Sensueel design uit de tropen op de Zavel

Op uitnodiging van de Brusselse antiquairs strijken dertien Italiaanse kunst-, antiek- en designgalerijen neer op de Zavel. Zo is er onder meer voor het eerst in Brussel een mooi ensemble Braziliaans modernistisch meubilair te zien. Deze ‘sexy versies van Eames’ verbeelden de gouden Braziliaanse jaren 1950 en 1960.

Vintage design is al enkele jaren aan een sterke opmars bezig. Stukken van Belgen als Jules Wabbes, Denen als Poul Kjaer- holm of ook Amerikaanse ontwerpers gaan als zoete broodjes over de toonbank. Minder bekend bij ons is het modernistische design uit Brazilië. Maar daar komt de laatste tijd snel verandering in. Zo pakte de Milanese galerij Nilufar, die als een van de meest toonaangevende galerijen ter wereld geldt, in april tijdens de meubelbeurs in Milaan uit met een sterke presentatie rond vintage Braziliaans design. In juni gingen in Parijs een honderdtal stukken onder de hamer bij Pias. Dankzij de Italiaanse galerij Be Modern, die te gast is bij galerij Le Beau, kan ook het Brusselse publiek binnenkort kennismaken met deze vaak sensuele meubels.

Grootmeesters
De eerste meubels ontstaan in de jaren 1920 en 1930. Ze zijn sterk beïnvloed door de Europese art deco, spelen in op de wens om een modern Brazilië te creëren en moeten de band tussen het interieur en de nieuwe vorm van architectuur versterken. Het is ook in deze periode, tijdens de wereldoorlogen, dat de latere pioniers van het Braziliaanse modernisme naar Brazilië emigreren. Die Europese achtergrond voel je in de ontwerpen. Zo was Lina Bo Bardi afkomstig uit Italië, Joaquim Tenreiro uit Portugal en Jorge Zalszupin uit Polen. Tegelijk voegen al deze ontwerpers een niet te missen nationale, Braziliaanse identiteit – die in een jong land als Brazilië nog volop in ontwikkeling was - toe aan de stukken.

Zo combineert Joaquim Tenreiro (1906-1992) zijn savoir-faire op het vlak van schrijnwerkerij – hij was afkomstig uit een Portugese schrijnwerkersfamilie – met zijn artistieke sensibiliteit. In Brussel is van hem een eethoek in Braziliaans palissander te zien, een mooi voorbeeld van zijn gebruik van nobele materialen.
Een andere grootmeester uit deze periode is Sergio Rodrigues (1927-2014), die zijn faam dankt aan de integratie van de Braziliaanse wortels en verbeelding in zijn ontwerpen. In Brussel is zijn canapé Tonico (1963) te zien. Het is een van zijn iconische stukken: een rijke, zware houten structuur met daarin grote lederen kussens.

Derde grootmeester wiens werk te zien is in Brussel, is Jorge Zalszupin (1922). Aangezien hij geen passende meubels voor zijn architectuur vond, richtte hij in 1959 een eigen atelier op om alles zelf te produceren. In stukken als de fauteuil Paulistana (1960) is goed te zien hoe hij minimalisme koppelt aan de Braziliaanse geest, en zo zeer sensuele stukken ontwerpt. Bovendien introduceerde hij nieuwe technieken, en dreef hij de mogelijkheden van materialen tot uiterste.

‘Sexy versie van Eames’
Deze grootmeesters ontwikkelen hun werk in de context van de jaren vijftig, op een moment dat Brazilië een sterke bloei doormaakt. Dat leidt in 1961 tot de inhuldiging van Brasilia, de volledig nieuw opgetrokken hoofdstad in het binnenland van Brazilië. De stad en architectuur is grotendeels bedacht door de beroemde architect Oscar Niemeyer. Voor de inrichting van de gebouwen maken zijn collega-designers meubels. Zo raakt het modernistische ideeëngoed niet alleen via de architectuur, maar ook via het design verspreidt. Vooral de rijkdom van het Braziliaanse hout komt daarbij ten volle tot haar recht. Intussen zijn veel van die soorten beschermd, en niet meer verkrijgbaar.

Terwijl de consumenten in de jaren zeventig en tachtig meer interesse hebben voor synthetische materialen en serieproductie en de modernistische designers – op Niemeyer en zijn dochter na - in de vergetelheid geraken, wint hun werk de laatste jaren aan belang. Zo stelde Wall Street Journal recent dat de Braziliaanse grootmeesters dezelfde esthetische principes hanteerden als hun wereldberoemde Amerikaanse en Europese collega’s, maar dan met een tropische touch. Of kortweg: een ‘sexy versie van Eames’.

PRAKTISCH
van 23 tot 25 september, www.brusselsartsquare.com
Light, Galerie Le Beau, tot 4 november 2016, www.galerie-lebeau.com