Een jaar zonder feest: nachtleven snakt naar perspectief

Met een symbolische herdenkingsactie trekken nachtclubs aan de alarmbel. Al een jaar ligt het nachtleven stil. Een duidelijk perspectief op een heropening is er nog niet, en de overheidssteun is onvoldoende. Bovendien weegt een jaar sluiting niet alleen financieel, maar ook mentaal. “Een nachtclub is niet gewoon een plek waar je komt dansen en de rest vergeet, er zit een hele wereld achter.”

Terwijl in andere kerkgebouwen nog altijd slechts vijftien mensen welkom zijn, is de Spirito - een nachtclub in een voormalige Anglicaanse kerk vlakbij de Naamsepoort - vrijwel het hele jaar leeg geweest. “In memoriam, Belgian club scene”, staat er op een poster op de deur, bloemen en brandende kaarsjes op de treden in het portaal. Op zaterdag 13 maart, de dag waarop ons land voor de eerste keer op slot ging door het coronabeest, herdenken de Belgische nachtclubs een jaar sluiting.

“Ik had nooit gedacht dat het zo lang zou duren”, zucht Delphine Martens, de directrice van de Spirito, wanneer ze de deur van de kerk opent. “Een jaar geleden dacht ik dat het niet langer dan drie of vier weken zou duren. Eindelijk rust, dacht ik. Meer tijd voor mijn familie, want de werkuren in onze sector en een gezinsleven zijn een moeilijke combinatie.”

Op een jaar tijd zijn de deuren van deze club slechts drie weken open geweest in de zomer, toen de horeca even open mocht. “We moeten ons steeds heruitvinden, wat een budget vergt. We hadden de zaal heringericht, zodat mensen in bubbels aan tafel zaten. Maar het heeft niet lang geduurd. Onze investeringen hebben niets opgeleverd”, zucht de directrice van de nachtclub opnieuw.

Ze beseft dat haar sector als laatste aan beurt zal komen voor versoepelingen. Perspectief is er nog niet. “We begrijpen dat bepaalde maatregelen noodzakelijk zijn, dat een heropening in fases moet gebeuren. Maar men geeft ons niet eens de kans. We horen nu dat we pas opnieuw open kunnen wanneer iedereen gevaccineerd is, maar aan het tempo waaraan dat nu gebeurt, zal dat niet voor 2023 zijn”, lacht Martens. “Ik denk niet dat het nachtleven voor 2022 aan de beurt komt”, zegt ze op een serieuzere toon.

‘Mythische zalen bedreigd’

Een jaar sluiting - wie weet hoe lang de nachtclubs nog dicht blijven - betekent ook een financiële catastrofe, ook al maakt de Spirito deel uit van de grotere groep Art Blanc, die ook eigenaar is van Mirano in Sint-Joost-ten-Node. “De groep bestaat uit verschillende restaurants, clubs en evenementenzalen. Op alle niveau’s is de groep het voorbije jaar zwaar geraakt, het gaat om de zwaarst getroffen sectoren.” In de hele groep zitten vierhonderd werknemers al een jaar zonder werk, in de Spirito gaat het om bijna zeventig mensen. “Maar dan zijn er nog dansers, dj’s, podiumbouwers, decorateurs, traiteurs, licht- en geluidstechnici. Het is niet zomaar een nachtclub, een plek waar je komt dansen en je de rest gewoon vergeet. Er zit een hele wereld achter”, legt Delphine Martens uit.

Vorige week besliste de Brusselse regering om de steunpremies voor niet-essentiële sectoren met 25 procent te verhogen. Nachtclubs en discotheken zullen daardoor op een premie van 75.000 tot 125.000 euro kunnen rekenen. Genoeg is het niet, klinkt het. “Hier feesten gewoonlijk vijfhonderd tot duizend mensen, in de Mirano tot 2.500 mensen. Het gaat om grote zalen in gebouwen die geklasseerd zijn. Die gebouwen vergen veel onderhoud, ook wanneer er niemand is”, vertelt Martens.

“Een jaar sluiting is een bedreiging voor deze mythische zalen, voor een deel van ons patrimonium. Het duurt nu al een jaar dat we deze kerk proberen te bewaren in een zo goed mogelijke staat. We moeten het gebouw blijven verwarmen en door de vrieskou was er schade aan het dak, waardoor het in de kerk regende. De steunpremie is beter dan niets en zal ons wel helpen, maar het dekt de kosten zeker niet.”

‘Steun komt te laat’

Dat de financiële steun onvoldoende is, vindt ook Jon Tyler, oprichter en artistiek directeur van Bloody Louis, een nachtclub die vooral hip-hop speelt in een galerij aan de Louizalaan. “Bovendien komt de hulp erg laat, pas na meer dan een jaar sluiting. Wij bestaan acht jaar en hebben het geluk gehad dat we als een goede huisvader over de zaken hebben gewaakt. We hebben genoeg geld opzij kunnen leggen.” Wat het jaar aan omzetverlies heeft betekend, wil de oprichter van de club niet kwijt, maar 125.000 euro is nog niet genoeg voor de vaste kosten.

