Soortenschat: een kinderboek dat ook volwassenen kan bekoren

Met Soortenschat heeft de Nederlandse auteur Geert-Jan Roebers een prachtig boek gemaakt waarin de meest voorkomende soorten van onze (stedelijke) fauna en flora op kindermaat worden beschreven. En het is een boek dat vast ook volwassenen kan bekoren. “Mensen kunnen wel een zebra of een olifant herkennen maar een merel of een kauw lukt veel minder.”

Er is bij mensen die in de drukke stad wonen, zo lijkt het, een steeds grotere hang naar de natuur. Die geeft rust. Maar als het erop aankomt om de soorten te herkennen, of het nu om een bepaalde boom gaat, een wesp of een vogel, gaat dat al heel wat moeizamer.

“Het is een van de motivaties om dit boek te maken,” zegt bioloog en auteur Geert-Jan Roebers aan de telefoon. Hij heeft zopas in het Schaarbeekse Grafik met succes zijn boek voorgesteld, samen met de Brusselse illustrator Pieter Fannes die de tekeningen heeft gemaakt bij het natuurboek.

Hij hoopt dat het boek nu ook zijn weg kan vinden naar het onderwijs in Brussel, zodat ook kinderen die van thuis uit minder interesse voor de natuur meekrijgen, ook de meest eenvoudige soorten kunnen leren kennen.

Olifanten en tijgers

Maar waarom heeft hij dit boek in eerste instantie willen maken? Roebers: “De meeste mensen ervaren de natuur wel als iets leuks, maar tegelijk is het ook overweldigend en ontmoedigend. Het is alsof je door een land reist waar je de taal niet van verstaat. Er zijn zoveel soorten dat het op het eerste zicht niet makkelijk is om je daar een weg door te banen.”

“Daarom zeg ik: je moet een basiskennis aanleggen en als je een paar soorten begint te kennen, volgt de rest. Je kan beginnen met wat stoepplantjes of tuinvogels. Je benoemt die. Je hoeft dan niet eens de hele biologie van die soorten te kennen. Je kan daar jong mee beginnen. Ik hoop dat mijn boek daartoe kan bijdragen.”

“En er is nog een andere reden waarom ik dit boek heb willen maken, die meer negatief is,” gaat Roebers verder. “Het is erbarmelijk gesteld met de soortenkennis in de lage landen. Dat is onlangs onderzocht. Slechts 18 procent kan een merel benoemen. Iedereen leert van kinds af aan het verschil tussen olifant, tijger en zebra, maar de heel eenvoudige soorten uit onze directe omgeving als de kauw, gierzwaluw of weegbree, kennen we niet.”

Soortenschat beschrijft een honderdtal soorten, die thematisch gerangschikt zijn: het gaat van buurtbomen- en vogels over insecten, watervogels, zoogdieren en strandvondsten. Afsluiten doet het boek met de schattenkist, waar de kinderen en jongeren hun vondsten en waarnemingen in kunnen noteren.

“Het is geen veldgids,” benadrukt Geert-Jan Roebers “ We willen wel aan kinderen en jongeren de soortenrijkdom bijbrengen. We gebruiken daarvoor cartoons, kleine stripjes die met een ezelsbrugje helpen om de soorten te onthouden.”

Daarnaast staan er natuurlijk ook heel royale tekeningen in met veld- en gedragskenmerken van de soorten , en met tekeningen die erg realistisch zijn, zelfs al hebben ze een pedagogische inslag. Op foute kenmerken of slordigheden, zoals je in vroegere natuurboeken voor kinderen wel eens zag, zal je de auteurs niet snel betrappen.

“We zochten een echte illustrator, en zo zijn we bij Pieter Fannes terecht gekomen,” zegt Geert-Jan Roebers. “Het heeft bloed zweet en tranen gekost, omdat het helemaal goed moest zitten, maar gelukkig is Pieter erg flexibel. Hij bestudeerde foto’s maar was zelf ook geïnteresseerd om in het veld een brandnetel te gaan bekijken bijvoorbeeld, om goed te begrijpen hoe die plant in elkaar steekt.”

Geert-Jan Roebers, Soortenschat, met illustraties van Pieter Fannes, Gottmer Uitgeverij, 2022