1490 Cafard Zbaraz-fluitscene-20157291618

Cafard: In de loopgraven met Jan Bultheel

Niels Ruëll
© Agenda Magazine
15/09/2015

Met Cafard realiseert Jan Bultheel twee mirakels voor de prijs van één: een meeslepend epos over WO I én een lange animatiefilm voor volwassen, van Belgische makelij. "Het zou fantastisch zijn als de anderen nu denken: als die Bultheel dat kan, dan ik ook."

Om te lachen, om te huilen? Het elitekorps van het Belgische leger, Autos-Canons-Mitrailleuses (ACM), kon niets betekenen in de modderige loopgravenoorlog die werd uitgevochten in 1914-18. Daarom werd het ACM naar het oostfront in Rusland gestuurd. Maar ook daar liepen ze er voor spek en bonen bij. Die geschiedenis is de achtergrond van Cafard, een aangrijpende animatiefilm voor volwassenen die Jan Bultheel voor geen geld in elkaar stak.

Ik dacht dat lange animatiefilms te duur waren voor België.
Jan Bultheel: Cafard is volledig gemaakt met de motion capture-technologie en gelijktijdige voice recording. De bewegingen van de acteurs worden niet gefilmd, maar vastgelegd met de computer. Achteraf kan je die bewegingen overzetten op een 3D-personage naar keuze. Motion capture wordt gebruikt voor Avatar, Batman, Superman en veel geweldfilms waarbij ontplofte personages door de lucht worden geslingerd. Wij hebben de technologie iets anders aangewend. Alle scènes zijn opgenomen in een kale motion capture-studio met acteurs in motion capture-pakken. Het grote voordeel is dat Wim Willaert, Sebastien Dewaele en Maarten Thomas Ketels konden spelen zoals in een theaterproductie. Ze moesten zich niets aantrekken van camerahoek, -lens en -beweging, en speelden in een lege ruimte zonder licht, camera, kostuums of schmink. Ook ik moest me enkel concentreren op hun spel. Een zeer intense ervaring.

Hoe gaat het verder eens je hun vertolking hebt vastgelegd?
Bultheel: Na de opnames is het even wachten. Er komt technisch heel wat bij kijken om de data van de acteurs over te zetten op een skeleton, een geraamte dat je later aankleedt zoals je wilt. Uiteindelijk zie ik mijn personages in het grijs op een plat vlak rondlopen met hun stem erbij. Dan is het aan mij om te kiezen welke kostuums, hoedjes, wapens enzovoort ik de personages geef en in welk decor ik hen plaats. De modeller werkt het decor af. Ondertussen begin ik te kadreren. Ik zie de acteurs spelen en kies het sterkste camerastandpunt, kader, de juiste afstand en de beste camerabeweging.

Goed gezien. Welke achtergrond heb jij eigenlijk?
Bultheel: Mijn loopbaan is kronkelig. Ik heb nog animatie gestudeerd in de late jaren 1970 bij (pionier) Raoul Servais. Ik wou graag filmpjes maken, maar er was geen werk in Vlaanderen. Ik verhuisde naar Brussel en maakte voor Graphoui een tijdlang onnozele kinderserietjes zoals Yakari en Quick & Flupke. Mijn ambitie reikte verder. Ik ben generieken (Pop-Elektron, Cargo de Nuit..., nr) beginnen te maken voor de Belgische tv-zenders en daarna in Parijs. Terug in België heb ik een productiehuis opgericht, Pix & Motion, dat films maakte voor reclameagentschappen. Door de komst van VTM boomde de sector. Wij waren goed in speciale effecten. Ik volgde de digitale revolutie op de voet. In 2001 verkocht ik mijn aandelen, omdat ik genoeg had van de reclamesector. Ik freelancete daarna nog een poos als reclameregisseur in het buitenland. In 2004 had ik twee nieuwe kindjes en besliste om opnieuw animatie te doen. Alleen een serie leek haalbaar. Tussen 2004 en 2009 maakte ik met de steun van TF1 en Ketnet de kinderserie Hareport.
Mijn tweede vrouw, Christel Simons, werkte toen nog voor Needcompany. Via twee acteurs kwam ik terecht bij een productie van MaisonDahlBonnema waarbij acteurs interageerden met fictieve personages. Ik gebruikte daar motion capture voor. Op zes maanden tijd had ik anderhalf uur animatie. Dat is Cafard geworden.

1490 CAFARD L-P-B-Flanders-Soldatenrij-bij-Colon 2-20157291618
Om eerlijk te zijn ben ik vooral onder de indruk van het verhaal van Autos-Canons-Mitrailleuses. Wat een geschiedenis.
Bultheel: Ik zocht een goed onderwerp en wist dat er een grote herdenking van de Eerste Wereldoorlog op komst was. Mijn vrouw wees me op de teksten van August Thiry. Ik heb geen tiende gebruikt van de markante verhalen en personages uit zijn boek over het ACM. Vooral omdat het zo tragisch is. In 1914 overspoelden de Duitsers België. Het leger werd teruggedrongen in de Westhoek. Een mobiele eenheid mitrailleurs en kanonnen moest de Duisters tegenhouden. Het ACM was het geheime wapen waarmee het Belgische leger de oorlog zou winnen. Er werd toen nog gevochten met paard en lans. Maar tegen dat het ACM klaar was, was WO I al vastgelopen in een uitzichtloze loopgravenoorlog. Ze hebben een tijd genikst in Adinkerke en De Panne.

Hoe kwamen ze dan aan het oostfront terecht?
Bultheel: Een Russische legeraanvoerder suggereerde dat het ACM aan het oostfront wel kon schitteren. De koning belde naar tsaar Nicolas, verre familie. Niet veel later werd het ACM met de boot verscheept. Ook daar verkommerden ze. Ze zaten twintig maanden vast op een plek nabij Kiev. De Russen moesten niet van hen weten. Ze kregen geen orders. De verantwoordelijke generaal had het in Moskou te druk met wodka zuipen en achter de wijven zitten. Twee keer werden ze aangevallen, twee keer delfden ze het onderspit. Ze trokken zich terug in Kiev. De Russische Revolutie brak uit. Niemand wist wie aan welke kant stond. Iedereen fusilleerde iedereen. Het ACM besloot naar België terug te keren via Mongolië, China en Amerika.

Smaakt dit naar meer?
Bultheel: Zeker. Er zit een trilogie in mijn hoofd. Motion capture, een snelle en goedkope productie en een uitgepuurde graphic-novellook: het is een combinatie die wérkt. Het zou fantastisch zijn als de anderen nu denken: als die Bultheel dat kan, dan ik ook. Vooral van vrouwen krijgen ik enorm goede reacties hoewel het een ruw oorlogsverhaal is. Op het einde snotteren ze.
1490 Cafard Flanders-Ieper-pantsers-in-modder-20157291618

Cafard

Première: 20/9, 20.00, Bozar, Brussel

Release: 23/9

Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.

Lees meer over: Film

Iets gezien in de stad? Meld het aan onze redactie

Site by wieni