‘Altijd trouw aan de fado-swing’

“De fado die we in België over de vloer krijgen, is allemaal fado novo, een gemoderniseerde vorm. Op deze Grande noite de fado brengen we het genre op zijn puurst. Een primeur.” Zaterdagavond wordt La Tentation omgetoverd tot een ware fadoclub.

"Net als jazz is traditionele fado improvisatiemuziek," legt Ana Luísa Van Rompaey uit. "Je moet de standards kennen om te kunnen oordelen hoe de fadista de nummers interpreteert. Ook op de keuze van de gezongen gedichten wordt de originaliteit van de fadista geëva­lueerd. Daarom geef ik tijdens het concert uitleg, zodat ook een niet-gespecialiseerd publiek begrijpt wat er gaande is."

Van Rompaey, die deze grote fadonacht organiseert, is zelf ook al vijftien jaar bezig met traditionele fado, eerst als zangeres, nadien als muzikante. Ze zal op 2 april de viola de fado bespelen, een soort klassieke gitaar met zes ijzeren snaren. Naast de viola de fado is er bij traditionele fado altijd een viola baixo, een viersnarige akoestische basgitaar, en de guitarra portu­guesa, het enige instrument dat de moderne fado overgenomen heeft.

Traditioneel heeft voor sommigen misschien de connotatie van 'ouderwets' of 'saai'. Onterecht, vindt Van Rompaey. "Er is geen strikt keurslijf. Integendeel, je kunt je eigen stijl ontwikkelen, nieuwe akkoorden of invalshoeken zoeken, zolang je maar trouw blijft aan de batido de fado, de manier waarop het ritme wordt aangegeven op de vio­la de fado. Zo was Amália Rodriguez (grootste fadista aller tijden, BT) vernieuwend in het gebruik van dichters uit de Portugese literatuur met een grote L, dus geen fadodichters. Dat was not done, want fado gold als muziek van het lage volk. Ook de nadruk op fado canção, met een refrein, is een vernieuwing van Amália. Allemaal bínnen de batido."

Van Rompaey vergelijkt de batido met swing in jazz. "Niet te vatten in partituren; de essentie gebeurt naast de geschreven muziek. Duke Ellington zei: 'It don't mean a thing if it ain't got that swing.' Dat geldt ook voor fado."

Verwacht in La Tentation geen klassiek fadoconcert van twee keer 45 minuten. Het wordt een volledig ritueel: de hele avond lang wordt er gezongen, te beginnen met drie fado's op het einde van het avondmaal. De lichten gaan uit, iedereen wordt verondersteld te stoppen met eten en actief te luisteren, want dit is geen achtergrondmuziek. Na een korte pauze worden opnieuw drie fado's gezongen, en zo gaat dat verder tot er geen volk meer in de zaal zit. Of er ook mensen uit het publiek gaan zingen, zoals in de tascas, de kroegen in Lissabon? "In Brussel zijn er verschillende amateur-fadista's die zouden kunnen opdagen. Maar misschien hebben ze drempelvrees, zeker in zo'n grote zaal..."


Grande noite de fado op 2 april in La Tentation, Lakensestraat 28, 1000 Brussel, www.latentation.be. Om 19 uur buffet, om 20.30 uur concert. Kaartjes 15/18 euro (concert) of 40/45 euro (concert + buffet).