Nieuw skatepark weggestopt in Neder-Over-Heembeek: 'Lennik staat verder dan Brussel'

De pols van de skategemeenschap klopt harder dan ooit tevoren. Maar terwijl de Brusselse skaters hongeren naar safe spaces om hun skills aan te scherpen, neemt de druk op de openbare ruimte toe. “Het is toch niet te geloven dat de hoofdstad van Europa geen deftig skatepark heeft?”

Klak, tik, deng, woesj! De 19-jarige Bryan waagt zich aan een paar skateboardtricks op Place Mo. Het Moricharplein in Sint-Gillis is al een paar jaar een van de favoriete hang-outs van de Brusselse skategemeenschap, maar op deze eerste dinsdag van de zomervakantie is hij zowat de enige skater die zich op het rode plein begeeft. Een jonge stepper en een meisje op een roze fiets claimen verderop een stukje van het plein.

Place Mo deed de voorbije weken de gemoederen verhitten. Net zoals aan het Antwerpse Theaterplein lanceerden buurtbewoners een petitie tegen de overlast op en rond de plek, in de hoop de skatende menigte te temperen. De politie liet de schansen, curbs en slides die de skaters zelf in elkaar hadden getimmerd vervolgens afvoeren naar het containerpark, zonder enig overleg. De skaters beantwoordden die demarche met een protestactie op de internationale Go Skateboarding Day.

“Dit plein is echt chez moi,” zegt Bryan terwijl hij zijn oortjes uitplugt en zijn board even aan de kant legt. “Ik ga soms wel eens naar een skatepark, maar eigenlijk blijf ik het liefst hier. Hier ben ik onder vrienden. Dit is een gemeenschap. De skatespullen die we zelf aanslepen worden ook door iedereen gebruikt, we dragen er samen zorg voor.”

Hij vindt niet dat de skaters het probleem zijn, eerder de feestende jongeren die hier tot laat blijven rondhangen, met lawaai en een vuil plein als resultaat. “Ik begrijp de buurtbewoners natuurlijk wel, maar ik vind het jammer dat ze ons niet hebben aangesproken. We zijn lieve en vriendelijke, respectvolle jongeren.”

Zijn buddy Nor (22) komt hem een vuistje geven. “De voorbije maanden waren heel donker, skaten was mijn uitlaatklep,” vertelt Nor. “En dan komt de politie ons hier wegjagen. Dat is heel zuur. Er zijn genoeg kleine ingrepen mogelijk die de overlast zouden kunnen beperken. Maar daar waren geen oren naar. (Haalt zijn schouders op) Brussel heeft gewoon te weinig echte skateplekken.”

Er zijn wel een paar, maar ze zijn ontoereikend, zucht hij. De skateplek aan het Ursulinenplein is iets tussen een plein en een skatepark, en te veel verlopen nachtbrakers verpesten er de sfeer. In Haren heb je het indoor Xtreme Park, maar dat is minder gericht op skaters. Triton in Evere en Wiener in Watermaal zijn te beperkt. De enige goeie plek op dit moment is het in- en outdoor skatepark Byrrrh & Skate in Anderlecht, “maar daar moet je betalen.”

COMPLETE SKATEBOARDS
“Eigenlijk zou elke gemeente net als een voetbalpleintje een skatepark moeten hebben,” vertelde Youssef Abaoud ons drie jaar geleden. Abouad is de bezieler van Byrrrh & Skate en zowat de patroonheilige van Brusselse skatescene. “Skateplekken zijn een belangrijke uitlaatklep voor jongeren,” beaamt Brussels minister van Mobiliteit Elke Van den Brandt (Groen). “Als je overlast wilt vermijden, moet je voor meer infrastructuur zorgen die voldoet aan wat jongeren nodig hebben. Met voldoende obstakels en voldoende uitdaging. Momenteel wordt de publieke ruimte nog steeds gedomineerd door infrastructuur op maat van auto's, maar daar willen we graag verandering in brengen. Met meer plaats voor terrassen, speeltuinen, groen én skateparken.”

De skaters van Place Mo wachten op zo’n plek, maar intussen willen ze blijven skaten op hun geliefde plein. Er zijn nu eindelijk wel gesprekken gaande tussen buurtbewoners en de skaters, vertelt schepen van Jeugd in Sint-Gillis Willem Stevens (Vooruit). “De voorbije week hebben we eerst apart met skaters en de buren rond de tafel gezeten. Daarna hebben we hen samengebracht. Om te bekijken wat er beter kan. De staketsels opbergen op een bepaald uur, bijvoorbeeld, maar dan moet je daar een ruimte voor vinden. En een deel van het plein vrijwaren voor ouders met kinderen op drukke momenten.”

