Bozar viert 50 jaar bossanova

In 1958 zong João Gilberto 'Chega de saudade', een vertraagde samba met gesyncopeerd ritme en sensuele stem. Daarmee stond hij aan de wieg van een nieuwe beweging, of letterlijk een 'nieuwe golf': bossanova. Vijftig jaar later wordt dat historische jaar herdacht met enkele grote namen van de hedendaagse bossanova: de zanger/gitarist Márcio Faraco en een opmerkelijke samenwerking tussen sterzanger Milton Nascimento en de nazaten van Tom Jobim.

Het jaar 1958 doet bij ons vooral Expo-belletjes rinkelen, maar in Rio de Janeiro staat dat jaar gelijk met een nieuw muziekgenre dat razendsnel de wereld zou veroveren. Bossanova wordt de soundtrack van de Braziliaanse jongeren op de stranden van Rio. Bij buitenlanders wordt het genre geassocieerd met de zorgeloze Braziliaanse beachcultuur, caipirinha en vrouwen in minimalistische bikini's.

Meisje van Ipanema
Vandaag is 'Chega de saudade' van João Gilberto nog steeds het populairste bossanovanummer van de carioca's, de inwoners van Rio de Janeiro. In de rest van de wereld zijn het vooral Antônio Carlos 'Tom' Jobim en Vinícius de Moraes die bossanova gepopulariseerd hebben. Dat duo heeft samen legendarische nummers als 'Garota de Ipanema', 'A felicidade' en 'Agua de Beber' geschreven. Daarbij nam Jobim de muziek voor zijn rekening en De Moraes de poëtische teksten. Tom Jobim is uitgegroeid tot een van de grootste Braziliaanse componisten van de bossanova, maar ook van populaire muziek en jazz. Vinícius de Moraes zal voor altijd herinnerd worden als 'poeta diplomata' (hij was zowel dichter als diplomaat) en als 'branco mas preto do Brasil' (de zwartste blanke van Brazilië). En uiteraard voor zijn amoureuze avonturen, hij trouwde maar liefst negen keer.

Andere belangrijke namen van de bossanova zijn gitarist Toquinho, die De Moraes begeleidde, en de meestergitarist Baden Powell. De Amerikaanse saxofonist Stan Getz gaf het genre een jazzy toets. Zijn interpretatie van 'Garota de Ipanema' ('The girl from Ipanema') met João Gilberto zorgde voor de internationale doorbraak van de bossanova.

Novas bossas
Voor dit gouden jubileum van de bossanova krijgen we een bijzondere samenwerking tussen het Jobim Trio en Milton Nascimento. Het Jobim Trio bestaat uit Paulo Jobim, de zoon van Tom Jobim, op gitaar en zang, Daniel Jobim, de kleinzoon, op piano en zang, en drummer Paulo Braga die jarenlang Tom Jobim begeleidde. In 2007 heeft het voor de tachtigste verjaardag van Tom Jobim voor het eerst samengewerkt met Milton Nascimento, een Braziliaanse sterzanger die zich tot dan nooit aan de bossanova had gewaagd.

In juni 2008 verscheen hun gezamenlijk opgenomen album Novas bossas, net op tijd voor de herdenkingen van vijftig jaar bossanova. Op het album herinterpreteren ze klassiekers van Tom Jobim; enkele nummers van Milton Nascimento worden in een bossanovakleedje gestoken. Er staat ook een samba op, een compositie van Daniel Jobim (de kleinzoon) en uiteraard, het nummer waarmee het allemaal begon, 'Chega de saudade'. Dat album komen ze nu in het Paleis voor Schone Kunsten voorstellen tijdens een avond die volledig gewijd is aan de bossanova.

Nieuw elan
Er wordt in het PSK ook vooruitgeblikt. Zelfs al beleefde de bossanova zijn gouden periode tussen 1958 en 1965, het genre heeft door de jaren heen nieuwe artiesten verleid die de 'golf' hebben verdergezet. Sommigen deden dat op een elektronische manier, zoals Roberto Menescal en Bossacucanova. Anderen gingen eerder de poppy kant op, zoals Bebel Gilberto, dochter van João Gilberto. Márcio Faraco houdt het bij de akoestische setting zoals die door João Gilberto, Tom Jobim en Vinícius de Moraes bedacht was. Faraco wordt sinds zijn eerste album Ciranda in 2000 internationaal erkend als een van de vaandeldragers van de nieuwe generatie. Met zijn milde stem, composities die tussen samba, bossanova en jazz schipperen en poëtische teksten lijkt hij de ideale troonopvolger. Faraco komt zijn gloednieuwe album Um rio (een rivier) voorstellen, waarop hij hulde brengt aan de meesters van de bossanova.

De 29-jarige pianist Philippe Baden Powell, ook zoon van, is een van de muzikanten van Faraco's quintet. Marcel Powell en Mariana de Moraes (dochter van) zullen er niet bij zijn in het PSK, maar nu dat al deze nazaten hun intrede doen in de muziekwereld, ziet het ernaar uit dat we een renaissance van de bossanova gaan meemaken. Benieuwd in welke richting deze nieuwe lichting muzikanten het muziekgenre zullen sturen.

:: 50 jaar bossanova met Márcio Faraco quintet + Jobim Trio met Milton Nascimento
wanneer: 18 november, 20 uur
waar: Paleis voor Schone Kunsten, Ravensteinstraat 23, Brussel, 02-507.82.00, info@bozar.be
tickets: 32 / 41 / 47 euro