Inhuldiging tiende kunstwerk van Vers Brussel

Sommige steden zijn poëtischer dan andere. In de Van Volxemlaan in Vorst trekken vanaf mei aan het raam van de tram dichtregels voorbij. Verschillende letters van de gevelsculptuur ‘jij bent de meervoudige taal’ op de gemeentelijke sporthal zullen echter ontbreken, maar wel nog leesbaar zijn, als een herinnering. "Vrolijk doen over veroudering."

Het poëzieparcours Vers Brussel van het internationaal literatuurhuis Passa Porta bracht hen in 2008 al bij elkaar, de Libanese dichteres Sabah Zouein (1955) en de Spaanse kunstenares Dora García (1965). Samen verkenden ze de buurt van de voormalige brouwerij Wielemans-Ceuppens. Zouein realiseerde een gedichtencyclus over de straten van Vorst, en García, ingegeven door de gesprekken met Zouein over de spanningen tussen de geloofsgemeenschappen in haar land, de wandelgids Seuils/Drempels (2009). Daarmee kom je langs statige gebedshuizen, maar ook langs simpele huisdeuren waarachter gemeenschappen samenkomen voor spirituele doeleinden (niet louter religieuze, bijvoorbeeld ook een meditatiegroep). In haar werk voor de publieke ruimte werkt García met allerlei media, maar het woord en de taal zijn steeds de ruggengraat.

Troostende trottoirs
Zouein loopt in ons Vorst(endom) rond in het verleden van de Wielemans-Ceuppenswijk, maar ook in haar eigen ‘broze heden’ waar de doodsberichten ‘van ginds’ tot haar doordringen (in Libanon waren er in 2008 juist weer gevechten uitgebroken). In Vorst daarentegen vindt ze ‘vredige lanen’, mensen die stammen uit talloze talen, handgrepen van oude deuren en - mooi in deze buurt - de herinnering aan de geur van bier. Waar Wiels nog door de aderen van de lanen rent. Alles lijkt verenigd door het trottoir waarvan in deze stad een heilzame werking uitgaat: “maar de trottoirs van Vorst omhelsden mijn wonden.”

Haar gedichten bevatten veel nevenschikkingen met ‘of’, die het telkens iets genuanceerder zeggen of zelfs het omgekeerde beweren, soms tot drie keer toe, straffeloos, en waaruit haar groot vrijheidsgevoel in de lanen van Vorst, of in taal, tot uiting komt. Die nevenschikkingen geven de gedichten (vert. door Frank Olbrechts) ook hun cadans:
Het vertrouwde geratel van de tram kwam tot mij,
of: de klanken van de vredige stad kwamen tot mij,
maar mijn lichaam sprong behendig aan boord,
terwijl de stad in beelden aan mij voorbijtrok,
door de ramen trokken de beelden voorbij.

Entropie
Drie verzen uit Zoueins gedichtencyclus zal je in de Van Volxemlaan nu ook zien voorbijtrekken, zoals steeds bij Vers Brussel zowel in het Frans en het Nederlands als in de originele taal, en hier is dat het Arabisch.

García liet zich voor het opschrift op de betonnen gevel van de Sporthal Van Volxem (op het nr. 391) inspireren door de vergulde letters van het tegenoverliggende oude kantoorgebouw van de Wielemans-Ceuppensbrouwerij. Daar blinkt op de voor- en zijgevels nog steeds: ‘Brasserie Wielemans-Ceuppens’ en ‘Grand Prix Paris 1889’. Alleen heeft de tijd nogal wat letters weggehaald. “Ik hou van de ontbrekende letters,” zegt García: “Daarom ontbreken er ook letters in mijn project. Ik hou van het idee van entropie, de aanvaarding van het onvermijdelijke, de dood, verdwijning. Meer nog, vrolijk doen over veroudering, ruïnes. Zien dat alles voorbijgaat, is een zegen.”

García calculeert het verval al in van bij het begin. De letters zijn ambachtelijk verguld door het Nederlandse Van Iwaarden Artwork , maar van sommige zal je slechts de afdruk van de lijm zien. Omdat ze daardoor leesbaar blijven, wordt ook gesuggereerd dat niets helemaal verdwijnt. In combinatie met de versregels die García koos, “die volgens mij het best de ziel van Brussel en Vorst weergeven,” lijkt ook taal eindeloos uit te dijen:

La magie de la langue et son secret,
jij bent de meervoudige taal, en ik las de lanen van Vorst in jouw gespletenheid,
في سر متاهتك،

Datum: 6/05, 13.30

Waar: Centrum voor Hedendaagse Kunst Wiels, Van Volxemlaan 354, 1190 Vorst