Bozarorgel bijna klaar

“Het verhaal van het concertorgel in Bozar, mag dan wel droevig zijn, de energie die al in de restauratie-aanpak is gestoken getuigt van veel idealisme en enthousiasme,” vindt Cindy Castillo van vzw Bruxelles ses Orgues (BSO).

“Iedereen wil het instrument doen bruisen, maar er moest veel overwonnen worden om het instrument gebruiksklaar te maken.” De sobere orgelkast op het podium van de Henry Leboeufzaal staat er al sinds 1930, toen Victor Horta zijn kunstenpaleis aankleedde. De orgelbouwer was Joseph Stevens. Het positief heeft dienst gedaan voor recitals en zelfs voor improvisatiemuziek van organist Pierre Froidebise (Conservatorium van Brussel) voor de film Visite à Picasso (1950). Op duistere wijze is het instrument ontmanteld eind jaren 1960 na een brand. In de jaren 1980 wordt de opdracht gegeven om het instrument weer uit te rusten - een opdracht voor de Luxemburgse orgelbouwer Georg Westenfelder. Het nieuwe pijpwerk wordt uitgetekend door Bernard Foccroulle, Jean Ferrard, Kamiel D’Hooghe en Joris Verdin. Wateroverlast door stormschade in 2000 remt het project echter af. Als Benoît Mernier (°1964) ‘componist in residentie’ in Bozar wordt (2002-2003), slaat ook het virus om het instrument weer te doen klinken, op hem over.

“Nadien zijn er andere prioriteiten gekomen,” stelt Mernier. Waarmee hij doelt op de infrastructuurwerken die gepland werden, en die na afloop met nieuwe projecten jaar na jaar ingeschreven worden in het budget. Dankzij het fonds Inbev Baillet-Latour kon de restauratie van het orgel vorderen, en is het sinds midden 2016 voor zeventig procent gebruiksklaar. In september 2016 mocht Mernier al een privaat ‘demonstratieconcert’ voor de sponsors opluisteren. Op 31 januari 2017 vond een kort privaat ‘demonstratieconcert’ plaats door Yoann Tardivel (°1982), die Foccroulle assisteert in het Conservatorium. Het vond plaats tijdens de Brussels Ambassadors Night, ingericht door Brussels minister Guy Vanhengel en Laurette Onkelinx, als voorzitster van Visit-Brussels - “om sponsors nog een laatste keer warm te maken om het resterende budget op tafel te leggen,” zegt ook Castillo. Verschillende restaurateurs hebben zich al gewaagd aan het project. “Maar de grootste moeilijkheid zijn de werkomstandigheden voor de orgelbouwer,” stelt Mernier. “De zaal moet prioritair voor concerten beschikbaar zijn, dus er kan alleen op rust- en vakantiedagen en ‘s nachts gewerkt worden. Dat leidt tot enorme meerkosten.”

Op dit moment kan al het werk van Bach al op het instrument gespeeld worden, maar de zaaluitbater wil het grote publiek laten wachten tot het orgel alle registers kan opentrekken. Dat is voorlopig voorzien voor het concertseizoen 2017-2018 van het Nationaal Orkest van België, dat de primeur is beloofd. “De laatste aanpassingen die nodig zijn, zijn de technische transmissie, ontbrekende stukken installeren, harmonisatie en de sonoriteit van de drie klavieren afstemmen op de zaal. Als die zaal, zoals gepland is, andere akoestische waarden krijgt door het weghalen van zetelrijen, dan scheelt dat een stuk op de diversiteit aan sonoriteit,” zegt Tardivel. “Voor ons festival was het te vroeg voor het Bozarorgel, maar als het af is, vragen we zeker om mee te doen,” zegt Castillo.