Sociaal verhuurkantoor Sint-Joost moet stoppen: onderzoek naar wanbeheer en fraude

In Sint-Joost-ten-Node is vrijdag het sociale verhuurkantoor AISSJ opgedoekt omwille van aanhoudende schulden. Dat bevestigt de raad van bestuur. De put van een half miljoen euro zou te wijten zijn aan wanbetalers, maar vooral aan wanbeheer. Een audit loopt, waarbij ook mogelijke fraude onder de loep genomen wordt. Andere verhuurkantoren van Brussel moeten de 220 huurders uit Sint-Joost nu opvangen.

Tot 297.000 euro aan onbetaalde huurgelden, 30.000 euro aan vertraagde subsidies van de gemeente, een verloren rechtszaak tegen een eigenaar die schade en huurachterstand in zijn tiental huurwoningen had aangeklaagd en een hoop hangende personeelskosten bij de RSZ en het sociaal secretariaat. Alles samen mist het sociale verhuurkantoor van Sint-Joost-ten-Node, afgekort als AISSJ (Agence Immobilière Sociale de Saint-Josse, red.), tot 520.000 euro.

Dat laat een bron dicht bij het bestuur weten aan onze redactie. De vernoemde rechtszaak zou afgelopen zomer zowat 100.000 euro aan schadevergoedingen en gerechtskosten hebben gevraagd. “Maar zelfs binnen het bestuur krijgen wij dit soort cijfers alleen mondeling te horen”, aldus de bron.

Wel zeker is dat het bestuur de activiteiten van AISSJ vrijdagnamiddag formeel heeft stopgezet. De schuldenberg bleek te hoog om met de vierde en laatste schijf aan gewestsubsidies dit jaar te kunnen dempen. Dat bevestigt gedelegeerd bestuurder Luc Frémal, tevens gemeenteraadslid in Sint-Joost (LB). “We zullen de ondernemingsrechtbank volgende week inlichten dat wij besloten hebben de activiteiten stop te zetten”, aldus Frémal. Die rechtbank zal dan oordelen over een eventueel faillissement. “We moeten hun definitieve cijfers afwachten om het precieze tekort te bepalen.”

AISSJ bestaat al 25 jaar in Sint-Joost en telt er 220 huurwoningen. Die zijn in handen van een tachtigtal eigenaars of bedrijven. Het ziet ernaar uit dat de financiële problemen zich al enige tijd hadden opgestapeld. “Sinds ik in 2023 bestuurder werd, hebben wij al een reorganisatie doorgevoerd van het personeel en meer herinneringen gestuurd naar huurders die hun huur niet betaalden,” zegt Frémal.

Wanbeheer

Die aanmaningen bleken niet te helpen, maar volgens de federatie van Brusselse SVK's kan dat soort achterstallige huur de huidige put ook nooit alleen verklaren. Zij spreken over financieel wanbeheer.

“De betaalproblemen in Sint-Joost zijn een grote uitzondering op ons systeem," zegt voorzitster Nathalie Casteleyn van FEDSVK. "Of een huurder nu op tijd betaalt of niet, normaal gezien heeft elke SVK voldoende reserves én subsidies om zijn eigenaars correct en automatisch te betalen. In onze sector zijn die subsidies het voorbije jaar altijd op tijd betaald, zelfs zonder regering.”

FEDSVK kreeg afgelopen lente voor het eerst melding van “twee à drie” verhuurders uit Sint-Joost die hun huurgelden niet ontvingen. “Daarop hebben wij Brussel Huisvesting verwittigd en zijn er extra controles gebeurd,” zegt Casteleyn. “Wij zagen AISSJ ook al lange tijd niet bij onze werkgroepen of vergaderingen.”

Daarnaast was er de parallelle klacht van één verhuurder bij justitie. Volgens Luc Frémal is de beroepsprocedure tegen de opgelegde schadevergoeding in die zaak nog lopende.

Huisvestingsminister Nawal Ben Hamou (PS) bevestigt de gevoerde controles. Er loopt bovendien een gewestelijke audit naar wanbeheer en zelfs mogelijke fraude bij AISSJ. Volgens onze bron zouden medewerkers van AISSJ woningen aan hun eigen familie of kennissenkring hebben toegekend. De resultaten van die audit zijn pas in november bekend, bevestigt kabinetschef Deborah Gustin van minister Ben Hamou. Toch heeft haar administratie, Brussel Huisvesting, niet gewacht om actie te ondernemen.

