Tigran & Yerevan Chamber Choir: Een pelgrimstocht van Jerevan naar Istanbul

De jonge Armeense pianist Tigran (Hamasyan) brengt in Abdij Ter Kameren een ode aan het heilige muzikale erfgoed van zijn voorvaders.

Armenië was in 301 het eerste land ter wereld waar het christendom de staatsgodsdienst werd. De vocale tradities en teksten van de Armeens-apostolische kerkgemeenschap gaan terug tot diep in de vijfde eeuw, waarna er zich een distinctieve Armeense liturgie ontwikkelde, gebaseerd op het Grabar, een nieuw alfabet dat rond dezelfde tijd het levenslicht zag. Begeesterd door haar rijkdom en traditie arrangeerde Tigran Hamasyan de heilige muziek nu voor piano en stem. De man die we vooral kennen als begiftigd jazzvirtuoos koos Luys i luso als titel voor dit nieuwe project. Het betekent 'leven geboren uit licht', is een samenwerkingsverband met het Yerevan Chamber Choir en valt samen met de herdenking van de Armeense genocide 100 jaar geleden.

De première van Luys i luso is net achter de rug. Vertel.
Tigran: Het was een zotte dag. Het operagebouw in Jerevan zat afgeladen vol. Gelukkig ging alles goed, want de voorstelling betekent heel veel voor me. Dit hoofdstuk uit de Armeense muziek is een deel van mezelf geworden. Lange tijd had ik de moed niet om er doorheen te bijten. Pas twee à drie jaar geleden begon ik eraan. Eerst wilde ik een heel album wijden aan de composities van Mesrop Masjtots, een monnik, componist, linguïst en heilige uit de vijfde eeuw. Maar nadat ik ook het werk hoorde van de tiende-eeuwse dichter-monnik (Grigor) Narekatsi, en nog zoveel andere prachtige melodieën en koorliederen, ben ik toch voor een mix gegaan.

Je speelt tijdens de tournee alleen in kerken en abdijen. Waarom?
Tigran: Het zou niet gepast zijn om met deze heilige muziek in een of andere tent op een festival te gaan staan, niet alleen omdat ze introspectie en waardigheid vereist, maar ook voor de akoestiek. Kerken beschikken over die specifieke galm en weidsheid die het koor tot zijn recht laten komen.

Je keert terug naar dat deel van Turkije dat vroeger Armeens grondgebied was en waar deze muziek geboren werd.
Tigran: Dat is héél speciaal. 99 procent ervan ontstond in het toenmalige westelijke deel van Armenië, dat nu Turks is. Narekatsi schreef zijn chants in het klooster van Narekavank, dat werd verlaten in 1915 (tijdens de volkerenmoord, tp). Nu staat er een moskee. De meeste kerken zijn verdwenen, laat staan dat de liturgie er nog wordt gezongen. Terugkeren naar die plekken is een hommage aan al de mensen die deze muziek geschreven, bewaard en gekoesterd hebben, eeuwenlang. Noem het een pelgrimstocht van Jerevan naar Istanbul.

Zo zijn we bij de politieke dimensie van het project aanbeland.
Tigran: Ik hou niet van propaganda of politiek, maar omdat we naar het oude Armenië trekken, is die politieke dimensie er sowieso. De honderdste verjaardag van de genocide heeft mijn plannen gekruist. Ik ga niet preken in Turkije. De mensen ook daar bewustmaken en laten meeproeven van de prachtige cultuur die er ooit ontstaan is, daar gaat het om.

Tigran & Yerevan Chamber Choir: Luys i Luso

data: 22/4, 20.15

waar: Kerk van Abdij Ter Kameren