Waardevolle collectie De Post ligt te verkommeren

De Post is op zoek naar een museum om de waardevolle collectie onder te brengen die in 2003 is weggehaald uit het Postmuseum op de Zavel, dat toen dichtging. Een groot deel van de verzameling ligt vandaag aan het Kanaal te verkommeren. Kunsthistoricus Guido-Jan Bral heeft de collectie onlangs kunnen zien. "Dit is om te huilen."

De recente geschiedenis van het nationale Postmuseum oogt niet meteen als een succesverhaal. Al sinds eind jaren negentig taande de interesse bij de Post om de imposante collectie, die teruggaat tot in de middeleeuwen en meer dan 25 miljoen euro waard is, te onderhouden.

In 2001 doken de eerste geruchten op dat het museum voorgoed zijn deuren zou moeten sluiten. De Post onderzocht toen nog, onder meer door in het buitenland een kijkje te gaan nemen, hoe een nieuw museum de collectie beter tot haar recht kon laten komen. In september 2003 sloot ze halsoverkop de deuren van het museum aan de Zavel. De Post vindt sinsdien dat het onderhouden van een museum niet meer tot haar kerntaken behoort.

Intussen is de verzameling overgeheveld naar twee opslagplaatsen. De volledige collectie van Belgische postzegels is ondergebracht in kluizen boven de zegeldrukkerij in Mechelen. De rest is opgeslagen op de tweede verdieping van de Factage-postdrukkerij op de Willebroekkaai in Brussel.

De collectie is daarmee niet alleen ontoegankelijk voor het publiek, zeker het deel dat zich in Brussel bevindt wordt in slechte omstandigheden bewaard. Dat zegt kunsthistoricus Guido-Jan Bral, die het met eigen ogen heeft kunnen zien.

Niet te schatten
"Ik heb een bezoek gebracht in het kader van een studie over architectuur. Wat ik daar zag, houd je niet voor mogelijk. Het is er koud in de winter en heet in de zomer. Bovendien is er sinds enkele maanden geen toezicht meer, zodat de collectie niet veilig bewaard kan worden. Ik heb er zeventiende-eeuwse prenten van de familie Thurn en Taxis in handen gehad. Die lagen er zomaar." Volgens Bral zijn er zo al stukken verdwenen. "Je weet hoe dat gaat. Iets wordt uitgeleend en nooit teruggegeven."

Uit een snelle inventaris die de ex-conservator heeft opgemaakt blijkt dat de Factage de volledige recente collectie postzegels van 185 landen huisvest, de volledige fototheek, tienduizend boeken, alle dienstnota's en reglementen sinds 1830, ongeveer zesduizend originele postzegelontwerpen van onder anderen ook Pol Mara, Hergé en René Magritte, alle staalgravures vanaf de eerste Belgische uitgifte, schilderijen, meubels, noem maar op.

"De patrimoniumwaarde is niet te schatten," zegt Bral, die ook vreest dat de collectie definitief uit elkaar is gehaald. "Men is nu al bezig om de collecties van de federale musea te verpatsen aan de gemeenschappen. Hier dreigt hetzelfde te gebeuren. Het kan geen toeval zijn dat de postzegelcollectie zich al in Vlaanderen bevindt."

Bral heeft brieven geschreven naar onder meer minister van Staat Annemie Neyts (VLD) en premier Guy Verhofstadt (VLD), maar kreeg snel het deksel op de neus. "Ik wilde de aandacht vestigen op dit belangrijk stuk Belgisch patrimonium in het kader van 175 jaar België. Ik heb er niets meer van vernomen en ben later opgebeld door iemand van De Post die me zei dat ik aan het fabuleren was. Dat er niets van waar is en dat ik mijn actie beter kan staken."

Uiteindelijk is de zaak bij parlementslid Jan Béghin (SP.A-Spirit) beland, die het Postmuseum al enkele jaren op de voet volgt. Hij heeft er vrijdag in de Vlaamse Gemeenschapscommissie over geïnterpelleerd en gaat binnenkort ook in het Brussels parlement bij minister-president Charles Picqué aandacht vragen voor de collectie. "Brussel is de bakermat van het Europese postwezen," zegt Béghin, "met de familie Thurn en Taxis is het allemaal begonnen. Ik begrijp dat het niet tot de basismissie van De Post behoort om een museum open te houden, maar dat wil niet zeggen dat we 's lands patrimonium zomaar
te grabbel mogen gooien."

De Post ontkent intussen dat ze haar stukken in slechte en onveilige omstandigheden bewaart. "De klimatologische omstandigheden zijn niet bedreigend," zegt woordvoerder Fred Lens, "en onze eigen veiligheidsmensen bewaken de collectie. Er bestaat ook een inventaris. We weten wat er ligt. "
Lens zegt ook dat De Post op zoek is naar een museum om de collectie te laten evalueren en ze, met uitzondering van de filatelistische verzameling, te verkopen.

Er zijn onder meer gesprekken met de musea voor Kunst en Geschiedenis en er zijn ook plannen voor een groot museum van de telecommunicatie op de terreinen van Thurn en Taxis. Daar zou dan ook de museale verzameling van Belgacom heen kunnen. Het samenwerkingsakkoord tussen Brussel en de federale staat kan hier worden aangesproken, maar zover is het nog niet.