Bier plassen van blijdschap

Karolien Merchiers
© Brussel Deze Week
03/09/2005
De Orde van de Vrienden van Manneken Pis bestaat precies vijftig jaar. Of dat met een apart feest gevierd wordt, weet voorzitter Guy Loiseau nog niet. Het is nu al bijna iedere week feest voor de leden. En als het van hem afhangt, wordt er binnenkort ook een nieuwe voorzitter gevierd.

In 1954 staken enkele Brusselse journalisten de koppen bijeen omdat ze vonden dat de folklore rond Manneken Pis te weinig aandacht kreeg. De stad beheerde de collectie officiële kostuumpjes, maar daar bleef het ongeveer bij. Er moest wat meer gevierd worden, vooral als er een nieuw pakje werd ingehuldigd, vonden de journalisten. Zo ontstond in 1955 de vereniging Vrienden van Manneken Pis, met als voorzitter Léon Schaelkens, die behalve journalist ook Brussels gemeenteraadslid was. Enkele jaren later kreeg de vereniging een nieuwe naam, Orde van de Vrienden van Manneken Pis, en een nieuwe voorzitter, Het Laatste Nieuws-journalist Antoine Demol, die tot op heden wordt beschouwd als de geestelijke vader van de huidige vereniging. Nu wordt de vereniging voorgezeten door Guy Loiseau, een goedlachse Brusseleer.

De leden van de Orde komen iedere maand bijeen om evenementen en vieringen te organiseren. Als ze geen nieuw kostuum moeten inhuldigen, dan zijn de Vrienden van Manneken Pis wel te gast bij een of andere bevriende folkloristische vereniging. Ze zijn lid van in totaal wel een vijftigtal verenigingen. De Ridders van Sint-Michiel bijvoorbeeld, die ieder jaar een mis organiseren in de kathedraal, gevolgd door een kapittel bij het beeldje van Manneken Pis, en een uitgebreid banket - zo gaat dat in de folklorekringen, vertrouwt Loiseau ons toe. Ze zijn ook lid van de Caricollen, die ieder jaar een academische zitting houden in het stadhuis, gevolgd door een... banket. Verder wonen ze geregeld activiteiten bij van La Griotte, de vereniging van de Schaarbeekse kriek, de Orde van de Faro en die van de Roze Olifant. Ook met verenigingen van buiten Brussel wordt verbroederd, zoals de Gentse Keizer Karel­stichting, en zelfs de historische vijanden van Geraardsbergen, die beweren dat zij de oudste Manneken Pis hebben. "Zij zeggen dat hun Manneken van 1452 dateert, maar dat van ons stond er al in 1388," blaast Loiseau. Toch lijkt de vete stilaan wat te koelen. "We bezoeken elkaars activiteiten, en maken niet echt ruzie meer," lacht hij. "De tijd dat we nog op de vuist gingen is voorbij. Alhoewel, toen ik pas voorzitter was, werd ik ervan beschuldigd de Geraardsbergenaars de oorlog te hebben verklaard met een of andere uitspraak."

Toch lijkt Loiseau niet erg onder de indruk, want hij vindt het Geraardbergse Manneken maar 'ne kroemme': "Hij kan niet eens recht pissen," spot hij. "En trouwens, als ze daar in Geraardsbergen denken dat ze het warm water hebben uitgevonden, dan moeten ze maar eens gaan kijken in China. Daar heb ik in oude grotten ook zulke beeldjes zien staan, en zelfs de Romeinen gebruikten ze om wijn te schenken op hun feestjes."
Van het veel recentere Jeanneke Pis, dat in de jaren tachtig door een handelaar werd geplaatst in de Getrouwheidsgang, moet Loiseau niets hebben. "Spreek me daar niet van," zegt hij. "Ik vind het een vulgair beeldje. Toegegeven, Manneken Pis staat ook in zijn blootje, maar meiskes moeten binnen gaan."

