'Overaanbod bioscopen dreigt'

Een multiplex met 2.500 plaatsen in Anderlecht, een vernieuwde Kinepolis aan de Heizel, een multiplex in Machelen en mogelijk een nieuwe UGC in Woluwe. De bioscoopprojecten in Brussel schieten als paddenstoelen uit de grond. “Een overaanbod dreigt.”

D ie nieuwe bioscopen krijgen vooral een plaats in de nieuwe winkelcentra. Eerst is er Docks Bruxsel (2 op de grafiek), het shoppingcentrum aan de Van Praetbrug, waar een cinema van 4 zalen en 1.000 plaatsen komt. Ook Uplace in Machelen (3), op amper 500 meter van de gewestgrens, wil een bioscoop binnen de muren. Hoeveel zitjes die zal tellen is nog niet duidelijk. Het bedrijf voert daarover nog volop gesprekken en is op zoek naar een project dat binnen het belevenisconcept van Uplace past.

Maar er staat ook een traditionele multiplex op stapel. Aan de Industrielaan in Anderlecht moet in 2016 Euroscoop (5) de deuren openen, een complex van elf zalen en 2.500 plaatsen en een parking van 700 plaatsen. Volgens commercieel directeur Nele Douce gaat het project zeker door, en is de – ogenschijnlijk krappe – timing van 2016 haalbaar.

Voorts is er Kinepolis (1), de ouderdomsdeken van de grote bioscoopcomplexen in Brussel. Die plant een nieuwe vestiging op het Heizelplateau vlakbij de oude, die zal ingepast worden in het Europea-project, het vroegere Neo.

Opvallend: de bioscoopketen kiest voor een kleinere vestiging dan vandaag. Het huidige complex telt ruim 6.800 zetels, terwijl er in de nieuwe vestiging slechts plaats zal zijn voor ongeveer 4.000 zitjes. “Een bewuste keuze, en bovendien laten de voorwaarden van de Stad Brussel voor het project ons niet toe om groter te gaan”, zegt Kristof Restiau, general manager van Kinepolis Real Estate. “Wij bouwen onze complexen vandaag niet meer op maat van de tien beste dagen van het jaar. Buiten de topdagen raakt een derde van onze zetels niet ingevuld. Ons huidige complex dateert van eind de jaren 1980. Het nieuwe complex zal weer vernieuwend zijn.” Over de komst van eventuele concurrentie is Restiau niet bezorgd. “Er staan veel projecten op stapel, maar het valt te bezien of die er allemaal komen.”

En dan is er nog UGC (4). De Franse keten denkt al enkele jaren na over een derde vestiging, na De Brouckère en Gulden Vlies, in het zuiden van het gewest. Daarbij werd bijvoorbeeld gedacht aan de parking aan Roodebeek in Sint-Lambrechts-Woluwe, maar dat project boekt geen vooruitgang. Het is niet duidelijk in welke mate de UGC de plannen voor een derde multiplex heeft opgeborgen.

Zelfs bij de bioscopen waar men vooral naar auteurscinema kijkt is er een boom. De nieuwe Pathé Palace aan de Anspachlaan in Brussel zou, na lang wachten, volgend jaar moeten openen.
De vraag dringt zich dan op: Zijn al die nieuwe cinema’s wel leefbaar? Zowel UGC als Kinepolis lokten in 2013 minder bezoekers dan het jaar voordien.

Gino Van Ossel, professor aan de Vlerick Business School en een expert in retailmanagement en trademarketing, denkt in elk geval van niet. “Ik heb mijn grote twijfels bij de rendabiliteit van aI die projecten. Ik zie twee mogelijkheden: ofwel worden niet alle aangekondigde projecten gerealiseerd, ofwel zien ze allemaal het levenslicht en gaan er dan nadien een paar voor de bijl. De eerste mogelijkheid lijkt me de meest realistische. Want tussen een project op papier en de uitvoering liggen vele – ook juridische – obstakels. De onzekerheid over het krijgen van een bouwvergunning kan de financierders doen afhaken.”

