KVS geeft het woord aan mensen uit de Alhambrawijk

Tom Zonderman
© BRUZZ
17/05/2021
© Tom Bruelemans | Voor de podcast 'De kantelingen' maakte de Brusselse kunstenares een muurschildering

In tijden van beperkte contacten zocht de KVS zijn buurtbewoners op. In de podcast De kantelingen vertellen ze over de keerpunten in hun leven. “Er is bijna niemand die voldoet aan het cliché dat er over hen bestaat.”

De KVS heeft al jaren een stevige publiekswerking die zorgt voor extra omkadering van de voorstellingen en die projecten uitwerkt die Brussel en zijn inwoners de hand reiken. Samen met organisaties als Het Anker, Pigment vzw, Jeugdhuis Chicago en het experimentele buurthuis Tropicana heeft de KVS zich zo vastgehaakt in het weefsel van de Alhambrawijk. Maar wat doe je wanneer een virus die participatie onder druk zet en iedereen op zijn eiland wordt teruggeworpen?

“Om toch nog te communiceren met de mensen en de organisaties uit de wijk, zijn we met hen gaan praten,” legt Delphine Somers uit, publiekswerker bij de KVS. “De Alhambrawijk is een doorsnede van Brussel op zich. Er wonen mensen met de meest uiteenlopende achtergronden.” Uit die gesprekken groeide de podcast De kantelingen, die de KVS uitwerkte samen met Brussel Behoort Ons Toe (BBOT), dat een auditief geheugen van de stad aanlegt. In het zog van de brute breuklijn die de pandemie door onze samenleving trekt, vroeg Somers aan de mensen uit de buurt welke kantelpunten belangrijk waren in hun leven. “Wat heeft ervoor gezorgd dat je bent wie je bent, dat je staat waar je staat? Interessant om zien was dat, hoe verschillend de verhalen ook waren, er een vaste kern in zat: de drang naar vrijheid. Mensen zetten zich vaak af tegen waar ze vandaan komen en slaan een ander pad in.”

Die drang naar vrijheid was heel duidelijk bij Freddy, die jaren op straat had geleefd, maar nu in een appartement naast de KVS woont. “Freddy groeide op in de rand rond Brussel, had werk en een gezin. Maar de grote druk die de maatschappij op hem legde, werd hem te veel. Zijn gezin viel uit elkaar, hij verloor zijn job en kwam op straat terecht. Dat was zijn kantelpunt. Hij had een zware last achtergelaten en voelde zich heel vrij. Voor even maar, want daarna werd het vooral een hard bestaan. Dat was een nieuw keerpunt. Uiteindelijk raakte hij via sociale werkers aan een appartement. Zijn eerste gevoel was toen angst, na jaren niet verder dan een paar uur in de toekomst te kunnen kijken, vond hij het moeilijk om weer structuur te hebben.”

De Alhambrawijk staat bekend om haar straatprostitutie. Niemand die beter over keerpunten kan spreken dan sekswerkers. “We hebben gepraat met Sarah, een transseksuele sekswerker uit Marokko die zich, puur om te overleven, is beginnen te prostitueren. Ze woont nu al twintig jaar in de buurt en wil hier ook niet weg. De wijk is haar thuis geworden, de bewoners haar familie. Maar straatprostitutie is vaak een heel harde vorm van prostitutie. Er zijn veel dingen die ze niet kan vertellen, omdat de verhalen schrijnend zijn, en omdat het moeilijk is om mensen te vinden die ze kan vertrouwen. Als het even niet meer gaat, vertelde ze, neemt ze 's avonds de trein naar de kust om er te gaan praten met de zee. Die nemt haar geheimen met zich mee en dat brengt haar tot rust. Dat vond ik heel poëtisch.”

In al de verhalen van de mensen uit de Alhambrawijk zit dezelfde kern: een drang naar vrijheid

Delphine Somers

De gesprekspartners in De kantelingen hebben heel uiteenlopende levensverhalen. Zo is er Octavia, een tachtiger met een energie en levenslust waar veel dertigers jaloers op mogen zijn. “Ze is een liefdeskind en een zondagskind. Ze werd geboren op een schip tijdens de Tweede Wereldoorlog en overleefde op haar vierde een bomaanslag. Eerst werd ze schippersvrouw en daarna reisde ze de hele wereld rond om vervolgens het legendarische Café Volkshuis in Gent op te richten. Haar leven kenmerkt zich door de onmogelijkheid om tegen haar natuur in te gaan. Ze volgt strikt haar eigen weg.” Psycholoog Benjamin, coördinator bij de vzw Club Antonin Artaud, een dagcentrum dat mensen met psychiatrische problemen helpt via kunsttherapie, had zich net zo goed losgerukt uit zijn achtergrond. “Zijn ouders waren dokters, hij is opgegroeid in de middenklasse in Namen. Maar hij voelde zich daar altijd in gevangen. 'On est harcelé par les normes,' zei hij. Dat vatte het mooi samen.”

Van de norm afwijken doet ook Daniel Alliët, de geëngageerde priester die de Begijnhofkerk opent voor sans-papiers, vluchtelingen en kunstprojecten, en die verantwoordelijk is voor tachtig procent van de sociale organisaties uit de wijk. “Hij groeide op in een boerderij in West-Vlaanderen met een alleenstaande moeder van negen kinderen. Al van jongs af merkte hij dat er veel dingen niet klopten in de maatschappij en begon hij zijn verontwaardiging te uiten. Ook als priester, waardoor hij vaak botste met de Kerk.”

Twee jongeren van Jeugdhuis Chicago vertelden dan weer hoe ze door corona in een solidariteitslogica waren terechtgekomen, en hoe ze een project waren begonnen met voedselbedeling. “Ze hadden het ook over hoe belangrijk jeugdwerk en sociale voorzieningen voor hen en de quartier geweest waren, maar dat die door bepaalde politieke keuzes en verminderde budgetten dreigen te verdwijnen.”

De kantelingen is vanaf maandag 17 mei online te beluisteren en via een QR-code aan Servante, de pop-upbar van de KVS. Op maandag wordt ook het schilderij ontsluierd dat de kunstenares Sophie Ung, die verbonden is aan de nabijgelegen galerie Sterput, maakte op het balkon van de KVS BOX. Dé conclusie uit al de mooie, onthullende verhalen die Somers optekende met BBOT: vraag aan de mensen zelf hoe ze naar de dingen kijken, in plaats van over hun hoofden heen te oordelen. “Brusselse jongeren, sekswerkers, ouderen, daar bestaan zoveel vooroordelen over. Uit al onze gesprekken is net gebleken dat bijna niemand beantwoordt aan het cliché dat er over hen bestaat.”

1753 DeKantelingen podcast cover DEF









De kantelingen
Vanaf 17/5, www.kvs.be

Iets gezien in de stad? Meld het aan onze redactie

Site by wieni