Chinese kunst
Hoewel hij zijn taak erg graag doet, wordt voorzitter Guy Loiseau toch een beetje moe van al dat feesten: "Ik zeg nu al enkele jaren dat ik mijn plaats wil doorgeven aan iemand anders, maar het is er nog niet van gekomen," zegt hij. "Dit jaar meen ik het echt. Ik word een dagje ouder, en mijn echtgenote zou me graag eens wat meer thuis hebben. Maar het is moeilijk om een opvolger te vinden: kandidaten zijn er genoeg, maar meestal om alles af te breken en te bekritiseren. Maar het zelf doen, ho maar. Dat is natuurlijk wel de typische aard van de Brusselaars." (grinnikt)

Zelf kwam Loiseau haast per toeval bij de Orde terecht. "In 1993 had mijn broer zich kandidaat gesteld voor het voorzitterschap, maar hij overleed kort nadien. De mensen van de Orde hebben mij gevraagd zijn plaats in te nemen. Voor mij was dat een hele verandering. Ik had altijd veel in het buitenland gewerkt, eerst als zeeman en later in een transportbedrijf aan de luchthaven, en wist eigenlijk niet meer af van de geschiedenis van Manneken Pis of van de Brusselse folklore dan de gemiddelde Brusselaar. Ik heb veel moeten leren. Eigenlijk gaat mijn passie uit naar de Chinese kunst, en dat is toch wel heel erg anders."
Toch heeft Loiseau zich intussen al een decennium lang met veel plezier ingezet voor de vereniging. En hij heeft duidelijk goed gestudeerd, want hij kan urenlang verhalen opdissen over de geschiedenis van Manneken Pis (zie kader) en van zijn garderobe.

Kostuum
De traditie om het beeldje in allerlei kostuumpjes te hullen, dateert 'pas' uit de achttiende eeuw, toen de Fransen werden verjaagd door Maximiliaan-Emmanuel van Beieren. "De Boogschuttersgilde vierde haar jaarlijkse feest, en toen Maximiliaan er op miraculeuze wijze de haan kon afschieten, was hij zo trots dat hij zijn hele hofhouding in zijn kleuren liet kleden. Ook Brussels oudste burger, Manneken Pis dus, kreeg een pakje aangemeten. Het is jammer genoeg verloren gegaan, maar enkele jaren geleden is men uit Beieren naar Brussel gekomen om een nieuw kostuum te overhandigen," vertelt Loiseau. Van het tweede oudste kostuum is nog wel het vest bewaard. "Het is niet veel jonger dan het oudste, want het was door de Fransen geschonken als zoenoffer," zegt Loiseau.

Intussen beschikt Manneken Pis over een aanzienlijke garderobe van maar liefst 750 kostuums. Daar komen er de volgende weken nog een zestal bij. Officiële dan, want in de loop der tijden zijn er ook heel wat niet-officiële pakjes gemaakt voor het beeldje. "We hebben een speciale commissie opgericht met vertegenwoordigers van de stad en van onze Orde, om te bepalen welke kostuums in aanmerking komen om in de officiële collectie te mogen. Hoed u dus voor namaak.

Manneken Internationaal
Kopieën van Manneken Pis zijn er legio. In iedere souvenirwinkel van Brussel vind je er een paar, groot of klein, en zelfs in de Verenigde Staten is het beeldje erg gegeerd als ornament in tuinen of naast zwembaden en vijvers. Maar niemand is zo dol op het ventje als de Japanners. Ze komen in trossen naar Brussel om het beeldje te fotograferen, maar ook in hun thuisland bestaat er al een Manneken Pis-gekte.

"In een treinstation in Tokio hebben ze er ook eentje, die op een zuil staat," vertelt Loiseau. "Het heeft vier aankleedsters in dienst, en een garderobe van 175 pakjes. Ons Manneken hier in Brusel heeft van de Japanse pompiers al een brandweerpakje gekregen."

Op 3 september worden er twee nieuwe kostuums ingehuldigd, de volgende weken volgen er nog uit China, Monaco, Roeselare, Andalousië en Luik. Om 9 uur is het verzamelen geblazen op het Spanjeplein, en vandaar gaat het tegen 10 uur stoetgewijs richting Grote Markt. Om 11 uur wordt het nieuwe kostuum overhandigd in het stadhuis. Een uur later trekt de optocht naar het beeldje, dat van pure blijdschap geen water maar bier zal plassen. De hele ceremonie begint opnieuw om 14 uur, voor de overhandiging van een tweede kostuum. Manneken Pis is duidelijk in vorm, want hij zal om 15u45 opnieuw bier schenken. De dag wordt afgesloten met een kapittel en ... een banket.

Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.

Lees meer over: Samenleving

Iets gezien in de stad? Meld het aan onze redactie

Site by wieni