“We hebben proactief een oproep gelanceerd aan verhuurkantoren die een of meerdere woningen uit Sint-Joost in hun portefeuille kunnen opnemen. Achttien SVK’s hebben daar tot nu toe op gereageerd,” zegt Gustin. Die zouden elk plaats hebben voor zeven tot vijftien woningen. “Dat cijfer is bemoedigend en getuigt van echte solidariteit binnen de sector”, vindt Gustin.

Ook in Kuregem

De SVK-federatie spreekt dus over een uitzondering, maar AISSJ is niet het enige verhuurkantoor dat recent overkop ging. Afgelopen juni ontbond het gelijkaardige AISAC in Kuregem op eigen initiatief. Ook daar ging het om wanbeheer en onbetaalde huur, zo bevestigt kabinetschef Gustin van minister Ben Hamou.

“Na klachten van eigenaars heeft Brussel Huisvesting afgelopen maart een gespecialiseerd, extern studiebureau ingeschakeld om de problemen bij AISAC te berekenen”, zegt Gustin. Zo’n controle weegt voor alle duidelijkheid niet even zwaar door als de overheidsaudit bij AISSJ. “AISAC heeft tijdens die controle zelf beslist om haar activiteiten te stoppen.”

Bij het kantoor in Kuregem ging het om 230 woningen, waarvan de verhuur inmiddels is overgenomen door andere verhuurkantoren. Dat bevestigt de SVK-federatie.

De structuur van AISAC was wel enigszins anders dan die van AISSJ. Waar het verhuurkantoor uit Sint-Joost fel gelinkt is aan de lokale politiek, met benoemde leden in de raad van bestuur, is het kantoor uit Kuregem een losstaande vzw onder beheer van de Union des Locataires d’Anderlecht et Cureghem (ULAC).

Onze redactie kon ULAC nog niet bereiken voor een reactie. Wel zou die vereniging volgens FEDSVK een groot deel van de verhuurde woningen zelf bezitten. In Sint-Joost heeft de gemeente daarentegen maar negen woningen bij AISSJ zelf in handen. De rest moet de komende weken verdeeld worden onder de overige SVK’s van Brussel. “Wij zullen alle eigenaars daarover begin volgende week informeren,” zegt AISSJ-bestuurder Luc Frémal.

De woningen uit Sint-Joost zullen in pakketten overgeheveld worden naar hun nieuwe kantoren, zegt kabinetschef Gustin, bijvoorbeeld per wijk of per gezamenlijke eigenaar. Hun eigenaars moeten daar wel een nieuw contract bespreken.

“Het kan zijn dat niet elke eigenaar dat zal willen. Uiteraard is deze zaak bijzonder kwalijk voor onze reputatie”, erkent Nathalie Casteleyn van de SVK-federatie. “In dat geval voorzien wij solidariteit voor de sociale huurders die zonder woning zouden vallen. Zij kunnen prioritair terecht bij één van de andere kantoren, zodra daar een huurwoning vrijkomt.”

2.500 extra sociale woningen

Het dubbele kapseizen van SVK's is een domper voor de sector. SVK’s waren één van de beleidsprioriteiten van aftredend huisvestingsminister Ben Hamou: zij wou er tot 2.500 extra sociale woningen mee creëren in Brussel. De voorbije vijf jaar is het aantal SVK's in Brussel inderdaad gestaag blijven groeien, zegt de sectorfederatie.

“Het wanbeheer bij deze twee kantoren is niet de regel, net zoals dat bij andere ondernemingen niet zo is. Ik weet dat wij zoals alle sectoren in Brussel zullen moeten besparen, en uiteraard hebben wij al mee geleden onder de stopzetting van renovatiepremies”, besluit Nathalie Casteleyn. “Toch geloof ik niet dat een volgende regering de subsidies voor SVK’s in vraag zal stellen. Voor linkse partijen creëren wij sociale woningen, voor liberalen behouden wij privaat eigendom. Geen enkele politieke strekking is tegen ons.”

Gedelegeerd bestuurder Luc Frémal wou nog niet reageren op het vermeende wanbeheer bij AISSJ. “Ik ken het resultaat van de audit nog niet. Ik wil voorzichtig zijn met uitspraken over fraude”, aldus Frémal, die vorig jaar overigens OCMW-voorzitter was. Hij leidt het dagelijks bestuur bij AISSJ nu samen met schepen Mohamed Jabour (LB) en gemeenteraadslid Halil Disli (LB).