Een blik in het hoofd van Arno

Het gebeurt niet vaak dat le plus beau een camera in de opnamestudio toelaat. Voor de even bezielde als intimistische documentaire Arno: dancing inside my head gebeurde dat wel. Pascal Poisonnier: "Ik heb altijd afstand bewaard, observerend gefilmd, omdat ik weet dat dit kwetsbare momenten zijn."

Arno heeft Dancing inside my head ondertussen één keer gezien. Een oordeel kan of wil hij er niet over vellen. “Ik kan er geen afstand van nemen. Ik blijf het bizar en surrealistisch vinden om mezelf bezig te zien. Als ik mezelf op tv zie, zap ik weg. Dat is goed voor de moraal. Pascal heeft ook geen promotiefilmpje gemaakt. Ik zie Arno. Me, myself, and I. Ik kan dat niet scheiden. Ik vind het moeilijk om er iets over te vertellen.”

In de documentaire wordt de rock-’n-rolltroubadour gevolgd tijdens het creatieve totstandkomingsproces van Human incognito, zijn jongste worp. Daarop zingt hij over ouderdom, liefde, katers, geloof en de samenleving. Tekstflarden van nieuwe liedjes – met even speelse als wijze zinnen als “un idiot amoureux sans argent est un idiot intelligent”, “better to dance like a goose than to swim in the booze” of “je veux vivre dans un monde sans papiers” – begeleiden Arno, terwijl hij door de straten van Parijs stapt op weg naar een rendez-vous met Jane Birkin of op tournee in Frankrijk, Engeland en de VS. Of we zien hem op restaurant met Raoul Servais praten over de last van herinneringen. “Ik wil leven in het nu.” Maar de rode draad doorheen de docu, ook doorweven met archiefmateriaal van de jonge Arno, zijn de opnamen in de ICP Studios in Elsene, met John Parish achter het
mengpaneel.

Je was er eerst niet zo happig op dat een camera je volgde, Arno. Waarom heb je toch ingestemd?
ARNO: Als ik in de studio ben, wil ik geconcentreerd zijn op de muziek. Ik werk met muzikanten, en mensen veranderen als er een camera in de buurt is. Dat vernietigt de creativiteit. Ik wil dat de muzikanten voor 100 en niet voor 95 procent met hun muziek bezig zijn. Daarom wilde ik het eerst niet. Maar omdat Pascal ons al twee jaar lang op tournee volgde, zagen we die camera op de duur niet meer.
PASCAL POISSONNIER: Ik ben sowieso niet iemand die de hele tijd vragen stelt vanachter de camera. Ik heb altijd afstand bewaard, observerend gefilmd, omdat ik weet dat dit kwetsbare momenten zijn.

Pascal, je noemt Arno een macho met een gebroken ziel, die je aan je vader deed denken.
ARNO: Je hebt me dat nooit gezegd, hé.
POISSONNIER: Nee. Ik vind dat een schone omschrijving. Maar dat is ook een beetje de West-Vlaming in hem. Arno is wat ouder dan mijn vader, al scheelt het niet veel. Dat is een generatie met een soort gebroken ziel.
ARNO: Ik ben van Oostende. Ik ben niet van West-Vlaanderen. Ik ben een Oostendse Brusselaar. En ik ben geen macho. Ik ben lesbisch. Mijn grootmoeder zei altijd: “Mannen denken dat ze alles weten, maar vrouwen verstaan alles.” Ik ben opgevoed door vrouwen, door mijn moeder, die de baas was thuis, en mijn tantes.
POISSONNIER: Een macho wil ik niet per se zeggen, maar je hebt de carrure van een vent.
ARNO: Ik ben een four-letter word: Arno.
POISSONNIER: Dat is voor een stukje waar ik naar op zoek ben gegaan. Wie ben je echt? Wanneer ben je Arno de artiest, wanneer ben je dat four-letter word en wanneer niet. Maar bij Arno valt dat gewoon samen. Hij is wie hij is, op en naast het podium.

Arno, kijk jij graag naar films over muzikanten waarin wordt gefocust op dat creatieve proces?
ARNO: Ik heb altijd een probleem met documentaires en biografieën. Er zitten altijd situaties in die niet kloppen. Dat heb ik gemerkt aan de biografie die ze over mij hebben geschreven. Bij documentaires over muzikanten heb ik altijd een dubbel gevoel, juist omdat er zoveel in geënsceneerd is. Vooral de Engelsen zijn sterk in het controleren van alles wat met image te maken heeft.
Nick Cave houdt in 20,000 days on earth zijn eigen mythe in stand door mee aan het scenario te schrijven. Daar had jij geen zin in?
ARNO: Nee. Dat is werken. Ik ben niet bezig met image. Dat zou ook fake zijn. “Arno, het best is je eigen te zijn,” zeiden mijn moeder en tantes. Als je iemand anders wilt zijn, is dat werken. En ik heb nooit willen werken.

Mooi zijn de gestolen momenten die je niet in een scenario kan verzinnen. Arno die met een idee uit een liedje van The Kinks of Bob Dylan komt aanzetten, die een koeiengeluid wil of die grinnikend lacht met zijn tekst als hij naar de mix van ‘Oublie qui je suis’ luistert. Je enthousiasme en kinderlijke onschuld zijn aanstekelijk.
POISSONNIER: Dat heb ik hem ook altijd gezegd. Arno, ook al zit hij vaak in zijn eigen gedachten, is iemand die zich voor 300 percent gooit, en dat enthousiasme draagt hij over op de mensen rond hem. Ik ben blij dat je dat aanhaalt, want ik vind het ook heel mooie momenten, die veel zeggen over zijn enthousiasme, zijn kwetsbaarheid en creativiteit.
ARNO: Of ik dat kind in mij koester? Ik peins dat ik gewoon zo ben. Ik kan daar geen antwoord op geven. Ik zal er ook niet aan denken waarom, want peinzen en peinzen dat je begint te peinzen dat je peinst, daar worden de katholieke nonnetjes voor betaald. Ik weet alleen dat ik muziek beelderig en met klanken moet uitleggen, want ik ben een heel slechte muzikant.

Vroeger zong je: “Quel bruit fait mon cerveau quand je pense a rien.” Nu klinkt het: “C’est si bon de penser à rien.”
ARNO: “Et d’être con.” Vroeger was the sky the limit en nu voel ik me beperkt omdat de vrijheid er niet meer is zoals ik die heb meegemaakt. Alles is zo conservatief geworden. In 1968 was ik negentien jaar. Er was revolte. Als je met lang haar op een bus stapte, werd het stil. Vandaag is er meer revolte in een kapsalon dan in de rock-’n-roll. Maar die revolte komt nog terug. Heb je dat debat tussen Clinton en Trump gezien? Dat is toch The Muppet show. Hoeveel mensen stemmen er op extreemrechts? Ik ben een voyeur, een vampier. Mijn inspiratie komt van de mensen, van hun conneries, van wat er rond me gebeurt. Zonder die dingen ben ik een fucking nobody.

Arno: dancing inside my head
BE, 2016, dir. Pascal Poissonnier, 75 min.