De school van Sherlock Holmes

Een hoed, een vergrootglas en een pijp: ziedaar het klassieke beeld van een privé-detective. Maar dat dat beeld allang niet meer strookt met de werkelijkheid, merk je al gauw als je je inschrijft voor de tweejarige opleiding tot privé-detective. Sherlock Holmes zou trots zijn.

Syntra, het centrum voor opleidingen tot zelfstandig ondernemen, biedt de cursus privé-detective in Asse al tien jaar aan. De opleiding is vrij intensief. Maar de cursisten zijn in goede handen, bij ervaren lesgevers die hun de kneepjes van het vak leren. "Het beroep houdt meer in dan wat we zien op televisie of lezen in boeken," vertelt Roland Hollevoet, een van de lesgevers in Syntra Asse. "Dat toont alleen de romantische kant van het beroep, terwijl de praktijk vaak heel anders is."

Er zijn twee duidelijke groepen onder de cursisten. "Mensen komen de cursus volgen in functie van hun beroep. Een aantal bedrijven heeft namelijk een privé-detective in loondienst, zoals Belgacom, De Post en Carrefour," vertelt Danny Ver­byest, de cursus­coördinator en campusdirecteur van Asse. "En daarnaast heb je ook een categorie van mensen die het beroep van privé-detective willen uitoefenen als zelfstandige."

Iedereen kan de cursus volgen. De leeftijd van de cursisten schommelt tussen twintig en zestig jaar. En zowel mannen als vrouwen zijn vertegenwoordigd, alhoewel mannen nog altijd in de meerderheid zijn.
"Of het beroep van privé-detective in de lift zit, weet ik niet meteen. Maar er is wel sprake van een lichte stijging," zegt Verbyest. Door enkele nieuwe maatschappelijke evoluties is er nu ook meer werk voor privé-detectives. Overspel was vroeger bij wet verboden, en dus hield de politie zich ermee bezig. Nu overspel 'legaal' is, wordt het vooral door privé-detectives in de gaten gehouden. "Er zijn ook ouders die hun adolescenten weleens laten volgen in het weekend. Waar zijn ze? Wat doen ze? Met wie gaan ze om? Komen ze in contact met drugs?"

Sperma onder UV-licht
In het eerste jaar krijg je de theo­retische vakken. Recht is een belangrijk onderdeel en komt uitgebreid aan bod in de lessen grondwettelijk recht, strafrecht, burgerlijk recht en de toegepaste wetgeving op privé-detectives. "Dat zijn vakken die meestal onderschat worden," zegt Roland Hollevoet. "Vaak zijn het dan ook mensen met een te romantisch beeld van het beroep die in janua­ri al stoppen met de cursus."

Psychologie, criminologie en deon­tologie vormen ook een deel van de opleiding. Maar de meeste leerlingen zijn vooral geïnteresseerd in de praktijkvakken, de echte detectivetechnieken, waaronder veiligheidsadvies, sporen­onderzoek en schaduwtechnieken. Een detective moet weten hoe een huis het best beveiligd wordt. "Er zijn drie maatregelen om je huis te beveiligen: organisatorische en bouw­kundige maatregelen en elektronische beveiliging," vertelt Hollevoet. "Met organisatorische maatregelen bedoel ik vooral: jezelf goed organiseren. Dus geen sleutel onder de mat leggen of een briefje op de voordeur met 'Ik ben even weg.' Bouwkundige maatregelen zijn bijvoorbeeld goede sloten en een goede beveiliging op je ramen. En elektronische beveiliging is een goed alarm installeren."

Naast veiligheid wordt ook het sporenonderzoek toegelicht. Sporen zijn belangrijk in een onderzoek en ze mogen absoluut niet uitgewist worden. De cursisten krijgen dus extra informatie over alle soorten sporen en hoe je ze kunt herkennen. "Sporen kun je eenvoudig vinden door te zoeken. Sperma is een gemakkelijk spoor omdat het oplicht onder ultraviolet licht. Vingerafdrukken zijn meestal te herkennen door er lichtjes poeder over te borstelen," zegt Hollevoet. "Op de plaats van een misdrijf moet je de sporen vinden, herkennen en, vooral, ervan afblijven."

De cursisten krijgen tijdens de opleiding ook de kans om zelf vingerafdrukken te onderzoeken. Dit doen ze met een koffer uitgerust met poeders, meetlat, borsteltjes en een vergrootglas. Die koffer kost ongeveer duizend euro en is - met een vergunning - verkrijgbaar bij gespecialiseerde bedrijven.

Mister en Miss Nobody
Schaduw- en observatietechnieken zijn de meest geliefde lessen. Een privé-detective moet nu eenmaal 'onzichtbaar' kunnen zijn. "Rondlopen als Sherlock Holmes moet je niet doen. Het beste is Mister of Miss Nobody te zijn. Gewoon niet opvallen in een groep. Draag vooral geen opvallende kleren. Een vrouw loopt beter niet over straat met een korte rok en een diep decolleté. Rij ook niet rond in een opvallende wagen zoals een Mustang of iets kanariegeels," zegt Hollevoet.

In het tweede jaar volgen de cursisten honderd vijftig uur stage en maken ze een eindwerk. Sinds 2004 is er wel een en ander veranderd. De stage wordt nu op school gelopen, want er zijn te weinig privé-detectives die ook erkende stagebegeleiders zijn. Tijdens de stage worden er allerlei oefeningen uitgevoerd. "Eentje vond plaats bij Ikea in Ternat. Daar moesten de cursisten twee zogenaamde dievegges volgen en er een rapport over uitbrengen. Daarnaast moesten ze ook nagaan of er nog diefstalgevoelige plaatsen in de winkel waren," zegt Hollevoet. "Een andere grote oefening was op de luchthaven in Zaventem. Daar werden de cursisten gebrieft over hun targets. Het scenario was dat een bedrijf de opdracht gaf om iemand te schaduwen die ze verdachten van bedrijfsspionage. De werknemer in kwestie landde die dag op Zaventem van een zakenreis in Londen. De cursisten kregen een foto van de man en moesten te weten komen of hij al dan niet schuldig was aan bedrijfsspio­nage," vertelt Verbyest.

Als hun opleiding erop zit, kunnen de cursisten hun licentie aanvragen bij het ministerie van Binnenlandse Zaken. Daar houden ze de opleidingscentra goed in het oog, want de lessen moeten aan bepaalde standaarden voldoen. Elke licentie vervalt om de vijf jaar. De privé-detectives moeten zich dan bijscholen.

Geduld is een schone deugd
Privé-detectives moeten op het terrein heel voorzichtig zijn, want er geldt een strenge wetgeving op het beroep. "Het is verboden om via derden informatie in te winnen," vertelt Verbyest. "Detectives mogen niet aan de buurvrouw vragen of meneer x katholiek is. En er mogen ook geen foto's genomen worden als meneer x nog op zijn eigendom staat. Als je wel foto's neemt, dan kan een rechter de zaak nietig verklaren."

Toch biedt het beroep veel vrijheid. Je kiest wanneer je een opdracht invult en hoe je het doet. "Eigenlijk mag een privé-detective niet meer dan de gewone burger, en toch moet hij meer te weten komen. Dus moeten ze heel creatief zijn in het inwinnen van informatie," zegt Hollevoet. "Geduld hebben is ook belangrijk voor detectives. Hun taak bestaat vooral uit wachten, wachten en nog eens wachten. Observatie is vaak saai, het gebeurt in moeilijke omstandigheden en duurt vaak heel lang."

:: Meer informatie over de cursus op de website van Syntra