'Zonder Afrikaanse handelaars is Matonge zinloos'

Bettina Hubo
© Brussel Deze Week
12/05/2005
Matonge, de kleine Centraal-Afrikaanse handelsbuurt in Elsene, is flink ingezakt. Het gaat dan wel beter met de veiligheid, maar voor de winkels in de Galerie d'Ixelles, ooit dé ontmoetingsplaats van rijke, mooi uitgedoste zwarten uit de voormalige koloniën, zijn het beroerde tijden. De gemeente en het gewest zegden vorige week nog maar eens hun steun toe aan de handelaars van Matonge.

De Brusselse wijk Matonge ontstond aan het eind van de jaren vijftig, begin jaren zestig. Toen begonnen jonge zwarten, die met een studiebeurs in ons land verbleven, elkaar regelmatig te ontmoeten in de straten rond de Elsensesteenweg. Hun studentenresidentie, La Maison Africaine, was in die buurt gelegen en later ging aan de Waversesteenweg ook de discotheek Le Mambo open, een aantrekkingspool voor heel wat zwart-Afrikanen.

Na de onafhankelijkheid van Kongo in 1960 groeide het aantal zwarte migranten snel. Rijke Kinois (inwoners van Kinshasa) openden allerlei winkels in de Galerie d'Ixelles: cafés, restaurants, juweliers, kapperszaken, wax-stoffenwinkels en exotische kruideniers. Zij verkochten hun waren aan Kongolese studenten, diplomaten, aan leden van de Mobutu-familie en aan andere liefhebbers.

Na de Kongolezen vonden ook andere Afrikanen - Rwandezen, Burundezen, maar ook Malinezen - de weg naar de Matongewijk. In de loop van de jaren negentig verloor Matonge veel van zijn glans. Criminaliteit en geweld overspoelden de buurt en de winkeltjes in de galerijen begonnen te verflensen.

Vandaag is de buurt weer een stuk veiliger. De vestiging van een politie-antenne in de Galerie d'Ixelles heeft hiertoe zeker bijgedragen. Voor het overige floreert de galerij niet echt. Ze is totaal uitgeleefd en de winkeltjes - in hoofdzaak kapperszaken - liggen er troosteloos bij.

Te weinig diversiteit
Vorige week vond een vergadering plaats over de problemen van de handelaars van Matonge. Een honderdtal winkeliers en sympathisanten was aanwezig, alsook Brussels minister van Economie en Werk Benoît Cerexhe (CDH) en de Elsense schepen van Economie en Handel Julie de Groote (CDH).

Nicole Jocelyn, voorzitster van de handelaarsvereniging van Matonge, gaf een overzicht van de grootste problemen waarmee de winkeliers in Matonge te maken hebben. "Er is te weinig diversiteit in deze buurt. In de meeste winkels zitten tegenwoordig kapperszaken. Ook lijden veel handelaars onder de concurrentie van hun groothandelaars die onlangs in de buurt een eigen zaak zijn begonnen en hun producten aan dumpingprijzen verkopen. En dan is er nog een probleem met de getuigschriften. De kappers hier hebben meestal geen officieel Westers kappersdiploma. Daar zouden ze ook niets aan hebben, want ze coifferen alleen Afrikaanse klanten. Ze beschikken wel over de papieren om zich als handelaar te mogen vestigen, maar niet over een getuigschrift van beroepsbekwaamheid. Bij controles kan dit tot moeilijkheden leiden."

Brussels minister van Economie en Werk Cerexhe, die in Matonge op bezoek was in het kader van zijn initiatief om de Brusselse handel te stimuleren, beloofde alvast om de inspectie in Matonge te versterken zodat oneerlijke concurrentie en zwartwerk makkelijker kunnen worden aangepakt. Ook kondigde hij aan een systeem te zullen uitwerken naar het voorbeeld van Vlaanderen, waarbij etnische professionele vaardigheden officieel erkend kunnen worden.

De mama's van Matonge
Volgens schepen De Groote zijn de handelaren van Matonge zelf ook voor een stuk verantwoordelijk voor de slechte gang van zaken. "Er komen veel bezoekers naar deze wijk. Per weekend circuleren er soms wel tien autobussen met belangstellenden. Die mensen kijken rond, maken foto's, vinden het interessant, maar kopen niets. Dat is natuurlijk heel jammer, maar ik zeg altijd tegen de mama's van Matonge: er valt bij jullie ook niets te kopen. Wat moet een bezoekster uit Brugge met zwarte bananen? Als er mooi-gepresenteerde, kant-en-klare moambe-schotels zouden worden aangeboden, dan zou er zeker interesse zijn."

De Groote wil dan ook, samen met de mama's van Matonge, een project beginnen. "Het moet een soort van coöperatieve worden, een lokaal in de galerij waar verschillende handelaren bepaalde van hun producten op een zeer aantrekkelijke manier presenteren. Ik denk dan vooral aan geschenkartikelen, fotolijstjes of armbandjes, kortom aantrekkelijke producten voor niet-Kongolezen. Het zou hier een soort Agora-galerij kunnen worden, maar dan met producten uit zwart-Afrika."

De Groote is hierover al een tijdje in gesprek met de mama's. "Zelf kwamen ze al met het voorstel om bedrukte T-shirts te maken met teksten in de stijl van 'Je suis allée à Matongé et j'ai survécu.' Ja, humor hebben ze genoeg."

Renovatie
Zowel Cerexhe als De Groote benadrukten dat het belangrijk is dat Matonge het werkterrein blijft van handelaars uit Centraal-Afrika. De Groote: "Je ziet nu al meer en meer Pakistanen opduiken in de buurt. Als de Centraal-Afrikaanse handelaars wegtrekken heeft Matonge geen zin meer. Zij moeten blijven en daarvoor is het noodzakelijk dat hun winkels winstgevend zijn."

Om de handelaars een duw in de rug te geven, heeft het gewest al enige jaren geleden zo'n half miljoen euro vrijgemaakt voor de renovatie van de Galerie d'Ixelles, dit in het kader van het wijkcontract Blyckaerts. Het is de bedoeling dat de gemeenschappelijke gedeelten - de marmeren vloer, het plafond van glastegels, de verlichting - een opknapbeurt krijgen. Tot dusver is er nog niets gebeurd omdat het renovatiedossier strop zit. Het gewest wil de aanzienlijke subsidie immers maar geven op voorwaarde dat de gemeente Elsene een erfpachtovereenkomst afsluit met de privé-mede-eigenaars van het gebouw. Op die manier krijgt de overheid, die én de renovatiekosten en de werkingskosten wil betalen, toch enige vorm van eigendomsrecht op de galerij. Lange tijd weigerde een van de mede-eigenaren echter mee te werken aan deze constructie. Volgens De Groote ziet het er nu naar uit dat de erfpachtovereenkomst voor de grote vakantie zal kunnen getekend worden. Daarna, in het najaar wellicht, moet de overeenkomst nog goedgekeurd worden door de Elsense gemeenteraad. Vervolgens kan een studiebureau aan de slag gaan en kunnen de openbare aanbestedingen beginnen.

Op korte termijn zullen de werken dus niet gebeuren. Al te veel uitstel is nochtans niet mogelijk, want als de opdracht voor de werken niet gegeven is voor eind 2006, vervalt de hele subsidie.

Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.

Lees meer over: Economie

Iets gezien in de stad? Meld het aan onze redactie

Site by wieni