Uit de bol/Coup de chœurs: de KVS in koor

269 Brusselse zangers en zangeressen, ofte twaalf koren en een keur aan artiesten zoals Pitcho, Laïla Amezian, Marie Daulne, Fredy Massamba, zwaaien onder leiding van Fabrizio Cassol en Alain Platel samen al zingend de afscheidnemende artistieke ploeg van de KVS uit.

Tien jaar geleden, op 8 april 2006, kwam een vijftiental Brusselse koren van diverse pluimage bij elkaar in de toen pas gerenoveerde grote schouwburg van de KVS, die vanaf dat moment de BOL werd genoemd. Het multiculturele superkoor, begeleid door regisseur Alain Platel en componist Fabrizio Cassol, begeleidde het publiek door de nieuwe zaal, en schreed ten slotte ook door de monumentale achterdeuren op een symbolische manier de stad in. Om banden te smeden tussen het theater en de stadsbewoners. In de jaren die volgden, bleven de Brusselse gemeenschappen kinderen aan huis in de KVS, waar de artistieke directie die er al die tijd de lijnen uitzette rond deze tijd afscheid neemt. Wanneer de koren tijdens de herneming van Coup de Chœurs dus opnieuw letterlijk en figuurlijk uit de bol zullen gaan en het theater uitlopen, krijgt die beweging dit keer de symbolische lading van een afscheid, en is de cirkel rond.

"Deze herneming heeft voor Jan (Goossens, afscheidnemend artistiek directeur van de KVS, mb) en Hildegard (De Vuyst, voormalig dramaturge van de KVS en nu van Les Ballets C de la B, mb) inderdaad een emotionele betekenis. Het zal een sentimentele afsluiting zijn, al gaat voor mij persoonlijk de samenwerking met Hildegard en Jan gewoon door." Dat zegt Alain Platel, die in 2000 al een soortgelijk korenproject had begeleid in Londen toen artiesten daar fondsen hielpen werven voor de restauratie van het op instorten staande Roundhouse – ondertussen opnieuw een belangrijk cultureel centrum in de Engelse hoofdstad. "Ik stelde toen voor om amateurkoren uit te nodigen om hun lievelingslied te komen zingen. Hildegard en Jan hadden dat gezien en vroegen mij om het te herhalen met Brusselse koren. Ik herinner mij vooral dat het effect dat het korenproject in Londen had, zowel op de mensen die deelnamen als op het publiek, ook voelbaar was in Brussel. Het effect van mensen die samen zingen is dan ook overal hetzelfde. En het feit dat het niet om professionele koren gaat, geeft het geheel ook een sociale dimensie. Amateurkoren komen niet alleen samen om goed en mooi te zingen, maar ook om samen te zijn. Ze komen vroeger naar de repetities en blijven nadien ook langer hangen."

"De sterkte van het project was inderdaad niet alleen het samenbrengen van mensen met verschillende achtergronden, de samenkomst van de koren was op zich ook heel waardevol én zeldzaam," vertelt Fabrizio Cassol. "Tegenwoordig gebeurt het vaker, maar toen maakte het indruk op het publiek om zoveel mensen samen te zien zingen. Voor mij is het ook een emotionele herinnering. Het was een welkom aan alle mensen en een openingsfeest, dus het had iets ceremonieels. Nu zal het opnieuw emotioneel zijn door de herinneringen die ondertussen met de zaal verbonden zijn. Onze samenwerking met de KVS heeft ons enorm veel uiteenlopende muzikale ontmoetingen opgeleverd. De ploeg was een familie en de BOL is een perfecte zaal die artiesten en publiek dicht bij elkaar brengt."

Hoe zal de avond eruitzien?
Alain Platel: Tien jaar geleden hebben we het zo georganiseerd dat de ontdekking van de binnenkant van het nieuwe KVS-gebouw door het publiek het scenario van de avond bepaalde. We kwamen binnen via de achterpoort – iets wat ondertussen nog is gedaan maar toen redelijk nieuw was. Daarna werd het publiek geconfronteerd met enkele koren in de theatertoren, vervolgens ook in de zaal, waarna het publiek zelf zijn plaats innam in de zaal en alle koren verzamelden op de scène.
Fabrizio Cassol: Deze herneming volgt ongeveer hetzelfde stramien. Al zijn er nu wel zangers bij die er tien jaar geleden niet bij waren, maar die dit keer wel wilden meedoen omdat ze een goede relatie hadden met Jan. Marie Daulne bijvoorbeeld, of violist en gitarist Tcha Limberger. We zullen dus nog wel voor wat kleine verrassingen zorgen. Die zullen met solointerventies te maken hebben, maar daar kunnen we nog niet te veel over zeggen. Alain komt ook altijd wel met een nieuw idee.

Als zo'n verzameling koren wordt samengebracht, zorgt dat sowieso voor een moment waarop 'de massa' zich van zijn beste kant laat zien.
Platel: Ja. Ik weet nog dat er in Londen gezegd werd dat het leek alsof je naar een soort utopie zat te kijken en te luisteren. Je krijgt zoveel verschillende groepen mensen te zien die toch goed overeen blijken te komen. In Brussel was het toen nog niet zo vaak gebeurd dat mensen uit verschillende gemeenschappen werden aangesproken om samen iets te doen. Daarna is die vertegenwoordiging van verschillende groepen mensen meer en meer voorgekomen. Fabrizio en ik zijn bij de selectie dan ook niet op zoek gegaan naar de beste of meest professionele koren, maar wel naar de meest diverse. Want uiteindelijk is het aantal koren dat je kan selecteren ook wel beperkt. Als ze allemaal hun lievelingslied zingen en daarna nog de gezamenlijke compositie, dan heb je snel een avondvullend programma. En het is niet de bedoeling daar muzikaal een heel specifieke lijn in te trekken. De stijlverschillen mogen gerust botsen. En daarna is het zaak de compositie voor het collectieve lied die Fabrizio maakte zo goed mogelijk samen te zingen. Hij schreef het op het Gebed om vrede van Sint-Franciscus van Assisi, en het is niet zo makkelijk om dat met bijna driehonderd mensen te zingen.
Cassol: Ik weet nog dat er tien jaar geleden wat discussie was of we zo'n plek wel moesten openen met een gebed. Vandaag heeft blijkbaar niemand daar een probleem mee, maar toen toch wel. Het gebed zat eerder in de voorstelling VSPRS die Alain en ik samen gemaakt hebben, en ik vond het geschikt omdat het een humanistische inslag heeft. "Là où il y a de la haine, que je mette l'amour", "Là où il y a la discorde, que je mette l'union"... Dat zijn zinnen die aanspreken. Ik kon aan elk koor een zin geven die hen aanstond. De communisten konden over eenheid zingen, voor een kerkkoor was een zin als "Seigneur, fais de moi un instrument de ta paix" geen probleem. En tijdens de finale konden degenen die niet "amen" wilden zeggen, "luce" of "pace" zeggen.

UIT DE BOL/COUP DE CHŒURS
10 > 12/6, KVS_BOL, www.kvs.be