Edito: We stoppen onze kinderen in hokjes

Een nieuwe dag, een nieuw debat over identiteit. Aanleiding deze keer is een talennota van het Gemeenschapsonderwijs.

Die pleit voor een meer ontspannen houding tegenover meertaligheid, in de klas en op de speelplaats. Het moet gedaan zijn om anderstaligen te verbieden om de moedertaal te spreken. Meer nog: kinderen moeten die, tijdens groepswerk in de klas bijvoorbeeld, ook kunnen gebruiken.

De nota is stevig wetenschappelijk onderbouwd. De moedertaal blijkt, volgens tal van studies een zeer nuttige steunpilaar in de verwerving van de schooltaal. Een negatieve houding tegenover de thuistaal is dan weer niet bevorderlijk voor het zelfbeeld van de leerling. En verbieden om een taal te spreken heeft sowieso geen zin.

Dat is zeker allemaal waar. Toch doet de nota ook wenkbrauwen fronsen. Ze gaat vooreerst in tegen het beleid dat de Vlaamse Gemeenschapscommissie al jaren voert. Die probeert anderstalige leerlingen juist zo veel mogelijk in een Nederlandstalige omgeving te houden. De vaststelling van veertig jaar onderwijsbeleid in Brussel was dat als het Nederlands louter schooltaal blijft, waar thuis en op straat van wordt afgezien, het nooit een volwaardig spreektaal zal worden. Vandaar de brede school, en het koppelen van extracurriculaire activiteiten aan de schoolloopbaan.

Kinderen onderdompelen in een taalbad is nog altijd de beste manier om een taal te leren. Tegen die stelling valt weinig in te brengen. Wat niet hoeft te beletten om oog te hebben voor de andere taal.

Twee. Met het nieuwe beleid worden de kinderen in hokjes gestopt. Dat is al zo door het godsdienstonderwijs. Je bent al islamiet of christen nog voor je deftig kan schrijven. Door de taalidentiteit te benadrukken riskeert het groepsdenken alleen maar groter worden. We moeten ons afvragen of we daar in onze maatschappij, die op burgerschap stoelt, mee gediend zijn. De moedertaal kan een emanciperende factor zijn, maar het kan net zo goed segregerend werken.

Een meertalig beleid kan tot slot alleen werken in een uitgekiend pedagogisch carcan. De ironie is dat Vlaams Brussel daar juist tonnen ervaring mee heeft. Deze stad was zelfs pionier. Zo was er het project bicultureel onderwijs van de vzw Foyer. De moedertaal van de leerlingen (Spaans, Turks en Italiaans) werd gekoesterd, maar naarmate de leerling ouder werd, werd het Nederlands steeds dominanter in het lessenpakket. Dat leverde uitstekende schoolresultaten op, zo is toen uit onderzoek gebleken.

Alleen wou de Vlaamse regering er niet van weten en werd de subsidie in 2011 stopgezet.

Met de nota is het debat over meertalig onderwijs geopend, nu nog de juiste pedagogische omkadering. Zomaar de teugels volledig vieren is zeker niet de oplossing om de taalachterstand bij veel kinderen in het Brussels Nederlandstalig onderwijs weg te werken.