkend worden. Dat gebeurt toch ook voor religie en nationaliteit. Vermits ik acht uur per dag bij mijn werkgever doorbreng, mag die toch niet de rest van mijn leven negeren en mijn identiteit ontkennen? Hoe kan ik anders eerlijk mezelf zijn tegenover hem? Het gaat om primair wederzijds respect.”

Lees verder onder de foto

Tijd om die aberratie eens in de sauna uit te zweten met NMBS-CEO Sophie Dutordoir? Maistriaux blaast: “De samenleving van een groot bedrijf is altijd een spiegel van de samenleving buitenaf, al zijn er gradaties in biotopen, van de autofabriek tot de cultuursector. Het is pas als de directie van het bedrijf diversiteit toestaat - meer nog, het voorbeeld geeft - dat een bedrijf gezond kan omgaan met diversiteit op genderniveau. Als de thematiek een ‘bagatel’ gevonden wordt - ook voor de CEO - zal er niet worden over gepraat. Ik blijf erbij: het is de CEO van een bedrijf die de hoofdverantwoordelijkheid draagt in een mentaliteitsverandering op de werkvloer.”

Als we bij een opgietsessie meegeven dat zwijgen geen optie is, geeft Maistriaux haar grootste droom mee. “Ik hoop dat over tien jaar, in de (sociale) media nooit meer zal worden gesproken over homoseksualiteit. Het ideaal zou zijn dat het niet meer benoemd wordt. En zeker dat je nooit meer moet uitleggen met wie je samenwoont. Maar er is nog een weg te gaan, want Wallonië staat lang niet zo ver als Brussel of het Vlaamse platteland. En zelfs in Brussel zijn er verschillende dorpen en bijgevolg cultuurwijken met een andere snelheid. Trouwens, de anonimiteit van een grootstad heeft voor- en nadelen voor holebi’s. Positief is dat als iemand in die anonieme stad met je omgaat, je wel respect als mens krijgt, en dan doet die geaardheid er niet meer toe.”

We gieten nog een laatste keer op op de gloeiende stenen. Altijd praten in termen van lesbienne, is toch een soort van afbreuk aan jezelf, alsof alles in dat perspectief moet gezien worden. “Maar ik kan verdorie niet anders, het is mijn identiteit. Ik weet dat ik me daarmee als ‘anders’ definieer. Maar (heel kordaat) ik ben geen minderheid. Ik ben a part entière, zowel Isabelle, getrouwd met een vrouw, een moeder, een lesbienne,… dat alles samen.”

Wat doet haar transpireren buiten de sauna? Maistriaux (snakt naar koelte): “Nog veel. Ik raak buiten mezelf van opgekropte woede als ik bedenk dat wij nog op ontelbare momenten gediscrimineerd worden, zoals in promotiekansen en ons meer dan een ander moeten bewijzen. En ja, gaybashing revolteert me uiteraard ook, maar die revolte wordt meer gedeeld. Ik krijg het warm van de gedachte dat ik me altijd opnieuw moet verantwoorden voor mijn seksualiteit. En onverwachte slagen in het gezicht krijg ik van goedbedoelde, maar ongepaste reacties. Zoals: ‘En wat doet je man?’ Alsof het hoegenaamd evident is dat ik bij een man slaap. Of de televerkoper die vraagt: ‘En wanneer is uw man thuis?’ Of de hotelier: ‘Mag ik het paspoort van meneer?’ Vindt u dat logisch? Wanneer gaat dat ooit ophouden?”

De 'hete' momentopnames vonden plaats in de saunatruck Firefit, een sociaal kunstwerk van Dida Zende, die speciaal voor honderd jaar onafhankelijkheid van Finland naar Brussel is overgebracht.

BRUZZ-'Zweet het eens uit' staat in het teken van 'Sweating for Europe', een sociaal project van het Fins Cultureel Instituut voor de Benelux, in samenwerking met het Goethe-Institut Brüssel, Alliance Française de Bruxelles-Europe met steun van EUNIC-Brussel, Bozar, e.a.