Danny Elsen, de cameraman die ze allemaal omhelzen

Was dit de herfst van de Vlaamse film, zoals het Vlaams Audiovisueel Fonds beweerde in een stevige promotiecampagne? Of was het de herfst van cameraman Danny Elsen? Met Bloedbruiloft, Verlengd Weekend, Vendredi ou un autre jour en Buitenspel kwamen vier onvergelijkbare films in de zalen waarvan hij de fotografie verzorgde. Een gesprek met het fenomeen over paarse voetbalvelden, trage helikopters en de stad van René Magritte.

Aanleiding voor dit interview is Buitenspel, een emotionele film van Jan Verheyen over een twaalfjarig voetbaltalent dat na de dood van zijn vader moet leren tegenslagen dribbelen. Maar nog voor de koffie is uitgeschonken, duwt 'director of photography' Danny Elsen me de flyer van Vendredi ou un autre jour in de handen. Hij begrijpt niet waarom de film aan Vlaamse zijde zo slecht ontvangen is. "Het is een chef d'oeuvre. Ik zou nog kunnen begrijpen dat het publiek de film niet lust. Het tempo is niet hedendaags, ik krijg er mijn neefjes en nichtjes ook niet naartoe. Maar dat de filmcritici zich niet lieten meeslepen, dat gaat er bij mij niet in. Vendredi is een klassieke film die je binnen tien jaar nog kan tonen. Aan Franstalige kant wordt hij opgehemeld. Blijkbaar is de taalgrens ook een mentaliteitsgrens. Vlaanderen houdt meer van Amerikaanse films. Het prachtige Een ander zijn geluk van Fien Troch is echt een uitzondering in de Vlaamse film."

Hoe zwaar lijdt u eronder als een van uw films niet tot bij het publiek geraakt?
Danny Elsen: Op een gegeven moment moet je je film wel loslaten. Dat is niet gemakkelijk, zeker niet in het geval van een auteursfilm waarin je zeer veel werk hebt gestopt en waarvoor je amper bent betaald. Geen enkele film is gemaakt om in de kast te blijven liggen, Vendredi ou un autre jour is bovendien ook nog eens een goede film. Ik stuur iedereen die ik ken naar de bioscoop van Flagey, waar de film nu speelt.

Over het adembenemende camerawerk is iedereen het wel eens.
Elsen: Het scenario bestond uit vier pagina's tekst. De film moest het dus wel met beelden vertellen. Als de beelden niet spreken, heb ik mijn job niet goed gedaan. Ik koos voor een zwartwitfilm met kleur. Puur dankzij Vendredi krijg ik nu aanbiedingen binnen. Als ik vertel dat we maar een budget hadden van anderhalf miljoen euro, is de verbazing helemaal compleet.

Laten we Buitenspel niet buitenspel zetten.
Elsen: Vendredi of Buitenspel, ik vind dat je met elke film visueel iets moet doen. Van elke film probeer ik een schilderij te maken. En natuurlijk is er in Buitenspel minder speelruimte. Het is een sociaal drama op een voetbalveld. Gras is groen. Ik denk niet dat de kijkers een paars voetbalveld pikken. Maar wat dan nog? Je moet blijven zoeken naar de gepaste visuele stijl. Cidade de deus was mijn uitgangspunt voor Buitenspel. In die film zit heel wat voetbal, de kleuren waren fantastisch. Natuurlijk heb je hier in Vlaanderen niet die warme gloed van Brazilië, maar je kan wél op de kleur werken. Ik heb behoorlijk gepusht: rood is fel rood, het groen van het gras heb ik een warmere gloed proberen geven.

Bent u een man voor alle werk of zijn er genres waarvoor u bedankt?
Elsen: Mijn enige uitgangspunt is: ik maak geen films voor Belgen. De regisseur moet een universele film willen maken. Zo onmogelijk is dat niet, emoties zijn ook in Frankrijk of Duitsland emoties. Ik heb niets tegen soaps, maar ik draai ze niet omdat ze enkel voor de interne markt bestemd zijn.

