Rechter Denis Goeman: 'Justitie moet uit de ivoren toren stappen'

Denis Goeman is rechter bij de Franstalige rechtbank van eerste aanleg in Brussel en geeft tweewekelijks in zijn column een unieke inkijk in de wereld van de Brusselse justitie.

Het overweldigende succes van politieseries, forensische boeken en truecrimepodcasts bewijst het: het grote publiek is gefascineerd door de gerechtelijke wereld. Tegelijk begrijpt dat publiek die wereld vaak slecht, of lijkt het er zelfs bang voor te zijn. Dat is begrijpelijk. Juridische taal is meestal moeilijk toegankelijk, en de toga’s van magistraten en advocaten scheppen onvermijdelijk een afstand.

De vraag die zich dan opdringt is: wat doe je met die vaststelling? Laat je de professionals onder elkaar bezig en trek je je er niets van aan of de burger begrijpt wat hij in de media ziet. Of trek je er net op uit om uit te leggen en te ontcijferen wat er zich afspeelt in justitie aan de hand van de zaken die het nieuws halen. Je raadt het al: ik ben een vurige voorstander van die tweede optie.

Al bijna tien jaar geef ik gerechtelijk commentaar op het nieuws – eerst als woordvoerder van het Brusselse parket, vandaag als persmagistraat bij de Franstalige rechtbank van eerste aanleg in Brussel. Ik vind het nog steeds van groot belang om uit te leggen wat de rol is van een procureur of een rechter, en, meer in het algemeen, om de strafprocedure, die soms in duisternis gehuld is, begrijpelijk te maken.

Daarnaast ben ik, nu zo’n zeven jaar geleden, ingegaan op de uitnodiging om deel te nemen aan het televisieprogramma Face au juge, uitgezonden op de Franstalige commerciële zender RTL. Dat programma lijkt sterk op zijn Nederlandstalige tegenhanger De rechtbank: camera’s volgen echte rechtszittingen, in correctionele zaken, politierechtbanken of bij vrederechters.

Dergelijke programma’s maken altijd een debat los. De ene vindt ze voyeuristisch, omdat ze justitiabelen zouden blootstellen aan een publiek dat louter op sensatie belust is. De ander ziet ze juist als een middel om inkijk te geven in de werking van justitie en zo een beter begrip te stimuleren.

Voor mij is het eenvoudig: zittingen zijn openbaar. Dat betekent dat in principe iedereen ze kan bijwonen. Waarom zou het dan problematisch zijn om ze ook op televisie te tonen – op voorwaarde natuurlijk dat alle betrokken partijen hun toestemming hebben gegeven? Toch is er één reëel probleem: de manier waarop fragmenten van zulke programma’s op sociale media circuleren. Een paar seconden uit een uitzending van tien minuten kunnen viraal gaan op Instagram of TikTok, soms om een van de betrokkenen belachelijk te maken ... De sociale media: het kwaad van deze eeuw.

In een tijd waarin communicatie het hart van ons dagelijkse leven vormt, staat justitie voor een grote uitdaging: ze moet uit de ivoren toren stappen waarin ze zich te lang heeft opgesloten, en tegelijk haar geloofwaardigheid bewaren, omdat die essentieel is voor haar onafhankelijkheid.