Pendelen tussen Brussel en het Zuid-Franse platteland: 'Het licht laadt onze batterijen op

Wat begon als een vakantiehuis, is twintig jaar later uitgegroeid tot een biologisch wijn- en vakantiedomein van 120 hectare. Met Les Davids leven kunstenaar Yves Zurstrassen en onderneemster Sophie Le Clercq de Zuid-Franse droom. Al blijft Brussel een grote plek in hun hart innemen. “Na ons pensioen willen we onze tijd verdelen tussen Brussel en Les Davids.”

In hun zoektocht naar een vakantiewoning kwamen Yves Zurstrassen en Sophie Le Clercq in 2000 terecht in Viens, een klein dorpje in de Franse Luberon. Ze kochten er een vervallen boerderij die lange tijd door een herder en zijn schapen was ingepalmd. Daardoor had het terrein oorspronkelijk meer weg van een maanlandschap dan van een wijngaard. Het weidse uitzicht over de vallei, die op de grens ligt van de Ventoux en de Monts de Vaucluse, en de aanwezigheid van natuurlijke vijvers haalden het duo snel over de streep. Ook de bereikbaarheid met de TGV – vanuit Brussel-Zuid sta je in minder dan vijf uur in Avignon, en dan is het nog een dik uur rijden – was voor Sophie Le Clercq, die niet van vliegen houdt, een pluspunt.

Hoewel het huis in eerste instantie bedoeld was om tot rust te komen van hun drukke Brusselse leven, is het uitgegroeid tot een wijn- en vakantiedomein van 120 hectare. “Stilzitten is niet de sterkste kant van Sophie,” lacht Yves Zurstrassen. “Een van de voorwaarden voor de aankoop was dat we er zelf gewassen moesten cultiveren. Zo wil de organisatie SAFER het Franse landbouwgebied beschermen. Aangezien ik al sinds mijn kindertijd mijn eigen moestuin heb, leek dat mij de perfecte hobby voor na mijn pensioen. Al heb ik intussen ondervonden hoe moeilijk de boerenstiel kan zijn. Het vergt enorm veel werk, je bent sterk afhankelijk van het weer en voor de eindconsument is je product altijd te duur,” vertelt Sophie Le Clercq. “Mensen beseffen niet meer hoe een perzik of abrikoos écht smaakt als je ze meteen na het plukken kan opeten, zonder dat ze nog kunstmatig moet rijpen in de frigo. Zelfgekweekte groenten en fruit smaken zoveel beter dan die uit de winkel. Daarom laden we onze mobilhome op het einde van de zomer vol met minstens tweehonderd kilo groenten en fruit van Les Davids, zodat we er ook in Brussel verder van kunnen genieten.”

Met respect voor de omgeving

Terwijl Yves Zurstrassen een carrière als schilder uitbouwde, leidt Sophie Le Clercq als vijfde generatie in de familie het bouwbedrijf CIT Blaton en richtte ze haar eigen bedrijf JCX-immo op. Terwijl hij als kunstenaar zijn stempel drukte op metrohalte Weststation en zijn werk vanaf september in de galerij van Albert Baronian te zien is, gaf zij de stad mee vorm via onder meer de renovatie van het RTT-gebouw of Wiels. Als voorzitter van het Architectuurfonds zette ze samen met verzamelaar Herman Daled de bakens uit voor de renovatie van de Brasserie Wielemans-Ceuppens tot een centrum voor hedendaagse kunst.

“In Newcastle was ik op slag verliefd geworden op het Baltic Centre for Contemporary Art. Daarom wilde ik eenzelfde soort kunstinstelling in Brussel realiseren. Bij de renovatie stonden respect voor het historische patrimonium en de omgeving centraal. Vanuit dezelfde filosofie hebben we de gloednieuwe wijnkelder of chai in Les Davids zo harmonieus mogelijk proberen integreren in het landschap. Samen met een lokale betoncentrale hebben we beton vermengd met verschillende pigmenten, zodat de kleur van het gebouw zo goed mogelijk zou aansluiten bij de kleur van de omringende aarde. Bovendien dringt het strakke gebouw van de Franse architect Marc Barani zich ondanks zijn massieve karakter helemaal niet op. Dat het refereert aan de antieke mastaba's, heeft daar wellicht mee te maken. Bij de bouw streefden we schoonheid en perfectie na. Of dat gelukt is, kan ik zelf niet zeggen, maar we hebben het op zijn minst geprobeerd,” zegt Le Clercq.

