Over marktdenken in hoger onderwijs: ‘Vergeet het nutteloze leren niet’

Deze week wordt aan universiteiten en hogescholen het nieuwe academiejaar plechtig geopend. Reden om stil te staan bij het wezen van hoger onderwijs, want dat wordt meer en meer bedreigd door het marktdenken, zegt Wouter Hessels, podiumdichter en docent aan het RITCS School of Arts van de Erasmushogeschool Brussel.

“De afzwaaiende VUB-rector Paul De Knop ziet zichzelf als een academicus-ondernemer (zie BRUZZ 1538). Hij is trots dat hij het rendementsdenken heeft geïntroduceerd aan zijn nochtans ‘redelijk eigenzinnige’ universiteit. Hij zweert bij strategische planning, spin-offs, return-on-investment en spreekt in aantallen en bedragen. In die zin verwoordt De Knop perfect het heersende onderwijsdiscours dat Vlaamse en Europese overheden graag voeren en voeden.”

“Van vrienden en collega’s die doceren aan een universiteit hoor ik hoe fnuikend de publicatiedruk kan zijn. Het lesgeven wordt totaal bijkomstig. Docenten managen dossiers die zo veel mogelijk concurrentieel Europees projectgeld of bedrijfssponsoring moeten opbrengen. Zo verdienen ze zichzelf terug met hopelijk nog wat extra winst. In zo’n bedrijfsmodel is de student een luie klant die op zijn wenken moet worden bediend.”

"Ik spreek dat commerciële vertoog radicaal tegen. Een hogeschool of universiteit is geen bedrijf. Studenten zijn geen stakeholders en docenten geen fundraisers. Een hogeschool of universiteit is een menselijke ontmoetingsplaats, een authentieke denkplek. Het puur economische, maatschappelijke discours dat de nadruk legt op competitie en prestatie moet in hogere opleidingen juist bekritiseerd worden, niet slaafs gevolgd.”

“Al meer dan twintig jaar geef ik met plezier en passie les in het hoger onderwijs. Niet omdat ik jonge klanten klaarstoom tot producten of producenten voor de vermarkte samenleving. Wel omdat ik bijdraag aan de opleiding van (zelf)kritische en creatieve persoonlijkheden, die de maatschappij mee vorm en inhoud geven.”

“Ondanks alweer een resem besparingen hebben we afgelopen week vrijwillig met collega’s samen een ‘inbrusselingsweek’ georganiseerd voor en met eerstejaarsstudenten. De nieuwe studenten werden geprovoceerd door kunstenaars en sociaal-artistieke werkers die Brussel op één of andere wijze denken en verbeelden."

"De meer dan tweehonderd jongeren zijn vervolgens met bewoners aan de slag gegaan in Brusselse wijken en ze hebben aan het eind van de ‘inbrusselingsweek’ hun eerste, onaffe en vaak vragende visies gegeven op het superdiverse, complexe en contrastrijke Brussel. Met hun audiovisuele werkstukken en performances konden de studenten geen punten scoren of credits verwerven.

"Deze introductieweek was zelfs niet verplicht, maar bijna iedereen heeft ze meegemaakt. Vrijwillig. Het is een onderwijs dat ik koester: onvolmaakt onderwijs, waar het schijnbaar nutteloze leren, het onafhankelijk onderzoeken en het samen creëren voorop staan.”

“Ik hou van zo’n wezenlijk hoger onderwijs. Dat heeft zeker meer overheidssteun nodig, maar laat zich nooit muilkorven door te veel bureaucratie of het management van het rendement.”