Cinematek eert Ethiopische filmmaker Haile Gerima

Met een retrospectieve draagt ook Cinematek bij tot de recent aangezwengelde rehabilitatie van Haile Gerima. Die is niet nodig omdat hij ooit van zijn voetstuk is getuimeld, maar omdat hij er nooit echt op is gezet.

Dat had wel gemogen. Gerima zette eigenhandig Ethiopië op de filmkaart en heeft een handvol uitstekende films gemaakt. Dat het er niet meer zijn, komt omdat hij altijd met een eigen stem heeft willen spreken en gesteld was op zijn onafhankelijkheid. "Ik ben geen achterkleinzoon van de Bank of America. Ik maak per abuis films: wanneer ik links en rechts net genoeg geld bijeengesprokkeld heb. Dat kan jaren aanslepen. Ik maak me daar niet druk om, ik ben een rustige man die zich geen illusies maakt," zo vertelde Gerima toen hij in 2009 in het land was om over Teza te vertellen.

Die film was het ambitieuze werk van een uitwijkeling met een nostalgische hang naar de geuren en de kleuren van het dorp van zijn jeugd, maar ook van een intellectueel wiens hart voor Ethiopië klopt, maar die niet blind kan zijn voor de tragische geschiedenis, de chaos en de bikkelharde werkelijkheid. In Teza verwerkte Gerima meer dan dertig jaar politieke turbulentie in het intieme verhaal van een arts die na jaren ballingschap in de jaren 1990 terugkeert naar zijn geboortedorp.

Hij wist waar hij over sprak. In de late jaren 1960 emigreerde de Ethiopiër naar de Verenigde Staten en ging film studeren aan de universiteit van Californië. De strijd van de zwarte burgerrechtenbeweging frappeerde hem. Samen met Charles Burnett (Killer of sheep) was hij een van de vooraanstaande leden van de Los Angeles School of Black Filmmakers.

Gerima's eerste langspeelfilm, Harvest: 3,000 years (1976), is een wondermooi en zeer genuanceerd zwart-witepos over de strijd van Ethiopische boeren die worden uitgebuit. Bush mama (1979), zijn tweede, is het lyrische en kritische portret van een arme, zwangere zwarte vrouw in het getto van Watts in Los Angeles. Tussen die twee sterk verschillende werelden is Gerima blijven laveren. Overal en nergens thuis, maar een geboren verteller.

> Haile Gerima. 08/04 > 12/05, Cinematek, Brussel