Wunderkammer: Paulien Föllings

Elke week gaat BRUZZ op zoek naar de sound & vision van Brussel. Deze week trillen we mee met de zacht onbehaaglijke sculpturen van Paulien Föllings.

Er gebeuren wel dingen, het staat niet stil, maar ik merk wel dat het in een kleine ruimte als deze moeilijk is om mijn werk te 'zien'," zegt Paulien Föllings, een geboren en getogen Nederlands-Limburgse die na haar studies aan het Gentse HISK drie jaar geleden naar Brussel afzakte, om in februari zonder atelier te vallen en nu met haar mallen en sculpturen haar eigen woonkamer in te palmen. "Mijn vorige atelier, in het BAD, was 250 m2 groot, een droom. Me aanpassen, wat kleiner werken is het probleem niet, maar de afstand die nodig is om mijn werk te lezen, om in mijn werk te wonen, heb ik hier niet. Bovendien maak ik wel wat troep. Tegenwoordig overweeg ik dus bij alles of het wel de moeite is om eraan te beginnen. Ik ben op zoek, ja. Bij deze een oproep... (Lacht) Verwarming of wifi heb ik niet nodig, hoe ruiger hoe liever. En de troep ruim ik nadien gewoon weer op."

Die ruigheid vertaalt zich subtiel in de sculpturen van Paulien Föllings. In een menselijke toets, en een 'knik'. Dat tikje dat een beeld uit balans kan duwen en het levensvatbaar kan maken. "Dat het net beweegt, daar gaat sculptuur om voor mij. Het mag dan statisch werk zijn, en vaak monumentaal, ik probeer het altijd zo te krijgen dat het net dit (knikt met haar hand) doet, dat het net trilt. Ik wil een aanwezigheid neerzetten, geen muurbloempje. Het moet jeuken, een beetje knagen en je een tikje onbehaaglijk maken. Iets worden wat je zou willen aanraken, iets waarvan je het resultaat zou willen zien als het valt. Al raad ik je niet aan dat te proberen." (Lacht)

De menselijke toets die de beelden zichtbaar tekent, maakt een andere verhouding mogelijk. "Dat gevoel van 'het is nu tussen jou en mij', dat is wat me intrigeert. Daarvoor moet je voorbij aan de representatie, en net dat maatje groter of kleiner gaan. Op die manier wordt de lichtschakelaar even aan- en uitgeknipt en kan je een een-op-eenmoment installeren. Zo ook door sporen achter te laten van het creatieproces. Ik ben helemaal verliefd op mallen en naden, en toon ze dan ook, omdat ze heel tastbaar maken dat er iets is tussen mij, dat beeld en jou als kijker."

EEN KUS IN MERGEL
De intieme dialoog waartoe het werk van Paulien Föllings oproept, is het resultaat van een groeiproces. "Ik heb echt moeten ontdekken dat je zelfs met één sculptuur een ruimte kan inpakken. Toen ik afstudeerde, bestond mijn werk meer uit installaties, heel scenografisch. Dat is steeds meer verschoven naar autonome beeldhouwkunst. Voor mij was het als steeds dichter bij een essentie komen, en rust vinden in de gedachte dat het oké is om sculpturen te maken. Daar heb ik mee gestreden, ja, maar helemaal in mijn eigen hoofd. Aan het HISK had je heel erg de tweedeling tussen de makers en de conceptuelen, terwijl die twee benaderingen voor mij niet losstaan van elkaar. Dat heeft confronterende momenten teweeggebracht, maar ook boeiende gesprekken. Zoveel jaar later merk ik dat ik me alleen maar meer ben gaan afzonderen in sculptuur."

Het was een soort voorbestemdheid die Paulien Föllings bij sculptuur deed uitkomen. "Toen ik acht of negen was, hebben mijn ouders me een keer laten proeven van een cursus pottenbakken. We kregen een blok mergel uit Valkenburg voorgezet, waar we, naar het voorbeeld van Brancusi, een kus uit moesten halen. Ik was meteen verkocht. Maar omdat er niet genoeg kandidaten waren, ben ik maar beginnen schilderen en tekenen. Toen ik naar de academie in Den Bosch ging, en opnieuw voor sculptuur kon kiezen, was dat echt een verlossing."

HET STOLLEN VAN DE TIJD
De Roemeense beeldhouwer Brancusi loopt als een weerbarstige naad door het werk van Paulien Föllings. In 2014 werd ze uitgenodigd voor de groepstentoonstelling Der Brancusi-Effekt in de Kunsthalle Wien. "Die expo ging over de invloed die Brancusi heeft gehad op de hele beeldende kunstscene. Mijn werk is in de loop van de voorbije elf jaar zo hard veranderd, maar blijkbaar is er een bepaalde essentie die van geen wijken wil weten. Brancusi is – samen met Rodin en Thomas Houseago – zo iemand die maar blijft terugkomen. Hij was echt iets op het spoor. Een zekere eenvoud, met zo min mogelijk zoveel mogelijk zeggen. Zijn vogel en hoofd, dat zijn fenomenale beelden. De manier ook waarop hij zijn eigen werk ging fotograferen en filmen, heel statisch, vanuit één hoek en gewoon de tijd eraan geven."

Het is ook de tijd die zich nestelt in de sculpturen van Paulien Föllings. De tijd die eigen is aan de twijfel, aan het zoeken, het uit handen geven en het wachten. "Een van mijn favoriete momenten is wanneer je je object eindelijk hebt en moet beslissen wat ermee gaat gebeuren. Het op een sokkel plaatsen of gewoon op de grond maakt een hemelsbreed verschil. Of je haalt dingen weg, of voegt twee stukken onverwachts samen. Soms heb ik zulke grote ideeën en blijft er zo een ijl ding over. Je hebt niet alles in de hand, en vaak mislukt het ook, maar dat maakt net de magie uit. Het moment dat het gips uit de mal komt, lijkt het net of het beeld iets gegroeid is, of het wordt heel stil omdat het gips, heel poreus en zacht, zo het licht opzuigt."

Gemeente: Elsene
TentoonstellIng: > 14/5, Francis Carrette, www.franciscarrette.com
Info: paulienf.nl