Atomium zet glorieuze Sabena-verleden in de kijker

Met de expo ‘Sabena. Reizen in stijl’ in het Atomium komen twee Belgische iconen samen. De expo focust op de jaren 1950 tot 1970, toen de ‘S’ van Sabena nog stond voor de service waarmee ze concurreerde met andere luchtvaartmaatschappijen.

Geen klassieke retrospectieve over Sabena, zoals vijf jaar geleden in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis (KMKG), wel een expo voor een breed publiek, ook voor wie nog nooit van Sabena gehoord zou hebben. Het historische overzicht van 78 jaar Sabena, van het begin in 1923 op de luchthaven in Haren tot het abrupte einde in 2001, valt nogal beknopt uit. Foto’s en vliegtuigmaquettes loodsen u van de eerste vlucht naar Brussel-Leopoldstad (Kinshasa) in 1925 - waar de Princesse Marie-José nog 75 vlieguren over deed - tot de laatste vlucht op 7 november 2001. Elk decennium had zijn paradepaardjes, zoals de Boeing 707 en de Boeing 747 ‘Jumbo Jet’. Vooral in de jaren 1950 wist Sabena altijd net op tijd die vliegtuigen te verwerven om trendy te zijn.

Voor de scenografie koos Pièce Montée voor lichte en zwevende ophangsystemen, helemaal in de lijn van het modernisme van Sabena en Expo 58. De bezoekers volgen een parcours dat hen leidt van de incheckbalie tot de landing. Voor de concurrentie van de lagekostenvluchten was er geld om een uitgebreid netwerk van informatie- en reisbureaus uit te bouwen, en op personeel werd toen niet bespaard.

Mademoiselles Sabena stapten op de luchthaven de passagiers tegemoet, vanaf de jaren 1970 werden ze vervangen door de welkomstdesk. De airhostessen maakten er een erezaak van om uw champagneglas bij te vullen, papflessen te bereiden en zelfs een spiegeleitje te bakken. Sabena bood vanaf de jaren 1950 eigen reis- tassen aan, licht en met moderne ritssluiting voor het reiscomfort, maar tegelijk reclamemateriaal. Op een foto van 21 juli 1953 staan Congolese meisjes getooid in een jurk met Sabenalogo’s. In die tijd kregen baby’s in Belgisch Congo al eens de naam Sabena.

Een stoel en een tafel van de ontwerper Alfred Hendrickx zijn weggelopen uit de foto van de modernistische vertrekhal (Sky Hall) van architecten Maxime Brunfaut, Geo Bontinck en Joseph Moutschen. Sabena had een atelier met eigen ontwerpers. Van Jules Wabbes zijn er aquareltekeningen van de interieurs die hij maakte voor enkele Douglastoestellen. De kleurstaaltjes voor de materialen liggen erbij: het Sabenablauw van het vast tapijt is nog niet verschoten.

Uniformen
Op de roltrap van het Atomium komen de talloze Sabena-affiches voorbij die binnen het bedrijf werden ontworpen. De selectie personeelsuniformen toont onder meer een kimono waarin passagiers voor Japan werden verwelkomd en een uniform van de Sabenapolitie, die meevloog naar Belgisch Congo om zelf de passagiers te controleren die naar België reisden.

Het wel en wee aan boord komt vooral tot leven door de foto’s uit het archief van Frans Van Humbeek van de luchtvaartblog ‘Hangar Flying’. De rotanstoel afkomstig uit een Handley-Pagetoestel van 1925 zien we terug op een foto van het interieur: “De eerste vliegtuigstoelen moesten vooral licht zijn. Tot midden de jaren 1930 was het geen pretje om te vliegen,” zegt Van Humbeek. “De vliegtuigen waren gammele toestellen waarin je dikke mantels en oordoppen nodig had. Ze vlogen ook nog onder de wolken, wat ze erg weergevoelig maakte. Wat een verschil met de interieurs op de meest prestigieuze vluchten uit de jaren vijftig, met couchettes die zelfs een raampje hadden: zalige luxe.”

Op foto’s is ook de evolutie van de infrastructuur en de luchthaven te volgen: “Het eerste tele-affichagescherm: eigenlijk was dat gewoon een camera die gericht was op een bureau waar de vluchten nog met de hand werden genoteerd. De landingsbanen waren in de jaren 1950 met een simpele haag afgezoomd, niemand die het in zijn hoofd haalde daar voorbij te gaan.”

De foto van een tafereeltje met moeder en kind in de First Class van een Douglas DC-7C is volgens Van Humbeek niet helemaal realistisch. Het toont namelijk een intact kaartenhuisje (het logo van Sabena ontbreekt niet). Het vliegtuig stond waarschijnlijk stil, de gordijntjes zijn wijselijk gesloten. Sabena moest een beetje betoveren.

Sabena, reizen in stijl
Atomium, 24/11 > 10/9/17