“Steunpremies om de kosten te dekken, is het minste wat je van de staat zou kunnen verwachten als ze je verplicht om te sluiten. Wij zijn niet verantwoordelijk voor de pandemie - we zijn al een jaar dicht en de coronacijfers blijven slecht - en hebben geen fouten gemaakt. De steunpremie is een mooi bedrag waarmee we even naar lucht kunnen happen, maar een reddingsboei is het niet.”

‘Jongeren gestraft’

Nog meer dan de financiële gevolgen, vrezen zowel Tyler als Martens voor de psychologische gevolgen van een jaar corona. De sluiting van de nachtclubs en de horeca is slechts een onderdeel van een jaar met minder sociaal contact, sociale afstand en minder vrijheid in het samenzijn. “Neem nu de avondklok. Om 22 uur moet je leven stoppen. Als je ’s avonds een vriend uit je bubbel bezoekt, moet je je naar huis haasten wanneer het leuk begint te worden. Dat verpest je avond”, vertelt de club manager van de Spirito. “Zulke maatregelen wegen zwaar op het moreel van de mensen, want we sluiten ons op in een persoonlijke bubbel. Voor sommigen zal het zelfs moeilijk zijn om sociale contacten te hernemen. Het leven is herleid tot een cyclus van wakker worden, werken - al dan niet thuis - en slapen, zonder interactie met anderen.”

“Depressies, scheidingen en zelfmoordcijfers, daar praten we veel te weinig over. De mens is niet gemaakt om thuis opgesloten te zijn. Je moet mensen kunnen ontmoeten”, vindt Tyler. “Op sociale media krijgen we veel berichten van onze bezoekers, jongeren wiens jeugd wordt ontnomen. Zij voelen zich gestraft. We verhinderen hen om te leven, om mensen te ontmoeten. Dat aanvaarden is moeilijk.”

Illegale feestjes

De jongeren aanvaarden de coronamaatregelen ook steeds minder, meent de oprichter van Bloody Louis. De coronamoeheid neemt toe, de coronamaatregelen blijven volgen wordt steeds moeilijker. “Dat zie je ook aan de evenementen die in het Ter Kamerenbos plaatsvinden. Mensen beginnen hun geduld te verliezen en hebben geen vertrouwen meer in de staat. Coronamaatregelen worden steeds verlengd en lijken amper een positief effect te hebben. Je kan mensen niet langer thuishouden, we willen weten waar dit naartoe gaat”, aldus Tyler. “We zien ook steeds meer illegale evenementen en feestjes. Die worden zelfs georganiseerd met de bedoeling om winst te maken. Voor ons is het moeilijk om zulke zaken te zien en de staat lijkt er de ogen voor te sluiten.”

Als mensen in de illegaliteit feesten achter gesloten deuren, kan je het uitgaansleven maar beter encadreren, klinkt het bij uitbaters van nachtclubs. Voor 31 december dit jaar zal Bloody Louis niet open gaan, denkt Jon Tyler. “Ik hoop dat het die dag wel kan, met een soort van bevrijdingsfeest om de bladzijde om te slaan en een nieuw hoofdstuk te beginnen”, glimlacht hij. Toch is er nog een heel klein beetje hoop dat het vroeger kan. Daar zou hij ook klaar voor zijn.

“Als men ons morgen vertelt dat we mogen heropenen, werken we alleen met reservaties per zitplaats. Je mondmasker mag alleen af wanneer je aan tafel zit met je bubbel en er is plexiglas rond de tafels. We zouden daarnaast meer veiligheidsagenten voorzien, om ervoor te zorgen dat de regels nageleefd worden”, aldus Tyler. “Voor ons betekent het meer werk, meer kosten en minder inkomsten, omdat we minder mensen kunnen binnenlaten. Maar wij staan hier vandaag met een positieve ingesteldheid, omdat we willen heropenen. We moeten het leven hernemen, dat is het belangrijkste.”

Voor de symbolische herdenkingsactie hebben uitbaters en vaste bezoekers bloemen neergelegd voor onder meer de Fuse, C12, Madame Moustache en de Vaartkapoen. In totaal nemen 37 Brusselse en Vlaamse nachtclubs deel. “Het ziet er een beetje vreemd uit, maar het is een mooie actie”, zegt voorbijgangster Saranne wanneer ze even stopt voor een foto van de gesloten deuren van de Spirito. Het was een van haar vaste uitgaansplekken. “In het Brusselse nachtleven is dit een erg bekend etablissement. Dat het al een jaar dicht is, is triest.”

Saranne mist het nachtleven en vreest ook dat de heropening niet voor morgen zal zijn. “Het is heel lastig, om eerlijk te zijn. Twaalf maanden overleven gaat wel, maar langer wordt moeilijk. We hebben sociaal contact nodig. We hopen dat er tegen de zomer meer mogelijk zal zijn, maar het lijkt niet vooruit te gaan.”