Dat het druk was op Place Mo de voorbije maanden, ontkent niemand. Skaten blijft aan populariteit winnen. Dat het een olympische sport geworden is en de jongste Britse olympiër, Sky Brown, een dertienjarig skatewonder is, verhoogt de impuls alleen maar. Dat mensen naar buiten geduwd werden door corona, natuurlijk ook.

“Skaten was een goed alternatief voor wie niet meer binnen kon sporten,” zegt Yves Tchao, skater van de eerste generatie in Brussel en al 27 jaar de uitbater van skateshop Ride All Day. “Oude skaters hebben hun planken afgestoft, veel jonge kids zijn begonnen. Skaten kan je alleen doen, of met meer, maar verder heb je er niets voor nodig, alleen een board.”

Tchao verkocht nog nooit zoveel complete skateboards als nu, zegt hij. “Vooral beginners kopen zo’n board met wielen, assen, wielen en griptape, dan heb je meteen alles en het is minder duur.” Zijn publiek zag hij in de loop der jaren dan weer veel diverser worden. Vooral veel jonge meisjes krijgt hij nu over de vloer. Daar spelen sociale media een rol in, zegt hij, maar ook een all female collectief als BX’elles. Dat ontstond anderhalf jaar geleden uit de maandelijkse girls sessions die Youssef Abaoud bij Byrrrh & Skate organiseerde.

DO THE DIY
“We hoorden zo vaak van meisjes dat ze wilden skaten, maar dat ze het niet aandurfden om naar een skatepark te gaan,” vertelt Una Kreso van BX’elles. “Ik vond dat vroeger ook intimiderend, zeker als er alleen maar jongens stonden te skaten.” BX’elles begon met een Instagram-pagina waarop Kreso en co enkele filmpjes postten om skatende meisjes aan te moedigen: komaan, laat je niet tegenhouden! “En plots zijn we veel groter geworden dan we ooit durfden te hopen,” lacht ze.

BX’elles heeft intussen zes kernleden, en is een vzw geworden. Ze zijn zelfs officieel partner van Byrrrh & Skate en geven er zelf ook les. Bij Goodpush, een organisatie die wereldwijd sociale skateboardprojecten ondersteunt, verkregen de meiden van BX’elles bovendien een budget om deze zomer skate-initiaties te geven aan kinderen uit kansarme buurten in Brussel.

In augustus gaat de ploeg van BX’elles met de vzw Toestand, die zich in Brussel bezighoudt met tijdelijk gebruik van leegstaande panden en verlaten ruimtes, een skatepark bouwen in Sarajevo in Bosnië, het thuisland van Kreso. Daar hebben ze weinig ervaring mee, maar ze steken graag de handen uit de mouwen, zegt BX’elles-lid Annelien Snyers, maar samen bouwden ze de voorbije maanden wel een miniramp in La Zinzinerie, een van de grote loodsen op de terreinen van Allee du Kaai.

Kreso en Snyers skaten graag aan Allee du Kaai, een stukje Berlijn in Brussel dat herbestemd werd door Toestand. Binnen in het café worden gratis skate-initiaties gegeven aan wil, een plek waar hipsters mengen met sans-papiers. Buiten is er een kleine skatebowl, die drie jaar geleden eigenhandig werd gebouw door de Brusselse skatecrew Mashers. Die DIY-mentaliteit tekent de skategemeenschap, “maar hanteren die aanpak ook uit noodzaak, anders gebeurt er niets,” zegt Snyers. Byrrrh & Skate is er nog het beste voorbeeld van, Youssef Abaoud bouwde zijn park goeddeels met gerecycleerd materiaal, met vereende krachten. “Het is echt zot om te zien hoe snel je in die community meedraait,” zegt Snyers. “Ik skate nog maar drie jaar, en ik zit nu al mee te bouwen aan skateramps.”

SK8 PORT
Byrrrh & Skate heeft al twee keer een nieuwe locatie moeten zoeken, en zit nu gebeiteld bij Studio CityGate. Maar ook dat is een tijdelijke locatie, binnen twee jaar moet Youssef Abaoud opnieuw andere oorden opzoeken en van nul beginnen.

Ook Allee du Kaai gaat binnenkort tegen de grond in het kader van de aanleg van het nieuwe park langs de Beco- en Materialenkaai, waarvoor de werken normaal gezien in 2022 zullen starten. Op dezelfde plek zal dan ook een nieuw, groot skatepark komen dat deels onder de Suzan Danielbrug zal liggen, die nu al in aanbouw is.