Behalve de rust, de gezonde buitenlucht en het lekkere eten drijft vooral het licht het koppel naar het zuiden. “Als mens hebben we licht nodig. Het laadt onze batterijen op en geeft ons een goed gevoel,” vertelt Le Clercq. “Dat het licht me als mens doorkruist, geeft me energie. In Frankrijk hoef ik zelfs geen wekker te zetten. Die energie transfereer ik op mijn beurt in mijn doeken. Daarnaast oefent de intensiteit of kleur van het licht een sterke invloed uit op mijn abstracte schilderijen. Hoewel ik in de winter meer van het noordelijke, Brusselse licht hou, trek ik in de zomer – net als kunstenaars zoals Paul Cézanne of Henri Matisse – graag het zuiderse licht achterna,” zegt Zurstrassen.

Fietsende CEO

Ondanks hun grote liefde voor het zuiden laat Brussel hen allerminst los. Niet alleen brachten ze er allebei – grote delen van – hun jeugd door, maar ook het stedelijke leven blijft een onweerstaanbare aantrekkingskracht op hen uitoefenen. “We houden ervan om met vrienden op restaurant te gaan, of om een theaterstuk of concert mee te pikken. Bovendien sta je vanuit Brussel in een wip in Londen of Parijs met de trein,” vertelt Le Clercq. “Daarnaast wonen hier zeer veel buitenlandse kunstenaars, waardoor Brussel een boeiende, internationale kunststad is. Al ben ik eigenlijk het liefst van al alleen in mijn atelier,” lacht Zurstrassen.

Dat het domein op 650 meter hoogte ligt, raakte bij Zurstrassen een gevoelige snaar. “In mijn jonge jaren heb ik veel tijd in de Spaanse en Griekse bergen doorgebracht. Vooral de rust en de stilte doen me goed. Je kan je er nog echt alleen op de wereld voelen. Daarnaast is het heerlijk om de frisse berglucht te kunnen inademen,” vertelt Zurstrassen. “Zodra we hier aankomen, doen we alles te voet en verlaten we het domein amper. Het doet me goed om dan bijna niemand te zien. Al komen onze acht kinderen wel op bezoek en gaan we af en toe naar de twee uitstekende boekenwinkels in Banon. Samen met hen organiseren we tijdens de zomer een minifestival rond literatuur en muziek.”

In tegenstelling tot haar man houdt Sophie Le Clercq ervan om mensen rond zich te verzamelen. Zowel in Frankrijk als thuis in Oudergem komen er met de regelmaat van de klok vrienden over de vloer. Het is dan ook geen toeval dat CIT Blaton na 150 jaar nog altijd een familiebedrijf is. “We hechten niet zozeer belang aan de financiële winst op korte termijn, maar willen als projectontwikkelaar onze maatschappelijke engagementen op lange termijn nakomen. Dat behoort tot het DNA van onze bedrijfscultuur. Dat we als eerste ontwikkelaar in 2003 begonnen met passiefbouw en de voorbije twee jaar door Brussels Leefmilieu als 'Ecodynamische onderneming' bekroond werden, is dan ook geen toeval. Ook bij Les Davids trekken we voluit de ecologische kaart. Dat de wijngaarden wat hoger liggen, en niet grenzen aan andere domeinen, laat ons toe om volledig biologisch te werken.”

Anders dan je zou verwachten van een CEO in de bouwsector, is Le Clercq een groot voorstander van de fiets. “Sinds de introductie van de elektrische fiets verplaats ik me bijna uitsluitend met mijn stalen ros door de stad. Het gaat sneller, ontspant me en versterkt het menselijke contact,” vertelt Le Clercq. “Ik ben blij dat er in Brussel steeds meer fietspaden komen, en dat er meer aandacht is voor de publieke ruimte, waar stadsbewoners elkaar kunnen ontmoeten en stoom aflaten. Ook van de zone 30 ben ik dus een absolute voorstander.”

Haar man wist ze voorlopig niet te overtuigen. “Ik vertrek om 7 uur 's ochtends naar mijn atelier in Ukkel en kom om 19 uur 's avonds terug. Ik stoor niemand. Geef mij bovendien maar de eenzaamheid van mijn auto, terwijl ik me laat inspireren door een streepje free jazz,” zegt hij.

4 colors: Expo Yves Zurstrassen van 9 september tot 13 november, Baronian Xippas, baronianxippas.com Les Davids lesdavids.fr