Gulden ontsporing: interview Raymond van het Groenewoud

Raymond van het Groenewoud, auteur van het alternatieve Vlaamse volkslied 'Vlaanderen boven', mag als hoofdact van de 11 juli-vieringen het volk komen mennen op de Grote Markt in Brussel. Komaan met dat lijf!

Raymond van het Groenewoud (geboren in Schaarbeek, al wat groter geworden in de Hoogstraat, naar school gegaan in Anderlecht, en daarna nog regelmatig naar de hoofdstad weergekeerd) is weer nadrukkelijk terug van nooit weggeweest. Zijn laatste plaat Mr. Raymond dateert alweer van 2005, maar op de live-cd die onlangs met een Vlaamse kwaliteitskrant werd meegegeven staat met 'Komaan met dat lijf!' een nummer dat een en ander in beweging brengt en het zeer goed doet op de radio. Op vraag van Zita Swoons Stef Kamil Carlens mengde de voormalige "minister van Ruimtelijke Ordening" zich ook met zijn tweede stem in het debat over de Oosterweelverbinding in Antwerpen. En net voordat we hem in de Scheldestad op een terrasje te spreken krijgen, zat hij nog op een berg in Zwitserland om vast te stellen dat het nog altijd moeilijk is om de Duitsers uit een voetbalfinale te houden. Een voorbijganger interpelleert Raymond over zijn passage langs Carl Huybrechts' toog met terras en zicht op de Alpen, en Raymond reageert niet onenthousiast op de voorspelling van de voorbijganger dat de Spanjaarden de finale zullen winnen.

Goesting om te dansen
Raymond van het Groenewoud: "Ik heb nochtans mijn best gedaan om duidelijk te maken dat het toch allemaal gelul is, het gros van die wedstrijdanalyses. Het was gezellig daar in Wengen en ik heb Bob Peeters bijvoorbeeld leren kennen als een zeer aangename en grappige mens. Alleen denk ik soms dat ik dat niet kan: zo lang over voetbal praten met de overtuiging van iemand die het wel eens eventjes helemaal juist zou doen als hij er de kans toe kreeg. Of mij uitspreken over welke speler beter op de bank zou zitten dan een andere. Ik volg het voetbal nog wel, maar niet fanatiek. Onlangs las ik over een enquête waaruit bleek dat de Fransen als ze moeten kiezen toch eerder met hun vrouw naar bed zouden gaan dan voor de televisie naar het voetbal blijven kijken. Maar bij de Spanjaarden was het omgekeerd. Wat dat betreft mag je mij dan tot de Fransen rekenen. Morgen tijdens de finale moet ik trouwens optreden in Zonhoven. Ik leef mee met de organisatoren die voor die avond hebben gekozen, maar misschien kunnen we spelen voor enkele verdwaalde Russen en een ongelukkige Turk."

En voor de Brusselse staatssecretaris voor Ambtenarenzaken Brigitte Grouwels misschien. De CD&V-politica toonde zich onlangs op haar blog immers fan van het opruiende 'Komaan met dat lijf!' Wij citeren: "Het krijgt mij gegarandeerd van mijn stoel […] Een plaat die absoluut bij mijn intern ritme past." Van het Groenewoud: "Ik ben echt wel blij met de bijval die dat nummer krijgt. Ik zal niet veel kruistochten houden in mijn leven, maar dit nummer lijkt er toch een beetje op. Ik vind het namelijk erg dat mensen zich lichamelijk niet meer uiten. Te beginnen bij mezelf overigens, want wat ik bij mijn publiek vaststel, herken ik natuurlijk ook bij mezelf: dat je geblokkeerd blijft zitten bij muziek die erg dansbaar is. Mensen komen mij na een concert wel eens zeggen dat ze het goed vonden, en dat ze eigenlijk wel goesting hadden om te dansen. Eigenlijk wel goesting. Maar dit lied trekt hen dus blijkbaar over de streep. Mijn kritiek op het concert dat ik gisteren heb gespeeld is vooral dat ik het weer rijkelijk laat op de avond had geprogrammeerd."
"Ik heb altijd schroom gevoeld om de mensen tot iets te bewegen met aansporingen als 'klap eens in de handen, stamp eens met de voeten'. Maar nu is de Bart Peeters in mij opgestaan, en die zegt resoluut: komaan mensen, blijf daar niet zitten! De muzikanten rondom mij hadden het altijd al over funk en dat dat zo tof is en si en la. Maar ik dacht dan 'dat kan allemaal wel, maar ik ken weinig groepen uit onze streken die het overtuigend kunnen brengen.' Daarin bestond dus de uitdaging, en na een paar repetities met niet al te veel tekst erbij hebben we het gedaan gekregen. Als er tijdens dit nummer toch nog mensen zijn die blijven zitten, dan vind ik dat ook oké, want die hebben er echt geen zin in, en dat was nooit het probleem."

