'Gewestelijk woonbeleid werkt gentrificatie in de hand'

De gewestelijke maatregelen die de aankoop van een gezinswoning ondersteunen, leiden onder meer tot gentrificatie. Arme bevolkingsgroepen worden naar het westen van het gewest geduwd. Dat concludeert ULB-onderzoekster Alice Romainville in het recentste nummer van Brussels Studies. De Gomb-woningen schieten hun doel voorbij. [1 reactie]

Het Brussels Gewest ondersteunt de aankoop van gezinswoningen op verschillende manieren. De middenklasse-woningen van de Gomb (Gewestelijke ontwikkelingsmaatschappij Brussel) die lager dan de de marktprijs worden verkocht en de renovatiepremies waarvan de hoogte varieert naargelang de wijk zijn daar maar enkele van. De goedkope leningen via het Woningfonds zijn een derde populaire maatregel.

ULB-geografe Romainville onderzocht wie nu precies gebaat is bij die maatregelen.

Uit de analyse, die vandaag in het elektronische wetenschappelijke tijdschrift Brussels Studies verschijnt, blijkt onder meer dat de erg populaire Gomb-woningen hun doel voorbijschieten. De appartementen, die 30 procent onder de marktprijs worden verkocht richten zich in principe vooral op kleine gezinnen. In de praktijk blijken vooral alleenstaanden (55 procent) een Gomb-woning aan te schaffen. Koppels zonder kinderen zijn nog eens goed voor 28 procent.

Vage doelstellingen
Romainville concludeert ook dat de criteria voor de verschillende maatregelen uitblinken in vaagheid.

"Uit de analyse blijkt dat die beleidsmaatregelen berusten op vage doelstellingen en daardoor niet duidelijk genoeg zijn", schrijft de geografe. "De doelstellingen inzake residentiële aantrekkelijkheid en sociale gemengdheid worden bijgevolg verschillend geïnterpreteerd. Dat leidt tot verschillen in de beleidsmaatregelen die zich nu eens richten tot gezinnen met een middelgroot inkomen (de Gomb-woningen) en dan weer tot gezinnen met een bescheiden inkomen (de leningen van het Woningfonds)."

"Dat halfslachtig beleid leidt tot een geografische dualisering van de effecten van die maatregelen", luidt het nog. "De instrumenten die bestemd zijn voor de « middeninkomens », worden hoofdzakelijk gebruikt in de centrumwijken, vooral langs het kanaal, terwijl de maatregelen voor de armste gezinnen veeleer migraties vanuit de centrumwijken naar het westen van het Gewest teweegbrengen."

Gentrificatie
Hoewel het succes van de maatregelen beperkt is, werken ze toch verhuisbewegingen van bepaalde sociale groepen in de hand, stelt de onderzoekster vast.

"Toch brengen ze migraties van bevolkingsgroepen teweeg, die aanzienlijke maatschappelijke gevolgen kunnen hebben, onder meer doordat ze gentrificatie en huurprijsstijgingen die in sommige doelwijken al aan de gang waren, in de hand werken. Achter het discours over sociale gemengdheid zou een streven naar gentrificatie schuilgaan. Hoe kan men bij gebrek aan regulering van de privé-huurprijzen beweren dat men tracht te voorkomen dat de armste gezinnen worden uitgesloten?"

Romainville wijst er tevens op dat de inspanningen voor de aankoop van een woning een groot deel van de gewestmiddelen voor het woonbeleid opslokken. Dat beleid is goed voor zes procent van het totale gewestbudget en minder dan de helft van die pot wordt besteed aan sociale woningen. De rest gaat grotendeels naar steunmaatregelen voor de aankoop van een woning.