Hoe het graf van Eugène Plasky herontdekt en wellicht gered werd

Eugène Plasky, dat is natuurlijk de naam van een residentiële laan en een plein in Schaarbeek. Maar Plasky was ook een lokale kunstschilder die in de vergetelheid raakte. Daar brengt zijn graf nu mogelijk verandering in. Een gepassioneerd genealoog herontdekte zijn grafsteen en redde hem van de vernieling.

Eugène Plasky (1851-1905) behoort niet tot ‘s lands bekendste schilders. Dat de leerling van Antoine Wiertz na zijn overlijden in 1905 in Machelen werd begraven, is nog minder bekend. Noch zijn nabestaanden, noch de betrokken gemeentes van Machelen en Schaarbeek waren hiervan op de hoogte.

Tot Pierre-Yves Lambert het graf van de kunstschilder terugvond en nabestaanden van de schilder contacteerde. “Met de toekomstige heraanleg van de begraafplaats van Machelen, besloot ik alle graven te fotograferen die mogelijk zouden verdwijnen," zegt Lambert. In de schaduw van een kapelletje, ontdekte hij Plasky’s graf.

Na enig speurwerk contacteerde hij Emmanuel Blampain, een van de nakomelingen van de schilder: “Eugène Plasky is helemaal niet bekend. Ik was dus erg verbaasd toen meneer Lambert me opbelde en ben hem er zeer dankbaar voor. Ik had de grafsteen nog nooit gezien en wist niet dat die in Machelen lag.”

Lambert is een van de vele vrijwilligers die meewerkt aan het project ‘Sauvons Nos Tombes’ van de Franse website Geneanet, die zo’n miljoen familiestambomen groepeert. In dat kader fotografeert hij grafstenen- en monumenten.

Plasky wie?

Ook in Machelen was men “niet op de hoogte dat Plasky zo’n belangrijk persoon was. We weten wel dat er in Schaarbeek een straat en een plein naar Eugène Plasky genoemd is, maar dat hij hier begraven lag, zijn we pas onlangs te weten gekomen,” bekent Magda Geeroms (N-VA), schepen van Bevolking in Machelen. Met dank aan Pierre-Yves Lambert, die zijn vondst op Twitter bekendmaakte.

Nochtans nam Plasky bij leven deel aan verschillende internationale tentoonstellingen. Hij viel met zijn landschapsschilderijen in de prijzen in o.a. Londen, New Orleans, Melbourne en Chicago. Na een opleiding aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten, vestigde hij zijn atelier in de Vooruitgangsstraat 411 in Schaarbeek. Qua stijl is de schilder niet meteen schatplichtig aan zijn leermeester Wiertz. Bij Plasky zien we wolkenpartijen en landschappen van de Belgische kust, maar evengoed van Ukkel en Schaarbeek.

Nu de begraafplaats van Machelen wordt omgevormd tot een parkbegraafplaats, moet een groot deel van de graven worden verplaatst. Schepen Geeroms benadrukt “met veel respect” te zullen omgaan met de graven. “De mensen krijgen de kans om een concessie aan te vragen.” Zo ook dus de familie van Eugène Plasky, die zich intussen beraadt over de eventuele verlenging van de grafconcessie.

Back to the roots?

Door de geplande werkzaamheden aan de begraafplaats van Machelen, krijgt het graf van de 19de eeuwse kunstenaar mogelijk een nieuwe plaats in Schaarbeek, want moest er geen verlengde concessie komen, dan ligt de weg open voor een terugkeer van Plasky’s grafsteen naar zijn heimat Schaarbeek.

“Eerst moeten we weten of de familie een concessie wil aanvragen voor het graf. Brengt de familie dat niet in orde, dan beslist het college van burgemeester en schepenen van de gemeente Machelen of het grafmonument wordt behouden,” legt de Schaarbeekse schepen van Bevolking Quentin van den Hove (Open VLD) uit.

“Als de gemeente Machelen beslist om het monument niet te behouden, stel ik voor om het monument over te plaatsen naar het voorste gedeelte van de begraafplaats van Schaarbeek, waar onder andere ook het graf ligt van Emanuel Hiel (tijdgenoot van Plasky nvdr). Hoewel niet iedereen weet wie de schilder is, kennen veel mensen toch de Plaskylaan. Het heeft dus zeker waarde om het monument van Plasky vooraan in ons kerkhof te zetten.”

De lage, rotsachtige grafsteen van Plasky, in romantische stijl, zou hoe dan ook goed passen in de architectuur van de Schaarbeekse begraafplaats. “Wij hebben een schitterend kerkhof, getekend door René Pechère,” legt schepen van den Hove uit. “Het is een parkkerkhof, waar de hagen exact 1,50 meter hoog zijn. Grafmonumenten mogen niet boven de hagen uit komen, zodat ze als het ware opgaan in de natuur.”

Een eventuele overbrenging zou kunnen gepaard gaan met een expositie rond de kunstenaar: “Indien de steen wordt overgebracht, bekijk ik met veel plezier met mijn collega Frédéric Nimal (Défi) om daar iets rond te doen.” In de collectie van de stad Schaarbeek zit alvast nog een een werk van Plasky, dat de gemeente in 1917 aankocht. Mogelijk bezat Schaarbeek veel meer werken, maar die gingen volgens familie van de schilder vermoedelijk verloren in de brand van het gemeentehuis in 1911.

Machelen steunt voorstel

Ook in Machelen is de bereidheid alvast groot om, na goedkeuring van de nabestaanden, het graf van Plasky over te brengen naar de begraafplaats van Schaarbeek: “Vermits Plasky gelinkt is aan Schaarbeek, zullen wij zeker geen verzet aantekenen.”