Weg met de Wapper
Van een andere orde is de zogenaamde Lange Wappersong 'We rijden door en zien niet om' (www.wappersong.be). Die schaart zich achter de groeiende protesten tegen de negatieve impact die het enorme Lange Wapperviaduct, dat de Antwerpse Linkeroever met het noordelijke ringtraject moet gaan verbinden, zou hebben. Bruggeling Van het Groenewoud is een van de artiesten die meewerkte aan het nummer, dat op zijn beurt ook al kritiek kreeg omdat het de bezwaren tegen het hele project niet op genuanceerde wijze zou verwoorden. Van het Groenewoud: "Ik woon niet in Antwerpen, maar ik ben hier wel vaak. Stef Kamil Carlens, die ik nog altijd een schoon en integer mens acht, belde mij en heeft toen die complexe materie omstandig en tegelijk compact aan de telefoon uit de doeken gedaan. Ik voelde dat ik in mijn leven niet de tijd zou vinden om heel dat dossier te gaan uitvlooien tot de waarheid erover mij duidelijk zou worden, maar ik vond het ook te bot om tegen Stef Kamil te zeggen dat hij het zelf maar moest uitzoeken. Wat mijn keuze om toch mee te zingen vergemakkelijkte, is dat ik zelf iemand ben die echt last heeft van de vervuiling. En niet alleen hier in Antwerpen. Als men mij in interviews vroeg waarom ik in Brugge ben gaan wonen, heb ik altijd gezegd dat ik de grootstad heb verlaten omdat ik me er beroerd voel door de luchtkwaliteit. En in het geval van de Lange Wapper heeft men mij ook wijsgemaakt dat er een alternatief is voor het viaduct, namelijk een nieuwe Scheldetunnel. Ik was ook blij met de tekst van Patrick De Witte die metrisch klopt en goed vertolkt waar het over gaat. Ik ben in redelijke mate bekend met de complexiteit van het leven en daarom doe ik niet graag absolute uitspraken. Ik zou het zelf dus niet gemakkelijk vinden om in een liedje het cynisme van projectontwikkelaars en betonbaronnen te vertolken, maar ik vind het zeker geen slechte zaak als iemand anders het doet."

Toch was het ook Van het Groenewoud tegen wie een aantal heethoofden twee jaar geleden klacht indienden bij het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding door zijn vermanende nummer 'Weg met Amerika'. "Daarmee gaf ik enerzijds uiting aan een ergernis waar ik allang mee zat. Anderzijds getuigde die tekst toch van een redelijk ludieke houding. Er stonden mijns inziens voldoende onnozelheden in om niet van een ernstig pamflet te kunnen spreken, maar toch zie je dat zo'n liedje dan hevige pro's en contra's uitlokt. Van mensen die blij zijn dat 'eindelijk eens iemand zegt waar het op staat', tot anderen die mij naar Marokko willen sturen om mij daar te laten onderschijten door kamelen."

Wel en wee
Betekent al die aandacht dat Van het Groenewoud nog altijd zoveel kan spelen als hem lief is? Van het Groenewoud: "Ik prijs mezelf gelukkig dat we jaar in jaar uit inderdaad veel mogen spelen. Ik geloof ook echt wel dat ik er veel voor doe om onze podiumpresentatie aanvaardbaar te maken - ik zit er toch voortdurend aan te sleutelen. Al wil ik daar ook niet mee te koop lopen. Maar als ik Prince bezig zie, dan denk ik niet alleen 'amai, niet slecht'. Dan ben ik ten eerste ondersteboven van het concert, en dan ga ik er vervolgens van uit dat die man ongelooflijk met zijn vak bezig is. Waarschijnlijk nog meer dan ik, want ik wil toch ook nog wel graag een leven naast mijn beroep. Toch zit ik vaak muziek te maken met het oog op de uitvoering, ik maak eerder concerten dan platen. Ik heb me ook al vaak afgevraagd of dat nu eigenlijk nog wel nodig moet, platen maken. Ik doe het dus ook alleen maar wanneer er een organisch groeit."