Sinds wanneer wil iedereen u als dop (director of photography)?
Elsen: De Zaak Alzheimer was het keerpunt. Daarvoor werkte ik vooral in Nederland aan langspeelfilms. Sinds enkele jaren zijn de Nederlanders overgeschakeld op kinderfilms en verfilmde soaps. Alles wordt gedraaid voor de eigen markt, auteursfilms krijgen amper nog een kans. Dat zag ik niet zitten. Alzheimer bracht me terug naar België en sindsdien krijg ik het ene scenario na het andere toegestuurd. Ik kies voor de ene helft voor het verhaal en voor de andere voor de regisseur, die tactiek heb ik me nog niet beklaagd. Het gebeurt zelden dat zowel de regisseur als het verhaal top zijn. De scenario's zijn soms nog niet afgewerkt als ik ze lees. Erik Van Looy gaat nu een paar weken naar Amerika om aan een scenario te werken. Ik moet me vanaf april klaar houden.

Wilt u uw kans wagen in het internationale filmcircuit?
Elsen: Ik heb veel documentaires gedraaid, onder andere bij de Koerden kort na de mosterdgasaanval van Irak. Het is een raad die ik elk jong talent meegeef: blijf niet te lang op de schoolbanken zitten. Ga op pad, draai, werk. Ik heb veel gereisd. Ik draaide vooral documentaires, meestal met een simpele camera, maar dat was een uitstekende leerschool. Als je met simpele middelen iets goeds kunt maken, dan is het gemakkelijker om later met grote middelen knappe dingen te maken. De films die me momenteel het meest interesseren, worden in Frankrijk en Azië gemaakt. Ik ben gek op het werk van regisseur Wong Kar-Wai. Dus als ik verhuis, zal het eerder naar Oosten zijn dan naar het Westen. Bovendien ben ik gesteld op afwisseling. Ik ben de verfilming aan het voorbereiden van Windkracht 10, die populaire TV1-serie van enkele jaren geleden over de luchtvaartbasis in Koksijde. De opnames starten binnenkort. Wel, ik ben niet van plan om daarna op korte termijn opnieuw te werken met helikopters. Voor mij even geen reddingsacties meer. Ik vind het fantastisch dat ik hierna misschien een intimistische film maak met Nic Balthazar op basis van zijn prachtige boek Niets was alles wat hij zei.

U kunt toveren met de camera, maar vragen regisseurs en producenten soms niet het onmogelijke?
Elsen: Je moet roeien met de middelen die je hebt. Elke film is een strijd tussen mij, de regisseur en de producent die de financiële kant in het oog moet houden. De regisseur mag me het onmogelijke vragen, ik hou van de uitdaging. Dat stimuleert me en ik vind altijd wel een oplossing. Ik zweer bij een goede voorbereiding. Ik ben me al acht weken aan het voorbereiden op Windkracht 10. Technisch wagen we ons aan zaken die in Vlaanderen nog nooit zijn uitgeprobeerd. Ik raadpleeg de vak­literatuur, bekijk films. Ik moet wel. Tijdens de opnames is het te laat om nog oplossingen te zoeken, en bovendien kan de juiste beslissing voor één enkele scène een verschil van 10.000 euro maken. Vorige week hebben we gevlogen met een seaking. Wat is me dat een superlangzame machine! Het duurt vijf minuten voor die dinosaurus van de grond komt. We zullen heel veel cuts moet maken in de montage om het er wat flitsend te doen uitzien.

Is Evere een goede uitvalbasis?
Elsen: Evere en Brussel vind ik een fantastisch nest. Wonen in de hoofdstad heeft vele praktische voordelen. Je kan hier naar films kijken die al een poos geleden uitgebracht werden. Deze stad is niet altijd te begrijpen. Ik vind Brussel duidelijk de stad van René Magritte, Dat heeft alles met die ongrijpbaarheid te maken.

:: Buitenspel speelt sinds woensdag in de bioscopen. Vendredi ou un autre jour speelt in bioscoop Flagey, Flageyplein, 1050 Elsene.