Aan de Demetskaai in Anderlecht moet dan weer een nieuw Recypark komen, waar een skatepark geïntegreerd zal worden in een groene zone, naar een ontwerp van de Finse landschapsarchitect Janne Saario, die eerder al skateparken in Helsinki en Rotterdam ontwierp.

Het doet watertanden, maar het is voorlopig nog toekomstmuziek. Tot dan is het behelpen voor de Brusselse skaters. Al zijn er in korte tijd twee plekken bij gekomen: in Terkamerenbos legde de Stad Brussel een tijdelijk (mini)park aan op een plek waar vroeger auto’s reden. En in Neder-over-Heembeek wordt vandaag het nieuwe skatepark Sk8 Port ingehuldigd, een initiatief van de Haven van Brussel in het kader van de herinrichting van de kanaalzone.

Voor Sk8 Port waren de verwachtingen groot, maar het resultaat verdeelt de meningen: veel goede bedoelingen, mooi gelegen onder een historische havenkraan, maar de skategemeenschap is sceptisch. Dat het ver is, is de meest gehoorde verzuchting - van het stadscentrum is het zeven kilometer. Er valt in de buurt ook weinig anders te beleven. En het kanaal ligt wel erg dichtbij. Ook al staat er nu een hek, het is niet ondenkbaar dat er een skateboard in het water terechtkomt.

“Dat is ook al gebeurd,” zegt Otto Vanagt van de Brusselse skatecrew BXL Street’rs. “Een vriend van me zag zijn skateboard in het water verdwijnen. Hij is erachter gedoken en heeft het opgevist. Hij wilde het absoluut terug.” Vanagt is al één keer naar het nieuwe skatepark gereden. “De plannen zagen er goed uit, maar in werkelijkheid was het teleurstellend. Het ziet er wel mooi uit, maar het is te ver van alles om een hele dag te gaan skaten. Je raakt er ook niet met het openbaar vervoer.”

Het skatepark is bovendien nogal bescheiden in oppervlakte, vindt Yves Tchao van Ride All Day. “Brussel heeft eigenlijk een park van minstens 2.000 vierkante meter nodig, of meerdere parken van 1.000 vierkante meter.”

LONKEN NAAR LENNIK
Pim Notebaert, zelf skater, destijds een van de bouwers van de bowl aan Allee du Kaai en vandaag fulltime betonsculpteur van skateparks overal in Europa, stoort zich vooral aan de structuur van het park. “De bowl is oké, maar je ziet dat ledges en rails gebouwd zijn door mensen met weinig ervaring.”

Het park werd nochtans ontworpen door Pierre Jambé van Antidote, een oude rot in het designen van skateparks. “Zijn ontwerp was goed,” knikt Notebaert maar de uitvoerders hebben niet alles goed opgevolgd. Als wij een park bouwen, sturen we bij naar wat we aanvoelen uit onze ervaring.”

Notebaert betreurt ook dat de aannemer van het skatepark, de firma Hertsens, onder meer in zee is gegaan met een Spaanse skateparkbouwer, iO Skateparks & Ramps, terwijl er in België net zo veel talent rondloopt. Wat maakt Belgen dan zo goed? Pioniers als Concrete Flow en Concrete Dreams, zo blijkt. Die laatste is onder meer verantwoordelijk voor de bouw van het befaamde skatepark in Mechelen. Zij leenden ook hun expertise uit aan Byrrrh & Skate en staken Notebaert een handje toe bij Allee du Kaai. “Je moet met passie en visie bouwen,” zegt hij. “Maar je moet vooral ook terugkoppelen naar de lokale skategemeenschap, weten wat de noden en verlangens zijn, en hen betrekken in de bouw.”

Dat is in Heembeek niet gebeurd, vinden ook Una Kreso en Annelien van BX’elles. “We hebben het gevoel dat er te weinig naar ons wordt geluisterd,” zegt Annelien. “Het klopt dat er niet één aanspreekpunt is in de skategemeenschap. Maar spreek één skater aan, en het gaat rond als een lopend vuurtje. Wij wisten bijvoorbeeld niet dat het skatepark deze week openging, dat zegt genoeg.” Kreso knikt. "Er is budget vrijgemaakt, er is een inspanning gedaan, en dat is mooi, maar er is een cruciale stap overgeslagen.”

