'Ik, hei en wei': 40 kunstwerken over 6 kilometer Pajottenland

Voor fervente wandelaars met een oog voor kunst, of kunstliefhebbers die er al eens graag te voet op uit trekken, werd de kunstwandeling ‘Ik, hei en wei’ op poten gezet. Veertig kunstwerken over 6 kilometer Pajottenland. Het tweejaarlijkse initiatief van kunstenaarscollectief Pep-In-Gen vindt voor de tiende keer plaats en het belooft een feestelijke editie te worden. Brussel Deze Week trok haar wandelschoenen aan en ging op prospectie.

D e artiesten die hun creativiteit uitleenden voor ‘Ik, hei en wei’ haalden de inspiratie voor hun werken uit de groene omgeving rond Educatief Centrum De Paddenbroek en de Romeinen die ooit het gebied bevolkten.

Alles draait om de integratie in en de confrontatie met het landschap. Een huwelijk tussen kunst en natuur. ‘Ik, hei en wei’ verwoordt mooi de uiteenlopende manieren waarop de omgeving, die uit heides en weides bestaat, kan worden aangevoeld. De tentoonstelling laat ons toe het landschap te zien door de ogen van elk van de kunstenaars.

Omdat hedendaagse kunst niet altijd even toegankelijk is, werd elk werk voorzien van een woordje uitleg, of een alleszeggend gedicht of lied. Zelfs aan de allerkleinsten werd gedacht, met een boekje waarin ze hun bevindingen in de vorm van tekeningen kunnen vastleggen. Het decor voor de tentoonstelling kregen we cadeau van moeder natuur, net als de rijpe braambessen die overal langs het parcours voor het rapen hangen.

Nog voor de parking uit het zicht is en de maïsvelden opdoemen, maken we kennis met het werk van Bart Jacobs. BOOMLIJF #1/2015 heet de sculptuur die iets weg heeft van een gestalte, maar nog steeds de vorm behoudt van de boomstronk waaruit hij is gesneden.

Lichamelijkheid is duidelijk aanwezig in het werk van Jacobs dat een uitdrukking is van de filosofie dat de boom en de mens elkaars gelijken zijn. Allebei ontstaan we, groeien, bloeien en vergaan we. Uit dode bomen schept Jacobs leven. Iets verder verschijnen de contouren van een huisje in het landschap. Het is wat het huisje herbergt dat telt: een pittoresk schilderij van een distel in al zijn eenvoud. De sonchus oleraceus, om precies te zijn. Het bewijs dat eenvoud schoon kan zijn, of dat schoonheid misschien net eenvoud is.

Ode aan het leven
Een tweede huisje kruist ons pad, dit keer een kapel waarvan de ingang wordt versperd door een poort van felblauw weefgetouw. In de blauwe stof zitten kleine voorwerpjes verweven die doen denken aan de papiertjes die in de Klaagmuur worden gestopt. “Om zo dicht mogelijk bij het leven te staan, net als mensen die naar de kerk gaan om te bidden, heb ik mijn bed in de kapel gelegd,” legt kunstenares Renee Lodewijckx uit. Met Levensdevotie brengt ze een ode aan het leven.

Alles koek en ei op de hei door organisator Luk Wets is een knipoog naar de problematiek waar de Kesterheide mee kampt. “Het is allemaal niet zo koek en ei, want de natuur lijdt er onder het Belgisch Kampioenschap motorcross dat elk jaar de Kesterse grond omploegt,” zegt Wets.

“Natuurpunt heeft ervoor gezorgd dat Motorcross Kester 2015 de laatste was, om het landschap vanaf nu ongemoeid te laten zodat de heide terug kan schieten. Maar daar is niet iedereen mee opgezet.” Een speelgoedtelevisietje waarop een cartoonesk landbouwlandschap voorbijkomt op de tonen van een vrolijk deuntje doet ons opnieuw vallen voor de romantische look van den buiten.

Sereniteit
Het groene parcours wordt even onderbroken door een verzameling schuurtjes. Eens je ogen wat gewend zijn aan het donker kan je in intieme sfeer de werken die binnen zijn uitgestald rustig bestuderen. In een van de gebouwen is een kruisweg visueel te volgen bij kaarslicht. Zelfs It’s not unusual van Tom Jones dat luid uit de gsm van een van de wandelaars schalt, kan de rust die uitgaat van de schuurkapel niet verbreken.

Het is te mooi weer om binnen te blijven, dus zetten we onze tocht verder. Wat op van ver een koe lijkt die ligt te verpozen in het gras blijkt een van de aluminium rotsen te zijn die Dirk Hamblok verspreid in de wei heeft geplaatst.

Het aluminium dat zich op het eerste gezicht niet lijkt te kunnen verzoenen met het landschap bestaat volledig uit gerecupereerd materiaal en toont nog maar eens aan dat kunst en natuur niet noodzakelijk hand in hand hoeven te gaan. Wets: “Integratie in het landschap wil niet zeggen dat er geen confrontatie mag plaatsvinden. Het mag al eens botsen.”

Het hoogste punt van het Pajottenland is bereikt: met zijn 112 meter hoogte torent de IJzeren Man boven het landschap uit. De weg naar beneden biedt zicht op de skyline van Brussel, een uitzicht dat Walther van Schoote vangt in het klankgat van de gitaar die zijn personage bespeelt.

A l’improviste
De muziek van Far Fare dat de receptie verzorgt komt ons al tegemoet, maar de wandeling is nog niet gedaan. Charles Djeumou uit Kameroen trakteert ons eerst nog live op een staaltje beeldhouwkunst: een boom wordt ter plekke omgetoverd tot een mythisch beeld.

Charles werd in zijn geboorteland geïnitieerd bij de Bamileke-stam en heeft uit hun verhalen geleerd dat we vandaag onze connectie met de natuur en met het spirituele zijn verloren. De grootste oorzaak van onze ecologische problemen, volgens hem. Het maken van kunst maakt deel uit van zijn missie om de kennis van de Bamileke over te dragen. Hoewel hij traditioneel te werk gaat is hij enorm hedendaags in zijn reflectie en intentie.

Charles verkreeg de toestemming om zijn ding te doen met de omgehakte bomen in het Koninklijk Park van Laken, de plaats waar in de negentiende eeuw zoveel Afrikaanse bomen zijn gezet. Het resultaat daarvan staat rond hem terwijl hij hier in Gooik aan de slag gaat.

Zonder plan, op een nuchtere maag, na wat meditatie en gezang, raakt hij in trance en begint hij in de stam van de boom te kerven. Het beeld “ontstaat”.

Aan het einde van het parcours lijkt een zilveren man zijn huis wanhopig achter zich aan te slepen. Het is moeilijk te geloven dat hij zo gretig wil vertrekken uit het betoverend groene Pajottenland met al haar troeven.

Elke dag van 17 augustus tot 6 september van 14 tot 18 uur. Kunstenaars aanwezig en wandelcafé open op zondag. Afspraak in De Paddenbroek, Paddenbroekstraat 12, 1755 Gooik. Catalogus van 8 euro per groep van bezoekers geldt als inkom. Www.pep-in-gen.be.