Opera Pikovaya Dama : dodelijke schoppenvrouw

Gedreven door een onderstroom van melancholie en pathetiek overspoelt een vloed van Russisch muzikaal geweld volgende week de bühne van de Munt. Het enige wat onverwoestbaar stand houdt in het melodrama 'Pikovaya Dama' van Pjotr Tsjaikovski zijn drie symboolgeladen speelkaarten. Onheilspellend, hartverscheurend, en ironisch tegelijk.

Als het kansspel slechts het enige vertier in het uitzichtloze bestaan bezorgt, dan lonkt suïcidale waanzin al gauw uitnodigend om de hoek. Het lot krijgt de bovenhand op eigenliefde, wilsbeschikking en zelfredzaamheid. Zoveel wordt auditief en visueel duidelijk in de spanningslijn die Pjotr Tsjaikovski (1840-1893) wist uit te bouwen in de opera Pikovaya Dama (Schoppenvrouw), naar een novelle van Alexander Poesjkin. Obsessies voedden de vaak meeslepende toon van Tsjaikovski's composities, die bol staan van gevoelsuitbarstingen, eigen aan de depressieve geaardheid van de componist. In heel wat opnames (Deutsche Grammophon, Philips, Arthaus, RCA Victor) van het werk grijpt de kilte de luisteraar bij de kraag, zelfs bij een knetterend haardvuur.

Gruwel
Pikovaya Dama is een ongewoon fatalistische tragedie, die zich muzikaal vastklampt aan de geest van de toeschouwer. Het verhaal baadt, zoals zo vaak in Russische literatuur, in een schemerwereld tussen realiteit en fictie. Regisseur Richard Jones heeft dit nog aangedikt, door de muzikale scènebeschrijvingen van Tsjaikovski uit te zuiveren tot hun essentie: de kleurige middagpromenade in het stadspark in Sint-Petersburg moet het hebben van een zitbank, in plaats van prieeltjes en plantsoenen. Het gemaskerd bal met rococomuziek - de componist verzoende Russische en Westerse geluiden - wordt akelig beangstigend. Ook het kamerbezoek van Herman bij de gravin, om haar het geheim van de onoverwinnelijke speelkaarten (schoppendrie, -zeven en -aas) te ontfutselen, en het nachtleven van de verslaafde en verhitte gokkers in het casino ontpoppen zich tot bronnen van gruwel.

Pikovaya Dama belichaamt de tragedie van een moraliteitsverhaal: wie het leven als kansspel neemt, kan door verliezen zichzelf te gronde richten. Dat ervaart Herman (Vitali Taraschenko), en ook de gravin (Nina Romanova) en Lisa (Tatiana Monogarova) moeten de dood in de ogen zien. Al is Lisa als de belichaming van de ideale Russin uiteraard gedoemd om voor haar liefde haar leven op te offeren. Het speelbedrog maakt nodeloos slachtoffers, terwijl de goklust de wereld in de ban houdt. De opera als moraal voor 70 jaar Nationale Loterij.

Opera Pikovaya Dama, De Munt, Muntplein 1000 Brussel, 070-23.39.39
verschillende data:
- 25 en 28 januari : 20 uur - 30 januari : 15 uur - 4, 8 en 10 februari : 20 uur en 13 februari : 15 uur