“Ik heb vroeger petities opgezet, mee rond de tafel gezeten met beleidsmakers, maar dat leidde nergens naar,” zucht Yves Tchao. “Ik heb nu mijn hoop gevestigd op Allee du Kaai, als dat niets wordt, maak ik een kruis over Brussel. (Lacht) Voorlopig vind ik mijn gading dan maar in Vlaanderen. Lennik is een dorp met 9.000 inwoners, maar ze hebben wel een droom van een skatepark. Net als in bijvoorbeeld de Gentse Blaarmeersen. Maar in Brussel, de hoofdstad van Europa, niets. Dat is toch schandalig?”

STREET VS. TRANSITION
Skateparks zijn natuurlijk fantastisch, en Brussel verdient er absoluut één, maar skaten gaat ook om je grenzen verleggen, je vrijheid opzoeken, gaan en staan waar je wilt. Er is een reden waarom skaters Place Mo, de natuurstenen aan het ING-gebouw nabij Troon en de vlakte bij Station Luxemburg claimen. Of destijds de arduin van de Kunstberg, die vandaag goeddeels ingepalmd wordt door het terras van Plein Public BXL. Is een skatepark ook niet een beetje weggestopt worden?

“Zo voelt Sk8 Port wel een beetje,” knikt Una Kreso. “Maar ik skate sowieso nog altijd liever op straat. Het is een grotere uitdaging om creatief te zijn met obstakels die eigenlijk niet gemaakt zijn om op te skaten. Je lokt vaak ook een reactie uit bij voorbijgangers en raakt in gesprek met mensen met wie je anders niet aan de praat zou raken. Dat geeft mij het gevoel dat ik deel ben van de stad.”

Door het gebrek aan skateparks zijn er in Brussel sowieso meer streetskaters dan transition skaters - skaters die een halfpipe of bowl verkiezen boven de straat. “Ik vind beide heel fijn,” zegt Annelien Snyers. “Toen ik drie jaar geleden pas naar Brussel verhuisd was, ben ik skatelessen beginnen te volgen bij Byrrrh & Skate. Dat was mijn manier om mij te integreren. Als ik nu door de stad skate, voel ik dat ik iets toevoeg. Dat is mijn manier om mij uit te drukken.”

Dat uitdrukken van die individualiteit én deel worden van de stad, is net wat het Moricharplein zo mooi maakt, gaat Snyers verder. “Ik vind dat een heerlijke plaats. Oké, soms is het er zo druk dat je niet meer kan skaten, maar die samenkomst van zoveel verschillende profielen in een bepaalde harmonie, dat is geweldig.” Yves Tchao deelt die gedachte wanneer Morichar ter sprake komt. “Skaters doen niet aan politiek, of je nu Vlaams spreekt of Frans of Arabisch, of je Belg bent of Marokkaan, iedereen met een board is gelijk.”

Skateparkbouwer Pim Notebaert beaamt dat je niet alle skaters van de straat weghoudt met enkele skateparks. “Skateparks zijn goed om tricks te leren, of voor ouders die hun kinderen niet graag de straat op sturen. Maar skaters zullen altijd willen zoeken naar dat ene plekje dat te goed is om niet op te skaten.” Ook al heeft het stedelijke meubilair daar ook onder te lijden. Soms proberen skatestoppers die geroemde vrijheid te beknotten, zoals de ijzeren plaatjes op de stenen banken op het Flageyplein. “Dat klopt, maar in België valt dat nog goed mee. In steden als Barcelona of San Francisco wordt bijna elke stoeprand geskatestopt.”

AUTOLOZE ZONDAGEN
Eind jaren 1970, begin jaren 1980 had je verschillende indoor skateparks in Brussel, maar die zijn allemaal gesloten, blikt Yves Tchao terug. “Sindsdien is de streetgemeenschap hier altijd maar gegroeid, noodgedwongen. Maar je kan ook niet ontkennen dat Brussel de beste street-stad van België is. (Lacht) Skaters van Antwerpen en Gent zakken regelmatig naar hier af om te skaten. Je hebt hier hellingen en vlaktes. En er bougeert veel, er wordt veel gebouwd en vernieuwd, dat levert veel nieuwe spots op.”

Nieuwe spots die ongetwijfeld weer voor wrijving zullen zorgen, letterlijk en figuurlijk. “Zolang er geskatet wordt, zal dat zo blijven,” zegt Notebaert. “Skaten sluit aan bij het idee van vandaag dat niemand zich in een vakje wil laten stoppen. Zeker ook met de coronaperiode, waarin iedereen zich opgesloten voelde. Skaten was zowat het enige wat je nog kon doen. Die eerste lockdown vond ik eigenlijk prachtig, het leek alsof het elke dag autoloze zondag was.”

SK8 PORT
Opening + demonstratie: 13/7, 11.30
Vilvoordsesteenweg, Neder-Over-Heembeek
Facebook: Haven van Brussel