Zwischen: Geen aflevering van Familie

Vreemd. Gisterenavond was de KVS_ Box helemaal gevuld met de familie Cuppens, die naar een stuk over henzelf kwam kijken.

In Zwischen staat acteur Kris Cuppens op het podium tussen zijn 77-jarige vader Jef, zijn 19-jarige dochter Jacoba, en zijn 12-jarige zoon Jef.

Als je een theaterstuk maakt met je kinderen en je vader, dan is dat als gegeven nogal bepalend. Toen ik vooraf in de foyer op het openen van de zaaldeuren wachtte, kreeg ik daardoor zelfs een bizar idee.

Omdat het gezin Cuppens in Brussel woont, omdat de mensen die een kaartje hadden gekocht van uiteenlopende leeftijd waren, en omdat ik uit één van de foyergesprekken kon afleiden dat alvast die mensen familie waren van de acteurs, beeldde ik me plots in dat de hele zaal vol familie van de makers zat. Dat ze van deze voorstelling in Brussel een thuiswedstrijd hadden gemaakt.

Dat was strikt gezien onzin (het stuk zou overigens nog eens duidelijk maken dat de familie Cuppens oorspronkelijk uit Limburg komt) maar op een andere manier bekeken toch ook weer niet. We waren als toeschouwer wel degelijk allemaal lid van de familie Cuppens.

Tranches de vie
Zwischen is opgebouwd uit tranches de vie, uitgebeeld in elkaar opvolgende tableaux vivants met hier en daar wat rekwisieten. Familiekiekjes van op het voetbal, op de camping of in de living, die door elk familielid om beurt van onderschriften worden voorzien. Samen vormen die gebalde maar overdachte onderschriften de toneeltekst.

Een montage waar je de voorbereidende gesprekken van het viertal af en toe nog doorheen kan horen. De tekst is vierstemmig en schippert zwischen het alledaagse en het openhartige, tussen de vertrouwde spreektaal en de bewerkte theatertaal. Hij bevat anekdotes, vragen, twijfels, kreten, ernstige bekentenissen.

Het geheel heeft wellicht therapeutische waarde voor de betrokkenen, en een deel van de aantrekkingskracht voor het publiek ligt in het feit dat het ‚echt gebeurd’ is. Maar daar is niets mis mee omdat de makers dat geheel toch een niveau hoger tillen.

Door manier waarop de verwante acteurs elkaars woorden beginnen uitspreken, waardoor het één op één van het al te makkelijke autobiografisch relaas door elkaar wordt geschud. Door de choreografische manier waarop over de scène wordt bewogen, waardoor de huppelende tred van de jongste op gezette tijden weer even samenvalt met de schuifelende tred van de oudste. Of door de liedjes, die zoals in een goede musical het leed verzachten of wegwassen.

Extra dimensie
De bijdrage van regisseur Suze Milius en scenograaf Stefan Jakiela - samen het Brusselse kunstenaarsduo House Crying Yellow Tears - mag dus niet onderschat worden. Zij opereren tussen het illustratieve en het abstraherende, tussen de naturel en de gekunsteldheid die ook in de vertolking van het viertal zit. Deur, stoel, trap en bloempot zijn vertrouwd, maar tegelijk gestileerd. Samen met de geluidsband van Benjamin Boutreur, die zich volledig loszingt van wat op de scène zichtbaar en voelbaar is, creëert dat theaterbeeld een extra dimensie die verhindert dat we hier op zaterdagavond naar een tearjerker of een aflevering van Thuis of Familie zitten te kijken.

Het is theater dat op elk moment toont dat het theater is, en geen intieme lezing van andermans dagboek. Dat is mooi, omdat je zo ook kan zien wat theater vermag. Zo wordt op het einde van de deur een tafel gemaakt, waar de vier gaan rondzitten om niet langer naast elkaar heen, maar tegen elkaar te spreken. Die mooie slotscène toont dat een tafel geen vrijblijvend decorstuk is. Als je met familie rond een tafel gaat zitten, kan er iets gebeuren. Dan is een familie misschien wel meer dan op eender welk ander moment familie.

En ik denk ook niet dat het toeval is dat de drie generaties Cuppens aan de voorkant van de tafel nog wat plaats hadden gelaten. Want aan die kant zaten wij toeschouwers, leden van die universele familie Cuppens, die elkaar misschien ook nog wel iets te vertellen hebben.

> Zwischen is nog te zien op zondag 4/12, 15.00, KVS_Box, www.kvs.be