Domestica met Valentijn Dhaenens donderdag in première

Donderdag gaat Domestica in première in de KVS. In het theaterstuk fileren Valentijn Dhaenens en Alejandra Theus het strijdgewoel tussen man en vrouw doorheen de geschiedenis. Van Medea over Molière tot Dallas en Temptation Island, echtelijke geschillen gaven nooit blijk van veel ratio.

Na succesvolle monologen over de speeches van wereldleiders (DegrotemonD) en het leed van soldaten tijdens de Eerste Wereldoorlog (DeKleineOorloG), telkens voor theatergezelschap SkaGeN, verlegt acteur Valentijn Dhaenens de focus van het grote maatschappelijke dispuut naar de kern van de zaak: wat is een conflict nu eigenlijk?

Om op die vraag te antwoorden onderzocht hij de moeder aller twisten: het domestieke debat, van onschuldig huis-tuin-en-keukengekibbel tot hoogoplopende echtelijke rancune. Dhaenens: "Als je niet begrijpt hoe twee mensen, die de intentie hadden om elkaar graag te zien, elkaar de duvel kunnen aandoen, hoe zou je dan de wereld kunnen begrijpen? Ik heb me echt geconcentreerd op de ruzies zelf. Welke argumenten worden er gebruikt, en zijn die doorheen de geschiedenis geëvolueerd?"

Zo heeft de nieuwe voorstelling toch weer iets weg van de collagestukken waarmee Dhaenens zijn doorbraak forceerde. Het verschil zit hem in het feit dat een tegenspeelster hem nu van weerwoord dient. Naast een 'echtgenote', de Vlaams-Colombiaanse actrice Alejandra Theus, zit er nog een meisje op het podium. Ze symboliseert het kind op de trap, dat al de ruzies moet aanhoren, en speelt plakkerige liefdesduetten en Disney-klassiekers op haar piano, om het weer goed te maken.

Het meisje aan de piano is de autobiografische noot?
VALENTIJN DHAENENS: Ja, ik ben zelf een kind van gescheiden ouders en kon nooit goed overweg met hun heftige ruzies. Volgens mij is dat de reden waarom ik zelf heel slecht kan ruziemaken. Als iemand begint te roepen of een bepaalde toon aanslaat, dan sla ik tilt. Daarom vind ik het perspectief van het kind haast even belangrijk als dat van het echtpaar.

Ben jij een betere ruziemaakster, Alejandra?
ALEJANDRA THEUS: Nee, ik ben een binnenvetter, ook al heb ik een tijdje in Nederland gewoond. Heerlijk hoe ze daar dingen op tafel konden gooien die ik niet eens gedetecteerd had. Wat dat betreft zit ik op dezelfde golflengte als Valentijn: persoonlijk heb ik niet zoveel ervaring met ruzies, maar mijn ouders hebben elkaar wel behoorlijk naar het leven gestaan.

Ik herken me in Valentijns behoefte om conflicten te analyseren, want hoewel ik een Colombiaanse achtergrond heb, ben ik heel rationeel. Mijn moeder niet, die gooit met dingen.

Valentijn, waarom was Alejandra de perfecte 'echtgenote'?
DHAENENS: Ik zocht iemand die wat van Liz Taylor had én musicalachtig kon zingen. Ze moest sentimentaliteit kunnen oproepen. Zo zijn er niet veel.

THEUS: Het traject dat we afleggen, is ook heel breed, van repertoiretheater tot soap. Maar ik vermoed dat Valentijn er gewoon graag een speelvogel bij wilde.

De vraag die jullie je stelden, was wat er overblijft van de liefde als je de cultuur ervan afschraapt?
DHAENENS: Daar komt het op neer, ja. Hoe we vinden dat de liefde moet worden beleefd, is in grote mate bepaald door onze cultuur. We weten hoe een weekendje Parijs zou moeten zijn, omdat we dat gezien hebben in de film. Eigenlijk spelen we voortdurend dingen na met het idee dat dat 'echte romantiek' is: mannen die op hun knieën gaan om hun geliefde ten huwelijk te vragen, kaarsen aansteken of je liefde bezegelen op een brug… Daar houden we ons in de voorstelling niet mee bezig.

We analyseren louter de argumentaties. Pas toen we daar, doorheen de geschiedenis, dezelfde systeempjes in herkenden, wisten we dat we goed bezig waren.

Waar draaien al die ruzies dan echt om?
DHAENENS: Meestal om de onmacht of lafheid van iemand die zijn eigen problemen afreageert op de andere. Men wil de andere partij ook kwetsen, omdat men zelf gekwetst werd. Vaak worden de kinderen daarbij ingezet. Dat zag je in de Griekse oudheid bij Medea, en dat zie je nu nog. Ik vind het verschrikkelijk hoe de ene ouder de andere de liefde voor de kinderen niet meer gunt, of de kinderen iets ontzegt om de ex pijn te doen.

THEUS: Ruzies zijn vaak irrationeel en hebben vooral met een eigen gekwetst ego te maken, en met de teleurstelling van een liefde die vervlogen is.

Wie zijn jullie favoriete koppels uit de voorstelling?
DHAENENS: Liz Taylor en Richard Burton zijn het oerkoppel. Zij speelden ook de hoofdrollen in de verfilming van Who's afraid of Virginia Woolf?, toch het ultieme ruzietheater. Ik vermoed dat veel vrouwen zich ook spiegelden aan Liz Taylor. Ze dwong respect af, omdat ze als vrouw niet hoefde onder te doen voor haar man. In de jaren 1950 lag dat allesbehalve voor de hand.

THEUS: Geef mij maar Sue Ellen en J.R. uit Dallas. Omdat ze elke ruzie al duizend keer hebben uitgevochten, krijgen hun conflicten iets grotesks.

DHAENENS: Ik denk trouwens dat de scenaristen van Dallas goed naar Who's afraid of Virginia Woolf? gekeken hebben, met Sue Ellen als de Liz Taylor van den Aldi. Die parallellen zijn er wel vaker: het stukje uit Temptation Island over Gringo en Ciska hebben we gemonteerd naast een passage van Molière, die evenzeer drijft op jaloezie.

Eigenlijk gebruikt Molière heel veel zinnen om te zeggen wat Gringo in een paar woorden kan: 'Hoe durf je zo bekoorlijk te zijn voor alle mannen die hier aan de deur komen?' enzovoort, tegenover 'Ge hebt hier godverdomme met vier venteuh in bed gelegen!' (Lacht) Ik hoop vooral dat het zweet of de heesheid van de ene scène doorsijpelt in de andere, en dat je doorheen de hele geschiedenis één koppel ziet dat elkaar twee uur lang kapotmaakt en pijn doet.

Wat is het ergste wat jullie elkaar aandoen op de scène?
DHAENENS: Zonder twijfel de psychologische terreur. Die is ook het meest theatraal. Echt geweld werkt niet zo goed op een podium. Ik zal haar wel eens proberen naar de andere kant van de scène te sleuren, maar je hoeft elkaar geen bloedneus te kloppen om de spanning op te trekken.

THEUS: Zorg er wel voor dat je je niet met je neus naar me toedraait als ik je bij je oor wil grijpen. (Lacht)

DHAENENS: Die dingen moeten we dus nog afspreken.

THEUS: Het publiek moet vooral voelen dat er heel veel op het spel staat. Alles eigenlijk.

> Domestica. 22/12 & 23/12, 19/01 & 20/01, 20:00, KVS Bol, Brussel