Edito: Aanmodderen

Uplace loopt op zijn laatste benen. Verstrikt in een slag om de vergunningen en met verontrustende verliescijfers, is de doodsreutel ingezet. De kans dat de megashopping in Machelen er zal komen, wordt met de dag kleiner. Daar zijn, op de burgemeester van Machelen en Bart Verhaeghe zelf na, weinig mensen echt rouwig om.

Het project is ingehaald door de tijd. In het midden van de jaren 2000 toonde een marktstudie aan dat er een potentieel was voor een grote shoppingmall in het noorden van Brussel. Neo, Docks en Uplace gingen enkele jaren later manmoedig de strijd aan. Docks is gebouwd, voor Neo liggen de kaarten goed, maar iedereen zag ook wel dat drie shoppingcentra zo dicht bij elkaar van het goede te veel is. Vraag dat vandaag maar aan een verkoper in Docks.

Shoppingmalls zetten in op beleving. Ze bouwen eens stad na, met een reuzenparking erlangs. De verstandige consument kiest liever voor de échte stad dan voor de fake gevels met muzak in de achtergrond.

En de luie consument koopt steeds meer vanuit de zetel. De opkomst van de e-commerce - zo goed als alles is nu online te koop - is misschien nog de belangrijkste reden waarom Uplace niet meer van deze tijd is.

Toch vallen er ook voor de overheid lessen te trekken uit deze historie. Want het is verre van fraai vertoon. Vier enorme projecten staan (of stonden) binnen een straal van vijf kilometer op stapel met alle vier een enorme impact op mobiliteit en ruimtelijke ordening - ook het geplande Eurostadion bevindt zich in het gebied.

Er bestaat geen enkel gecoördineerd planningsdocument dat de vier in rekening brengt en dan keuzes maakt. Dat is nochtans wat we van een goede ruimtelijke ordening kunnen verwachten.

De reden voor dit manco is tweevoudig: de Belgische staatsindeling en de collusie tussen politiek en privé, noem het de canapépolitiek.

Voor het eerste probleem, de concurrentie tussen de gewesten, is er een oplossing. Een metropolitane gemeenschap kan zowel met problemen van ruimtelijke ordening als met die van mobiliteit aan de slag. Frankrijk, waar de communautés urbaines gemeengoed zijn, bewijst dat al jaren. Alleen zal die Brusselse metropolitane gemeenschap er nooit komen. Die ligt communautair te gevoelig.

En om een eind te maken aan de canapépolitiek is maar één recept: transparantie en een sterke onafhankelijke niet-gepolitiseerde administratie. Daar zijn stappen voor gezet, maar het kan nog beter.

Intussen zullen we moeten leren leven met het aanmodderen. Maar of onze economie en onze samenleving daar wel bij varen, is nog maar de vraag.