ING expo BRUZZ 1544
© Vincent Everarts

Expo in ING Cultural Center: Guggenheim maakt belofte waar

Danny Vileyn
© BRUZZ
26/10/2016

De Guggenheimtentoonstelling in het ING Cultural Center is van een zelden geziene felheid. Het werk ‘De tegenpaus’ van Max Ernst is op zich al de moeite om naar het Koningsplein te trekken. Maar het zijn niet alleen de abstracte kunstwerken die indruk maken, ook de enscenering blaast de bezoeker van zijn sokken.

In tijden waarin winkelen op bevel een ‘belevingsding’ wordt, is het een hele opluchting om bij de keel gegrepen te worden door abstracte kunst. Niet meteen de meest toegankelijke kunst, maar de enscenering in het ING Art Center rukt de toeschouwer zo brutaal weg uit het stadsgewoel, het fel gekleurde textiel waartegen de doeken hangen dwingt hem zijn blik exclusief op de kunstwerken te richten en verdringt de ergernissen van de dag naar later.

peggy ernst GUGGENHEIM BRUZZ 1544
De kunstwerken komen allemaal uit de Guggenheimcollecties in Venetië en New York. Peggy en Solomon Guggenheim, nicht en oom, waren twee Amerikaanse verzamelaars, afstammelingen van een verarmde Duitssprekende Zwitserse familie. Peggy’s overgrootvader begon zijn carrière als straatventer, maar klom alras op tot producent van kachelvet en koffie-extracten.

De oorsprong van het familiefortuin ligt bij Simons zoon, Meyer, die aandelen kocht van zilvermijnen in Colorado. Toen WOI aanbrak, waren de Guggenheims eigenaar van 75 tot 80 procent van de wereldwijde zilver-, koper en loodvoorraden. De carrière van Peggy, die in 1898 geboren werd, begon in 1938 met de ‘Guggenheim Jeune Gallery’ in Londen. Het was Marcel Duchamp die haar het onderscheid leerde tussen abstracte en surrealistische kunst.

De eerste tentoonstelling die Peggy er organiseerde, was een expo van Jean Cocteaus tekeningen en meubelen voor de theatervoorstelling ‘De Ridders van de Rondetafel’. Peggy kwam al onmiddellijk in een lawine terecht: de Britse publieke opinie stoorde zich hevig aan het naakt in een van de werken van Cocteau. Marcel Duchamp raadde haar onmiddellijk nadien aan om voor het eerst in Engeland Wassily Kandinsky te exposeren. Dat werd een overweldigend succes, Peggy hield er zelf de ‘Dominant Curve’ aan over, een werk uit 1936 dat nu tot de Solomon R. Guggenheimcollectie in New York behoort.

Het museum aan 5th Avenue in New York dat in 1959 de deuren opende, werd ontworpen door de visionaire architect Frank Lloyd Wright. Ook Brussel heeft ooit bijna zijn dépendence gehad. Eind jaren 1990 wou een internationale investeringsgroep het Klein Kasteeltje omturnen tot een museum voor Hedendaagse Kunst. Het idee kreeg de steun van wijlen Eric André, staatssecretaris voor de MR en het advocatenkantoor De Bandt. De naam Guggenheim is toen meermaals gevallen.

Jackson Pollock

tegenpaus max Ernst BRUZZ 1544
Bij het binnenkomen in de eerste zaal krijgt de bezoeker al onmiddellijk met twee topwerken te maken, twee werken die de toon zetten: het schitterende ‘De tegenpaus’ van Max Ernst, een werkje in een klein formaat dat concentratie en stilte vergt. Met ‘Doos in een koffer’ haalde Marcel Duchamp de conventies en de codes van de kunstwereld overhoop. Samen met ‘Zelfportret’ van Rita Kernn-Larsen zijn ze de topwerken van de eerste zaal die duidelijk laten zien dat Peggy zich, in tegenstelling tot haar oom, niet alleen abstracte werken aanschafte, maar ook surrealistische.

Jackson Pollock heeft met zijn action painting een hele zaal verdiend. Het zijn echter niet Pollocks klassiekers die de aandacht wegkapen, maar een serie van zes zeefdrukken. En voor de absolute bewonderaars: het is de eerste keer dat op een tentoonstelling in België zoveel werken van Pollock samen - en dan nog in een aparte ruimte - te zien zijn.

Mark Rothko
Ook Mark Rothko heeft zijn eigen zaaltje. Twee schilderijen zonder titel vullen heel de ruimte. Overigens besteedt de expo veel aandacht aan het abstract expressionisme van de jaren 1950 in de VS: naast Rothko en Pollock zijn er ook werken van Willem de Kooning, Sam Francis, Robert Motherwell en Cy Twombly. Peggy was ook een groot bewonderaar van het werk van Alexander Calder, die erin slaagde om de beeldhouwkunst een vederlichte en speelse invulling te geven. Met zijn mobiles experimenteerde hij met vorm, evenwicht en uiteenlopende materialen.

Het kunstwerk ‘Mobile’, een structuur van glas, porselein, metalen staafjes en ijzerdraad hing bij Peggy thuis omhoog. De anekdote wil dat Peggy bij de opening van haar galerie ‘Art of This Century’ aan één oor een oorbel droeg van Calder en aan het andere oor één van Yves Tanguy. De boodschap hierachter: abstracte kunst en surrealisme vormen twee kanten van één medaille.

Een opvallende ‘ontmoeting’ van Europese kunstenaars is die tussen Jean Dubuffet en Lucio Fontana, ‘Ruimtelijk Concept’ van Fontana uit 1957 doet het wonderwel met ‘Bruin haar en felle gelaatstinten’ en ‘Portret van Lucien Goeminne’ van Jean Dubuffet.

De tentoonstelling sluit af met de Post-Painterly Abstraction en Color Field Painting uit de jaren 1960 in de Verenigde Staten, met grote doeken van Frank Stella, Kenneth Noland en Cy Twombly. De beeldhouwwerken ‘De Leeuw van Damascus’ en ‘Brullende leeuw II’ van Mirko Basaldella houden de gang van zaken in het oog.

Praktisch
De expo Guggenheim - Full abstraction loopt in het ING Cultural Center aan het Koningsplein 6 in 1000 Brussel. Open van dinsdag tot en met zondag van 10 uur tot 18 uur. Op woensdag is er laatavondopening tot 21 uur. Een volwassene betaalt 12 euro aan de balie en 10 euro online. Talrijke kortingen. Werkzoekenden, gehandicapten, studenten jonger dan 26 en kinderen jonger dan 13 mogen gratis binnen. Hetzelfde geldt voor leraren op woensdag.

Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.

Lees meer over: Expo

Lees ook

Iets gezien in de stad? Meld het aan onze redactie

Site by wieni