“In België zien we een langzame maar zekere daling van het aantal bioscoopbezoekers”, weet Van Ossel. “Brussel kan daar in theorie aan ontsnappen door de bevolkingsgroei, maar die groei betreft vooral mensen met beperkte financiële middelen. Veel bioscoopbezoekers zitten daar dus niet tussen. In het beste geval stevent men in Brussel af op een stabilisering van het aantal bioscoopbezoekers,” aldus Van Ossel.

Dat de toename van het aantal stoelen zal leiden tot een overaanbod in Brussel, is voor professor Van Ossel duidelijk. “De bioscopen zijn vooral gepland aan de rand van de Stad, daardoor gaan de centrumbioscopen in de problemen komen. De betere parkeermogelijkheden van de multiplexen aan de rand van de stad zijn een belangrijke troef. Niet iedereen wil na de film een glas gaan drinken in de stad. Vele mensen zien het niet zitten om ’s avonds laat met het openbaar vervoer naar huis, te gaan.” Wie is dan het beste gewapend om de moordende concurrentiestrijd te overleven? Volgens Van Ossel hebben de nieuwkomers de beste papieren. “Zij kunnen het lokale publiek aanboren, dat niet meer naar het centrum zal gaan, én mensen uit de Rand.”

“Communistisch project”
De vermindering van het aantal stoeltjes bij Kinepolis is volgens hem een logische keuze, die deels rekening houdt met de andere projecten. “Maar Europea is een puur communistisch project, dat door de Stad is bedacht en uitgewerkt. De Stad, en meer bepaald ex-burgemeester Freddy Thielemans (PS), willen koste wat het kost een congrescentrum. En om dat te bekostigen is er een heel project rond gebouwd.”

De bioscoopzalen in Docks Brussel zijn voor Van Ossel niet meer dan een denkoefening. Hij wijst op het mogelijke probleem van de onveiligheid ’s avonds. “Als hij er komt zal de bioscoop eerder een lokaal publiek uit Schaarbeek en Laken aantrekken, gezien de moeilijke bereikbaarheid van de site aan het kanaal.”

Opvallend in elk geval is dat elk nieuw shoppingproject in en rond Brussel – Europea, Dockx, Uplace – zijn eigen bioscoopcomplex krijgt. “Daar zijn verschillende reden voor”, aldus Van Ossel. “De shoppingcentra willen steeds meer uitgroeien tot vrijetijdscentra, waar men een hele dag kan vertoeven. Kijk maar naar het geplande pretpark Robbedoesland aan de Heizel. Willen shoppingcentra aantrekkelijk zijn, dan moeten ze een goeie mix aanbieden. Andere reden is de betere benutting van de infrastructuur. Zonder de bioscopen zouden de parkings na sluitingsuur van de winkels leeg blijven.”

Bedreigt de komst van multiplexen ook de arthouse-bioscopen in het stadscentrum? “Niet noodzakelijk”, zegt Erik Martens, hoofd Filmcultuur bij het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF). “Voorwaarde is dat het om eigentijdse stadsbioscopen gaat, die ook een rol spelen voor de levendigheid en de kwaliteit van het stedelijke weefsel. Die zalen moeten anders zijn dan de klassieke arthouses die vooral in de jaren 1970 zijn ontstaan”, aldus Martens.

“Arthouses waren de catacomben waar de echte kunst werd verdedigd tegen de commerciële mainstream. Vandaag moet een bioscoop meer zijn dan een hangar met stoelen en een scherm. Het moet een plek zijn met sfeer, waar mensen graag blijven hangen. Bij zo’n stadsbioscoop hoort alleen de juiste visie, het juist cultureel ondernemerschap om die plekken echt tot leven te wekken.”

“Voorts is het wel zo dat het grootschalige iets typisch is van onze tijd. Voor het VAF hebben ook de multiplexen hun plaats in de markt. Heel wat Vlaamse films worden daar trouwens vertoond. Hoe meer mensen naar de films gaan, hoe beter”, aldus Martens.