wachtrij asielzoekers 14
© Bart Dewaele

‘Laten we ons voorbereiden op Syrische gemeenschappen’

Danny Vileyn
26/08/2015

De asielcrisis slaat ook in Brussel toe. Maar blijven de asielzoekers in de hoofdstad of trekken ze verder? Of er Syrische gemeenschappen in Brussel komen hangt eerst en vooral van de evolutie in hun thuisland af, zegt professor Johan Leman. Socioloog Jan Hertogen verwacht dat ze eerder naar kleinere steden trekken. Een stand van zaken.

S inds 1 januari 2015 hebben al 12.133 vluchtelingen, voornamelijk uit oorlogsgebied, asiel aangevraagd. Bijna allemaal kwamen ze in Brussel aan, en trokken zo snel als ze konden naar de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) in de Noordwijk. Sommigen kwamen aan via het Zuidstation, andere met een vals paspoort via de luchthaven, want als ze asiel aanvragen in de luchthaven, wat kan, worden ze meestal stante pede naar een gesloten opvangcentrum gebracht. Sommigen worden rechtstreeks aan DVZ gedropt. Dat is de service die mensensmokkelaars hen, in ruil voor veel geld, leveren.

En dan begint de procedure pas: asiel aanvragen, vragenlijst invullen over hun motivatie, toewijzing van een opvangplaats, als ze zelf geen onderkomen hebben, en wachten tot ze worden opgeroepen door het Commissariaat voor de Vluchtelingen. Wie uit oorlogsgebied komt, krijgt meestal asiel in een tijdelijk statuut.

Maar wat is de impact voor een gewest als Brussel dat de voorbije eeuw al heel wat migratiegolven achter de rug heeft? Tot de jaren 1970 via de arbeidsmigratie, nadien via gezinshereniging, en de laatste jaren ook via asielaanvragen.

Nieuwe focus
Begin augustus kondigde staatssecretaris Theo Francken (N-VA) aan dat er in heel het land 2.500 nieuwe opvangplaatsen voor asielzoekers bijkwamen. Eén van de oplossingen was het heropenen van het opvangcentrum in Sint-Pieters-Woluwe. Opvallend, want Fedasil heeft dat centrum nog maar in mei van dit jaar laten sluiten. Het moet heropenen als centrum voor niet-begeleide minderjarigen. In eerste instantie moeten er 80 kinderen en jongeren terechtkunnen.

Maar de opening is nog niet voor meteen. Ten vroegste half september zal het centrum opnieuw asielzoekers kunnen opvangen. Fedasil moet immers eerst nog geschikt personeel vinden. Er staan 30 vacatures open voor het centrum in Sint-Pieters-Woluwe. “De personeelsleden die er in het verleden werkten zijn nu voor het grootste deel werkzaam in de andere centra,” zegt Mieke Candaele van Fedasil. “Bovendien is de focus van dit centrum gewijzigd: de opvang van minderjarigen vraagt een specifieke begeleiding, anders dan in het verleden. We hebben dus andere soorten medewerkers nodig.”

Syrische gemeenschappen
Emeritus professor Johan Leman (KU Leuven) van Foyer hoopt dat de politici met de huidige asielcrisis lessen zullen trekken uit het verleden in het belang van asielzoekers én ‘Belgen’. Leman: “Anders zullen de asielzoekers én blijvers opnieuw als een last gezien worden in plaats van een kans. Waarom zouden we van de kennis van de Syrische vluchtelingen die hier al dan niet tijdelijk blijven geen gebruikmaken om onze export te bevorderen als de crisis in Syrië opgelost is?”

Maar eerst schetst Leman een beeld van de vluchtelingen. De twee routes, de Balkanroute en de Lampedusaroute, zullen blijven asielzoekers leveren. De Balkanroute betreft vooral Syriërs, Irakezen en Afghanen. Via Lampedusa voornamelijk West-Afrikanen. Leman verwacht dat Europa quota – gericht op Syriërs – zal opleggen, maar los van de quota zullen er uit bovenstaande landen ook asielzoekers blijven komen. En de honderdduizenden die naar Europa komen, zullen niet allemaal teruggaan als ze afgewezen worden. Heel veel van de asielzoekers willen naar Duitsland of Groot-Brittannië, maar blijven in België en Brussel omdat ze niet in Groot-Brittannië geraken.”

Jonge bevolking
Leman verwacht dat Europa en Amerika binnen het jaar zullen tussenkomen in Syrië. Indien dat gebeurt, zal een deel van de Syriërs terugkeren naar huis. Indien niet, dan krijgen we Syrische gemeenschappen in Brussel en de rest van het land. Leman: “De Syriërs die naar het Westen komen behoren tot de middenklasse, ze kunnen uitgroeien tot de ‘nieuwe Armeniërs’.”

En zich beroepend op de lessen die uit de geschiedenis kunnen worden getrokken: “Na de aankomst van de Syriërs en de West-Afrikanen en zij die hier blijven volgt er gezinshereniging, daarna zoeken ze elkaar op en komen er winkels en cultusplaatsen. In een aantal wijken in Brussel zal de bevolkingsdichtheid toenemen met nieuwe gemeenschappen die ook scholen nodig hebben. De vluchtelingen vormen een jonge bevolking.”

Buiten Brussel
Leman hoopt vooral dat het beleid in tegenstelling tot het verleden nu wel proactief optreedt: “Dat betekekent dat het beleid nu kijkt waar de Syriërs zich vestigen en voor voorzieningen zorgt, het betekent ook dat nieuwkomers met een diploma aan de bak moeten kunnen, anders kweek je gefrustreerde mensen en vooral de tweede generatie die niet begrijpt waarom hun ouders met diploma geen werk hebben. De Brusselse overheden mogen zich niet beperken tot taallessen Frans en Nederlands, ze moeten voor inburgering en integratie zorgen.”

Socioloog Jan Hertogen, die bijna dag na dag de bevolkingsevolutie in ons land registreert, bekijkt de vluchtelingenstroom op middellange termijn: “Ik zie niet zoveel asielzoekers permanent in Brussel blijven, ze gaan zich eerder vestigen in de kleinere steden en gemeenten waar de komende decennia meer woningen gaan vrijkomen dan in Antwerpen, Gent en Brussel.”

Kleinere steden en gemeenten, zeker in Vlaanderen, hebben een verouderende bevolking, een vlucht van jongeren en een verminderende economische activiteit, legt Hertogen uit. De migratie- en asielstromen vloeien naar gebieden waar woningen leegstaan. Tot ongeveer 2000 was er nog stadsvlucht in de grote steden, dan is de kentering ingezet. De migratie en de gezinshereniging waren een antwoord op de leegstand in de steden.

Om het plaatje duidelijk te maken, vergelijkt Hertogen met de 800.000 vluchtelingen die Duitsland verwacht: “Duitsland kampt met een verouderende bevolking en heeft zoals het heet een generatiewissel gemist. Er zijn niet genoeg jongeren om de ouderen te vervangen. In het voormalige Oost-Duitsland staat een kwart tot een vijfde van de woningen leeg en dat weten asielzoekers ook.”

Bekijk ook de reportage van tvbrussel:

Toekomst asielzoekers: 'Erken hun diploma's voor betere inburgering'

Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.

Lees meer over: Samenleving

Iets gezien in de stad? Meld het aan onze redactie

Site by wieni