Wanneer we het dan over 11 juli hebben, valt op dat Raymond van het Groenewoud daar vaak bij betrokken wordt. Ook dit jaar wist de Ancienne Belgique hem te vinden. "Ik weet dat AB-directeur Jari De Meulemeester mij apprecieert, en daar kan ik natuurlijk moeilijk kwaad om zijn. Verder is er dat lied 'Vlaanderen boven', en het feit dat ik in het Nederlands zing." Of is Van het Groenewoud misschien ook een consensusfiguur geworden? "Een radiomaker heeft daar eens iets over gezegd. Dat Will Tura de man is die het de mensen graag naar de zin maakt en daarmee zijn publiek heeft opgebouwd, en dat ik daarentegen iemand ben die graag tegen de schenen van de mensen schopt, maar uiteindelijk toch op een manier die de mensen niet zo erg vinden, zodat ze ook eens graag komen kijken. Dat is misschien een goede samenvatting. Ik presenteer wel en wee, terwijl anderen het wee liever schrappen. Maar dat 'wee' van mij kan ook redelijk vrolijk verpakt worden, en dat heb ik ook regelmatig gedaan." Is het ludieke, het ironische in de liedjes van Van het Groenewoud soms een vorm van zelfcensuur? "Op het podium misschien. Tijdens een opname kan ik er goed voor waken dat de tristesse haar rechten krijgt. Maar bij een optreden kan ik door de adrenaline niet lang blijven denken dat dit of dat zo'n ernstige zaak is dat het leven er ondraaglijk door wordt. Als ik technische problemen heb tijdens een optreden misschien nog wel, maar daar hebben de mensen dan helemaal geen boodschap aan."

Taalverschillen
Dus het is niet denkbaar dat Van het Groenewoud op een feestdag als 11 juli een concert speelt dat helemaal niet zo feestelijk klinkt? Van het Groenewoud: "Nee, zo'n concert op de Grote Markt is sowieso te log om te kunnen improviseren. Ik speel bovendien met andere muzikanten dan de mijne, en ik ga die mensen niet in de wielen rijden."
Op de setlist voor vrijdag staan alvast 'Komaan met dat lijf!', 'Vlaanderen boven', 'Hoe zie ik eruit?', 'Liefde voor muziek', en nog een paar andere nummers. Ondertussen onderhandelen Vlaamse en Franstalige politici voort over de toekomst van het land. Is dat iets waar de muzikant wakker van ligt? "Als je bijvoorbeeld in een park zit waar alles rustig is en stil, en dan bedenkt dat politici en media al hun tijd en aandacht aan het besteden zijn aan de splitsing van BHV, dan kun je daar niet lang serieus bij blijven. Anderzijds weet ik dat het nu eenmaal moeilijk is om samen te leven. Zeker voor mensen van verschillende pluimage. Als daar dan ook nog eens taalverschillen bij komen waardoor je elkaar maar half kunt verstaan, dan wordt het helemaal moeilijk. Ik heb vaak het gevoel dat in België het water veel te diep is omdat dezelfde taal niet gesproken wordt. Maar dat is mijn privé-mening, ik wil daar geen politiek discours van maken."

Meisjes
Raymond van het Groenewoud is op 16 december nog eens te gast in het Flageygebouw, maar ook op 26 september komt hij al terug naar Brussel om samen met zijn legendarische begeleidingsband De Centimeters zijn album Nooit meer drinken uit 1977 nog eens van onder het stof te halen. Dat gebeurt in de reeks 'Rewind' van de AB, waarin Vlaamse artiesten hun doorbraakalbum integraal herspelen. Op Nooit meer drinken staat onder meer de monsterhit 'Meisjes', die onlangs door een muziekwedstrijd op de jeugdzender Ketnet een zoveelste leven is gaan leiden in de hoofden van alweer een nieuwe generatie. Van het Groenewoud: "Dat was een compliment voor mijn ambacht, waar ik heel content mee was. Een paar andere nummers van de plaat zal ik wel nog eens goed opnieuw moeten bekijken. Waarschijnlijk breiden we de plaat voor het concert uit met wat nummers die ik toen samen met Mich Verbelen en Stoy Stoffelen speelde. Het moet leuk zijn dat nog eens allemaal te herdoen. Het was een fijne periode, onder meer dankzij het enthousiasme van Jean Blaute, die almaar zei dat ze dit niet tegen zouden kunnen houden. Dat was de typische mentaliteit toen voor beginnende groepjes. 'Meisjes' was toen al een succesje. Zo konden we de Brusselse Morgan Studio in met het idee dat we bijna even beroemd waren als The Beatles."

:: 11 juli 2008, op de Grote Markt van 20 tot 23u in het kader van de AB-Supersterrenshow, in het centrum van Brussel van 12u30 tot 19u in het kader van 't Groot Muziek in de Binnenstad