Natuurvereni­ging­en winnen rechtszaak: bouwstop in Brusselse onbebouwde groenzones

Verschillende natuurverenigingen en 1.330 Brusselaars zijn naar de rechtbank gestapt om een tijdelijk verbod op het aansnijden van onbebouwde en onverharde ruimte voor bouwprojecten te vragen. De rechter geeft hen nu gelijk, en verbiedt het Gewest tijdelijk om te bouwen op die zones zolang er geen nieuw bestemmingsplan is.

“Op woensdag 29 oktober heeft de Franstalige rechtbank van eerste aanleg het Brussels Gewest veroordeeld”, zo melden verschillende natuurverenigingen, waaronder We Are Nature en Bruxelles Nature.

De rechtbank draagt het Gewest op om “de nodige maatregelen te nemen om de verstedelijking en de verharding van niet-bebouwde terreinen van meer dan 0,5 hectare op haar grondgebied op te schorten.” De rechtbank legt daarmee een tijdelijke bouwstop op in groene onbebouwde ruimtes tot 31 december 2026, als er tot die tijd nog geen nieuw gewestelijk bestemmingsplan is goedgekeurd.

"Dit vonnis is het resultaat van een lange mobilisatie en maakt het mogelijk om tijdelijk talrijke bedreigde sites te beschermen", zo verklaren de verenigingen. Volgens hen heeft de uitspraak impact op de bouwplannen voor sites zoals de Josaphatsite en Distelhoek in Schaarbeek, het Wielsmoeras en de site Bempt in Vorst en de zone Grand Forestier op de grens van Oudergem en Watermaal-Bosvoorde.

De tijdelijke bouwstop geldt voor bouwprojecten die een terrein beslaan groter dan een halve hectare, dat is bijna zo groot als een voetbalveld.

Klimaatzaak

"Dit vonnis heeft meer impact dan de uitspraak in de 'Klimaatzaak'. Een gerechtelijk bouwverbod voor bepaalde terreinen, dat is een historische beslissing, niet alleen op regionaal vlak, maar wereldwijd", zo zien de verenigingen die naar de rechter zijn gestapt.”

"We zijn naar de rechter getrokken omdat die groene ruimtes belangrijk zijn in het beschermen van de stad tegen de gevolgen van de klimaatcrisis", zo legt Søren Stecher-Rasmussen van We Are Nature uit. "Brussel zal de komende jaren te maken krijgen met extreme hittegolven of hevige regenval, zoals we al gezien hebben in Valencia en Verviers. Natuurgebieden helpen de impact daarvan te verminderen door de temperatuur te verlagen en water te absorberen."

De natuurverenigingen willen de laatste stukjes natuur, volgens Stecher-Rasmussen goed voor zo'n 150 tot 200 hectare, over heel Brussel beschermen. "Dat willen we vastleggen in een nieuw gewestelijk bestemmingsplan. Maar dat plan is er nog niet, daarom hebben we aan de rechter gevraagd om een moratorium op bouwen op die groene gebieden op te leggen, anders zijn al die gebieden al bebouwd voor we ze hebben kunnen beschermen."

Verdagen

Stecher-Rasmussen is tevreden met de uitspraak. "De rechter heeft onze argumenten gevolgd. Brussel heeft zich in allerlei internationale verdragen ertoe verbonden om de natuur te beschermen. Er is nu wat tijd om verder te werken aan een klimaatbestendig bestemmingsplan, tot eind volgend jaar."

Ten slotte geeft hij nog mee dat zijn verenigingen zich bewust zijn van de wooncrisis waar Brussel mee wordt geconfronteerd. "Voor ons gaat de strijd tegen de klimaatcrisis en de wooncrisis hand in hand, en is er geen sprake van 'natuur versus wonen'. Brussel moet volgens ons het voorbeeld volgen van steden zoals Amsterdam, Parijs en Berlijn, en veel meer inzetten op het ombouwen van lege kantoorgebouwen tot woningen, leegstaande woningen beschikbaar maken en de woningmarkt beter reguleren. Want de wooncrisis is er vooral voor de laagste inkomens. Het is niet nodig om nog meer groene ruimte vol te bouwen."

Rood versus groen

Zowel het kabinet van ontslagnemend Brussels minister-president Rudi Vervoort (PS) als dat van ontslagnemend staatssecretaris voor Stedenbouw Ans Persoons (Vooruit) laten aan BRUZZ weten dat ze het vonnis en de impact ervan aan het bestuderen zijn. Beide partijen zijn voorstanders van het bouwen van woningen op de friche Josaphat.

Ontslagnemend Brussels minister voor Leefmilieu Alain Maron (Ecolo) ziet in de beslissing een kans. "Het is cruciaal dat er een Klimaatactieplan (GBP) komt dat bewoners beschermt tegen de gevolgen van klimaatverandering." Hij is het ermee eens dat - zolang dat plan er niet is - er in de tussentijd een moratorium moet komen op het bebouwen van brownfields met een hoge biologische waarde. "De Ecolo-fractie in het Brussels parlement heeft hiervoor een voorstel ingediend", zo laat hij weten, de partijen Ecolo en Groen zijn tegen het ontwikkelen van de Josaphat-site.